Hôm 9/12, Nhật Bản, Ý và Anh đã công bố kế hoạch phát triển máy bay chiến đấu chung có tên Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP), trên cơ sở hợp nhất dự án Hệ thống Không quân Chiến đấu Tương lai Tempest thế hệ thứ sáu (FCAS) của Anh với chương trình máy bay chiến đấu FX của Nhật Bản.
Dự án nhằm mục đích đưa một máy bay chiến đấu mới tiên tiến vào hoạt động vào năm 2035.
Sự kiện đánh dấu sự hợp tác quốc phòng lớn đầu tiên của Tokyo với các nước khác ngoài Mỹ kể từ Thế chiến II.
Trong bối cảnh an ninh thế giới và địa chính trị bất ổn, thỏa thuận có thể giúp Nhật Bản đối phó với sức mạnh quân sự ngày càng tăng của nhiều đối thủ lớn, đồng thời trao cho Anh vai trò an ninh lớn hơn ở châu Á.
Trong tuyên bố chung, các nhà lãnh đạo của 3 quốc gia nhấn mạnh việc xây dựng mối quan hệ quốc phòng lâu dài thông qua chương trình phát triển máy bay chiến đấu, điều sẽ tăng tốc khả năng quân sự tiên tiến từ lợi thế công nghệ của các quốc gia.
“Chúng tôi cam kết duy trì trật tự quốc tế cởi mở, tự do và dựa trên luật lệ, điều quan trọng hơn bao giờ hết vào thời điểm các nguyên tắc này bị tranh cãi, và các mối đe dọa cũng như sự gây hấn đang gia tăng.”, tuyên bố chung của 3 quốc gia viết.
    |
 |
| Mẫu máy bay chiến đấu phản lực mới Tempest của Anh tại Triển lãm hàng không Farnborough, Anh ngày 16/7/2018. Ảnh: Reuters/Peter Nicholls. |
Trong bối cảnh an ninh khu vực tiềm ẩn bất ổn, Nhật Bản sẽ công bố kế hoạch xây dựng quân đội trong tháng này, trong đó dự kiến sẽ tăng gấp đôi chi tiêu quốc phòng lên khoảng 2% tổng sản phẩm quốc nội trong vòng 5 năm.
“Tôi hy vọng sự hợp tác của chúng ta lần này sẽ trở thành nền tảng của hòa bình và ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và châu Âu.”, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Yasukazu Hamada cho biết tại một cuộc họp báo ở Tokyo.
Theo Bộ Quốc phòng Nhật Bản, các hãng BAE của Anh, Mitsubishi của Nhật Bản và Leonardo của Ý sẽ đảm đương vai trò thiết kế máy bay, chiến đấu cơ sẽ có khả năng kỹ thuật số tiên tiến về trí tuệ nhân tạo (AI) và chiến tranh mạng; trong khi Rolls-Royce, IHI Corp và Avio Aero sẽ chịu trách nhiệm phát triển động cơ.
Hãng sản xuất tên lửa đa quốc gia của châu Âu MBDA cũng sẽ tham gia dự án cùng với nhà sản xuất hệ thống điện tử hàng không Mitsubishi Electric của Nhật Bản.
Anh lưu ý các quốc gia khác có thể tham gia dự án, đồng thời cho biết, máy bay chiến đấu mới sẽ thay thế chiến đấu cơ Typhoon và bổ sung cho phi đội F-35 Lightning của nước này,.
Kế hoạch được đưa ra vài ngày sau khi các công ty ở Pháp, Đức và Tây Ban Nha thể hiện quyết tâm theo đuổi sáng nhằm chế tạo máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo có thể hoạt động từ năm 2040.
|
 |
| Máy bay chiến đấu Tempest vốn dự kiến hoàn thành vào năm 2035, Nguồn: VP Thủ tướng Anh / AFP. |
Mỹ, quốc gia đã cam kết bảo vệ cả ba quốc gia thông qua tư cách thành viên NATO và một hiệp ước an ninh riêng với Nhật Bản, hoan nghênh thỏa thuận chung.
“Mỹ ủng hộ hợp tác an ninh và quốc phòng của Nhật Bản với các đồng minh và đối tác có cùng chí hướng, bao gồm cả Anh và Ý.”, Lầu Năm Góc cho biết trong một tuyên bố chung với Bộ Quốc phòng Nhật Bản.
Ban đầu Nhật Bản đã cân nhắc việc chế tạo máy bay chiến đấu tiếp theo riêng với sự hỗ trợ từ Lockheed Martin, Mỹ, công ty đã đề xuất một loại máy bay kết hợp khung máy bay F-22 với thiết bị và phần mềm của máy bay chiến đấu F-35.
Tokyo đã và đang thúc đẩy quan hệ an ninh với các quốc gia NATO. Tại hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 6, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida nhấn mạnh sự cần thiết phải hợp tác giữa nước này và NATO để đối phó với các mối đe dọa tiềm ẩn.
Theo các quan chức, Nhật Bản có kế hoạch triển khai 100 máy bay chiến đấu mới vào năm 2035 để thay thế máy bay chiến đấu F-2 đã già cỗi của Lực lượng Phòng vệ Trên không, vốn sẽ bắt đầu nghỉ hưu cùng năm. Tokyo cũng đang xem xét xuất khẩu máy bay chiến đấu mới sang các nước khác trong tương lai.
Để tạo thuận lợi cho xuất khẩu vũ khí, chính phủ Nhật Bản dự kiến sẽ tìm cách sửa đổi các nguyên tắc nghiêm ngặt từ lâu đã được duy trì theo Hiến pháp hòa bình của Nhật Bản liên quan đến xuất khẩu thiết bị quốc phòng, khi cập nhật chính sách an ninh quốc gia vào tuần tới.