Taliban tấn công dồn dập khắp miền Bắc Afghanistan, quân chính phủ tháo chạy

Taliban thắng thế trên nhiều chiến trường khắp Afghanistan

Ủy ban an ninh quốc gia của Tajikistan hôm 5/7 cho biết, nước này đã “mở cửa” cho 1.037 binh sĩ Quân đội Afghanistan tháo chạy sau khi đụng độ với Taliban trong đêm.

Cố vấn an ninh quốc gia của Afghanistan, Hamdullah Mohib, nói với hãng thông tấn Nga RIA Novosti, quân đội sẽ tiến hành một cuộc phản công ở phía bắc giáp với Tajikistan, nơi Taliban nắm quyền kiểm soát cửa khẩu chính giữa các nước sau cuộc tấn công.

“Các lực lượng Afghanistan đã mất tinh thần. Họ lúng túng ở hầu hết các mặt trận mà Taliban chiếm được, họ cử một nhóm người lớn tuổi đến thương thảo với quân nổi dậy và họ đầu hàng.”, nhà phân tích Atta Noori ở Kabul nói.

Các chiến binh Taliban Afghanistan và dân làng ở  Alingar, tỉnh Laghman tụ họp ăn mừng thỏa thuận hòa bình được kí kết giữa Mỹ và Taliban. Ảnh: Wali Sabawoon/AFP.

Taliban đã dồn dập thực hiện các cuộc tấn công nhắm vào quân đội chính phủ trên khắp miền Bắc Afghanistan vào cuối tuần qua, chiếm hầu hết các tỉnh Badakhshan và Takhar, vốn là thành trì của Liên minh phương Bắc chống Taliban từ những năm 1990 và chưa từng bị phiến quân đánh chiếm.

Có báo cáo nói, Taliban cũng đang tiến gần hơn đến các thủ phủ của các tỉnh vốn là thành trì phía nam là Kandahar và Helmand.

Sự gia tăng các hoạt động quân sự của Taliban diễn ra khi Mỹ rút những đơn vị quân đội cuối cùng khỏi Căn cứ Không quân chính Bagram và bàn giao nó cho lực lượng an ninh Afghanistan, kết thúc các hoạt động quân sự tại đây sau gần hai thập kỉ. 

Việc đánh chiếm các tỉnh của Taliban tỏ ra nhanh chóng và không mấy khó khăn. Trước các cuộc tấn công dữ dội của Taliban, thậm chí, một số căn cứ và tiền đồn quân chính phủ đã đầu hàng quân nổi dậy mà không bắn một phát súng nào.

Các chiến binh Taliban đang tổ chức các cuộc tấn công dồn dập trên khắp miền Bắc Afghanistan sau khi Mỹ rút quân. Ảnh: Wali Sabawoon/Getty.

Kể từ ngày 1/5 khi quân đội Mỹ bắt đầu cuộc rút lui cuối cùng khoảng 2.500 binh sĩ khỏi Afghanistan.

Bất chấp sự trỗi dậy mạnh mẽ của Taliban, Mỹ đã thúc đẩy việc rút quân hoàn toàn  trước ngày 11/9 theo lệnh của Tổng thống Joe Biden, kỉ niệm 20 năm sự kiện khủng bố 11/9.

Trước diễn biến mới, Tajikistan huy động 20.000 quân dự bị để tăng cường biên giới với Afghanistan. Trong khi hôm 5/7, Nga cho biết đã tạm thời đóng cửa lãnh sự quán ở thành phố phía bắc Mazar-i-Sharif, thủ phủ của tỉnh Balkh và một trong những trung tâm đô thị lớn nhất của Afghanistan, gần biên giới với Uzbekistan.

Taliban giành nhiều chiến lợi phẩm sau khi Mỹ rút quân

Hàng loạt vũ khí, phương tiện đã rơi vào tay lực lượng nổi dậy Taliban sau khi quân đội Mỹ rút khỏi Afghanistan, khiến lực lượng này mạnh lên nhanh chóng, tạp chí quân sự Mỹ Militarywatch viết.

Khi sự hiện diện của các lực lượng phương Tây giảm dần, Quân đội Quốc gia Afghanistan ngày càng có dấu hiệu suy yếu, với một số binh sĩ đào tẩu sang các nước láng giềng, trong khi các đơn vị khác của quân đội từ bỏ thiết bị hoặc thậm chí bán nó cho Taliban. 

Bạo lực gia tăng diễn ra khi quân đội Mỹ tiếp tục rút 2.500 quân còn lại khỏi Afghanistan. Ảnh: Noorullah Shirzada/AFP/Getty.

Sự thể đã khiến cho hỏa lực của Taliban tăng lên nhanh chóng, trong khi nhuệ khí của các lực lượng chính phủ sa sút đến mức không ít đơn vị đã tự tan rã trước dự đoán Kabul sẽ rơi vào tay quân nổi dậy. 

Ước tính của Forbes nói, quân nổi dậy Taliban đã giành được 715 chiếc xe quân sự Humvee và các xe tải hạng nhẹ khác cùng hàng chục xe bọc thép và hệ thống pháo hạng nặng chỉ trong vài tuần qua. Thông tin này được củng cố bởi những hình ảnh lực lượng an ninh Afghanistan giao nộp số lượng lớn vũ khí và thiết bị cho Taliban.

An ninh Afghanistan mong manh

Trước khả năng thủ đô Kabul rơi vào tay Taliban, tạp chí quân sự Mỹ Militarywatch cho rằng, không chắc một chính phủ do Taliban lãnh đạo sẽ có thể duy trì một quân đội có tình trạng tương đương với chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn. 

Taliban sẽ rơi vào tình trạng thiếu kĩ thuật viên hoặc nhân viên được đào tạo khác để vận hành và duy trì thiết bị hiện có trong trung hạn và đây được xem là một trong những yếu tố chính. 

Chiến lợi phẩm Taliban thu được từ Quân đội Mỹ. Nguồn: Taliban.

Một thực tế khác là việc “nuôi” các phương tiện quân sự, ví dụ như 25.000 chiếc Humvee của quân đội Afghanistan, đòi hỏi rất nhiều nhiên liệu mà chính phủ thời hậu chiến khó có thể sẵn sàng hoặc đủ khả năng chi trả. 

Phụ tùng thay thế cũng sẽ là một vấn đề, với việc chính phủ phụ thuộc vào sự hỗ trợ của phương Tây, sẽ kết thúc nếu Kabul… “đổi chủ”. 

Từ phân tích trên, Militarywatch đánh giá, số phận của Afghanistan sau chiến tranh vẫn khá mông lung, với sự cai trị của Taliban được cho là có khả năng bị thách thức bởi nhóm khủng bố IS.

Afghanistan từng là một trong những quốc gia phát triển nhất trong khu vực vào những năm 1970, mặc dù phương Tây, Pakistan và Ả Rập ủng hộ phong trào nổi dậy cực đoan của người Hồi giáo từ năm 1979, dẫn đến hơn 40 năm chiến tranh và tiến bộ kinh tế và xã hội nước này tụt lùi đến vài thập kỉ.