(BVPL) - Anh Nguyễn Trung Kiên (Hải An, Hải Phòng) hỏi: Tôi được biết, ngoài các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định tại khoản 1 Điều 46 Bộ luật Hình sự thì khi quyết định hình phạt, toà án có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ có đúng không? Vậy các tình tiết này được quy định ở thông tư hay nghị định nào? Toà soạn có thể trích dẫn giúp tôi hiểu rõ hơn về các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được không? Tôi xin chân thành cám ơn!

 


Trả lời: Theo quy định tại Điều 46 Bộ luật Hình sự (năm 1999 đã được sửa đổi, bổ sung năm 2009) thì tình tiết giảm nhẹ được quy định như sau:

“ 1. Các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:
 a) Người phạm tội đã ngăn chặn, làm giảm bớt tác hại của tội phạm;
 b) Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả;
 c) Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;
d) Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết;
 đ) Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của người bị hại hoặc người khác gây ra;
 e) Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra;
 g) Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn;
 h) Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng;
 i) Phạm tội vì bị người khác đe doạ, cưỡng bức;
 k) Phạm tội do lạc hậu;
 l) Người phạm tội là phụ nữ có thai;
 m) Người phạm tội là người già;
 n) Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;
 o) Người phạm tội tự thú;
 p) Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải;
 q) Người phạm tội tích cực giúp đỡ các cơ quan có trách nhiệm phát hiện, điều tra tội phạm;
 r) Người phạm tội đã lập công chuộc tội;
 s) Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác.

 2. Khi quyết định hình phạt, Toà án còn có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ trong bản án.

 3. Các tình tiết giảm nhẹ đã được Bộ luật Hình sự quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung thì không được coi là tình tiết giảm nhẹ trong khi quyết định hình phạt”.

Như vậy, theo quy định tại khoản 2 Điều 46 Bộ luật Hình sự nói trên thì ngoài các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định liệt kê cụ thể tại khoản 1 Điều 46 Bộ luật Hình sự thì khi quyết định hình phạt, Tòa án còn có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ trong bản án.

Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khác được hướng dẫn tại điểm c Mục 5 Nghị quyết số 01/2000/NQ-HĐTP ngày 4/8/2000 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần chung của Bộ luật Hình sự năm 1999. Cụ thể, theo các văn bản hướng dẫn trước đây của Tòa án nhân dân tối cao và của Tòa án nhân dân tối cao với các cơ quan hữu quan khác cũng như thực tiễn xét xử trong thời gian qua, thì các tình tiết sau đây được coi là các tình tiết giảm nhẹ khác:

- Vợ, chồng, cha, mẹ, con, anh, chị, em ruột bị cáo là người có công với nước hoặc có thành tích xuất sắc được Nhà nước tặng một trong các danh hiệu như: Anh hùng lao động, Anh hùng lực lượng vũ trang, Mẹ Việt Nam Anh hùng, nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú, nhà giáo nhân dân, nhà giáo ưu tú, thầy thuốc nhân dân, thầy thuốc ưu tú hoặc các danh hiệu cao quý khác theo quy định của Nhà nước;
- Bị cáo là thương binh hoặc có người thân thích như vợ, chồng, cha, mẹ, con (con đẻ hoặc con nuôi), anh, chị, em ruột là liệt sĩ;
- Bị cáo là người tàn tật do bị tai nạn trong lao động hoặc trong công tác, có tỷ lệ thương tật từ 31% trở lên;
- Người bị hại cũng có lỗi;
- Thiệt hại do lỗi của người thứ ba;
 - Gia đình bị cáo sửa chữa, bồi thường thiệt hại thay cho bị cáo;
 - Người bị hại hoặc đại diện hợp pháp của người bị hại xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo trong trường hợp chỉ gây tổn hại về sức khỏe của người bị hại, gây thiệt hại về tài sản;
- Phạm tội trong trường hợp vì phục vụ yêu cầu công tác đột xuất như đi chống bão, lụt, cấp cứu.

Ngoài ra, khi xét xử, tùy từng trường hợp cụ thể và hoàn cảnh cụ thể của người phạm tội, còn có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ trong bản án.
 

B.B. Đ

.