Ngày 11/3, Chính phủ Philippines cho biết, sáng cùng ngày, cảnh sát đã bắt giữ cựu Tổng thống Rodrigo Duterte theo lệnh của ICC, nơi đang điều tra các cáo buộc “tội ác chống lại loài người” liên quan đến chiến dịch chống ma túy mạnh tay mà ông Philippines đã thực hiện khi còn tại nhiệm từ 2016 đến 2022.
Theo Chính phủ Philippines, nơi đã nhận được yêu cầu của ICC thông qua Interpol, ông Duterte đã bị bắt giữ tại sân bay quốc tế Ninoy Aquino ở Manila sau khi trở về từ Hồng Kông.
    |
 |
| Bức ảnh bà Veronica Duterte công bố sau khi cha bà, ông Duterte, bị bắt giữ. |
Thông báo từ Văn phòng Truyền thông Tổng thống Philippines (PCO) nói, ông Duterte và những người đi cùng đã được kiểm tra sức khỏe và ở trong tình trạng tốt.
Ông Duterte đã chất vấn về tính hợp pháp của vụ bắt giữ.
“Luật pháp là gì và tôi đã phạm tội gì? Hãy cho tôi biết ngay cơ sở pháp lí của việc tôi ở đây. Rõ ràng là tôi được đưa đến đây không phải do tôi tự nguyện, mà là do lệnh của ai đó.”, ông Duterte nói sau khi bị bắt giữ và đưa đến căn cứ không quân Villamor, trong một đoạn video được con gái ông, Veronica Duterte, chia sẻ trên mạng xã hội.
|
|
| Ông Duterte chất vấn căn cứ pháp lí việc bắt giữ ông/ Veronica Duterte. |
Trước đó hôm 8/3, phát biểu khi đang ở Hồng Kông, ông Duterte đã bảo vệ hành động của mình trong quá khứ với tư cách là Tổng thống, nói rằng ông “đã làm mọi điều vì người dân Philippines”.
Lệnh bắt giữ được coi là một chiến thắng cho các nhà vận động nhân quyền và gia đình nạn nhân, bất chấp việc Manila đã rút khỏi Quy chế Rome.
Theo đơn khiếu nại, những nghi phạm đã bị tước quyền được xét xử hợp pháp và hàng nghìn người, bao gồm cả trẻ em, đã tử vong.
|
 |
| Ông Duterte (ngồi giữa) bên trong Căn cứ Không quân Villamor sau khi bị bắt giữ. Ảnh: PDP Laban / AFP. |
Chiến dịch của ông Duterte đã nhận được sự ủng hộ của một bộ phận người dân Philippines cũng như một số chính trị gia, cho rằng, nỗ lực đã góp phần trấn áp tội phạm ma túy đang là một vấn nạn xã hội nhức nhối của đất nước; tuy nhiên số khác cáo buộc hoạt động đã bị lạm dụng tùy tiện khiến nó trở thành chiến dịch đàn áp ma túy đẫm máu.
Theo hồ sơ cảnh sát, trong suốt 6 năm nhiệm kì tổng thống của Duterte, hơn 7.000 người đã thiệt mạng trong các hoạt động chống ma túy.
Trong khi những người ủng hộ nhân quyền tuyên bố rằng, số vụ giết người lên tới hơn 30.000 trường hợp.
|
 |
| Các nhân viên an ninh tại sân bay Ninoy Aquino, Manila sau khi ông Duterte bị bắt giữ, ngày 11/3. Ảnh: AP. |
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) gọi vụ bắt giữ Duterte là một bước quan trọng hướng tới việc đề cao trách nhiệm giải trình ở Philippines.
“Việc bắt giữ ông Duterte có thể đưa các nạn nhân và gia đình họ đến gần hơn với công lí và gửi đi thông điệp rõ ràng rằng, không ai đứng trên luật pháp. Chính phủ của Tổng thống Marcos nên nhanh chóng giao nộp ông ta cho ICC.”, Bryony Lau, Phó Giám đốc khu vực Châu Á của HRW, tuyên bố.
ICC bắt đầu xem xét đơn khiếu nại đối với chính quyền của ông Duterte vào năm 2018.
|
 |
| An ninh được thắt chặt bên ngoài Căn cứ Không quân Villamor, nơi ông Duterte đang bị giữ. Ảnh: EPA-EFE/FRANCIS R. MALASIG. |
Những tội ác bị cáo buộc trước đó khi ông Duterte còn là Thị trưởng thành phố Davao, nơi ông phục vụ trong hai thập kì.
Cuộc điều tra của ICC về các hoạt động chống ma túy ở Philippines đã khiến ông Duterte tức giận, quyết định rút Manila khỏi ICC, sau khi nước này đã phê chuẩn Quy chế Rome năm 2011.
Đây là một bước đi mà các nhà hoạt động nhân quyền cho rằng nhằm trốn tránh trách nhiệm về các vụ giết người.