Thiếu trách nhiệm để người bị giam, giữ trốn được hiểu là hành vi của người trực tiếp quản lý, canh gác, dẫn giải người bị giam, giữ mà không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các quy định về quản lý, canh gác, dẫn giải để cho người bị giam giữ trốn thoát.
Tội thiếu trách nhiệm để người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù trốn được quy định tại Điều 376 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:
“1. Người nào được giao trách nhiệm trực tiếp quản lý, canh gác, áp giải người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành hình phạt tù mà không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định về quản lý, canh gác, áp giải để người đó trốn thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Làm vụ án bị tạm đình chỉ;
b) Người bỏ trốn trả thù người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng;
c) Người bỏ trốn tiếp tục thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 02 năm đến 07 năm:
a) Làm vụ án bị đình chỉ;
b) Người bỏ trốn tiếp tục thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng;
c) Để từ 02 người đến 05 người bỏ trốn;
d) Để người thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng bỏ trốn;
đ) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
a) Người bỏ trốn tiếp tục thực hiện tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;
b) Để 06 người trở lên bỏ trốn;
c) Để người thực hiện tội phạm đặc biệt nghiêm trọng bỏ trốn.
4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Các yếu tố cấu thành tội phạm
Khách thể
Hành vi phạm tội nêu trên xâm phạm đến chế độ giam giữ, dẫn giải và xâm phạm đến hoạt động bình thường của cơ quan có thẩm quyền trong việc quản lý, canh gác, dẫn giải người bị giam, giữ.
Mặt khách quan
Có hành vi không thực hiện hoặc thực hiện không đúng với những quy định về quản lý, canh gác, dẫn giải người bị giam, giữ như không điểm danh phạm nhân khi phạm nhân vào buồng giam; cho phạm nhân ra khỏi buồng giam không được phép của giám thị, khi dẫn giải bị cáo không giám sát chặt chẽ; bỏ vị trí gác ở trại giam đi chơi… dẫn đến người bị giam giữ trốn khỏi nơi giam giữ hoặc trốn thoát khi đang bị dẫn giải.
Người bị giam, giữ nói ở trên gồm người bị tạm giữ, bị tạm giam, bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự đang bị tạm giam để điều tra, truy tố, xét xử, người bị kết án đang chấp hành hình phạt ở trại giam.
Hậu quả nghiêm trọng là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này. Việc gây hậu quả nghiêm trọng có thể là do để người bị giam giữ trốn đã gây ra tình trạng nhiều người bị giam, giữ bắt trước trốn theo, làm cho việc điều tra, truy tố. xét xử bị trì hoãn gây ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh trật tự ở địa phương.
Chủ thể
Chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt. Đó là những người được giao nhiệm vụ trực tiếp quản lý, canh gác, dẫn giải người bị giam, giữ như: giám thị, phó giám thị trưởng nhà tạm giữ, phó nhà tạm giữ, cán bộ quản .giáo, sĩ quan, chiến sĩ thuộc lực lượng vũ trang.
Mặt chủ quan
Người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý.
Hình phạt
Mức hình phạt đối với tội này được chia thành ba khung, cụ thể như sau:
+ Khung một (khoản 1)
Có hình phạt là phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với các trường hợp:
– Làm vụ án bị tạm đình chỉ;
– Người bỏ trốn trả thù người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng;
– Người bỏ trốn tiếp tục thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng..
+ Khung hai (khoản 2)
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 02 năm đến 07 năm:
– Làm vụ án bị đình chỉ;
– Người bỏ trốn tiếp tục thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng;
– Để từ 02 người đến 05 người bỏ trốn;
– Để người thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng bỏ trốn;
– Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội..
+ Khung ba (khoản 3)
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:
– Người bỏ trốn tiếp tục thực hiện tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;
– Để 06 người trở lên bỏ trốn;
– Để người thực hiện tội phạm đặc biệt nghiêm trọng bỏ trốn.
+Hình phạt bổ sung (khoản 4)
Ngoài việc phải chịu một trong các hình phạt chính nêu trên người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.