Tiêu chí “hợp đồng tương tự” gây tranh cãi
Theo thông báo mời thầu số IB2500244850 phát hành từ ngày 31/5 đến 18/6/2025, gói thầu xây lắp do Ban QLDA và GPMB quận Cẩm Lệ làm chủ đầu tư, Công ty TNHH Tư vấn và Đầu tư ACI là bên mời thầu. Tổng mức đầu tư toàn dự án khoảng 43,6 tỉ đồng, trong đó giá trị gói thầu xây lắp là 34,6 tỉ đồng. Hình thức đấu thầu là đấu thầu rộng rãi qua mạng.
Ngay trong thời gian phát hành E-HSMT, một số nhà thầu đã gửi văn bản kiến nghị, cho rằng hồ sơ mời thầu chứa đựng các tiêu chí quá chi tiết, có thể gây hạn chế sự tham gia hợp pháp của các nhà thầu đủ năng lực.
    |
 |
| Cơ sở 2 Trường THCS Nguyễn Thiện Thuật, TP Đà Nẵng có tổng mức đầu tư 43,6 tỉ đồng. (Ảnh minh họa) |
Cụ thể, E-HSMT yêu cầu như sau, nhà thầu từng hoàn thành toàn bộ hoặc hoàn thành phần lớn tối thiểu 1 công trình có loại kết cấu: Công trình nhiều tầng có sàn (≥ 4 tầng và có tổng diện tích sàn ≥ 3.000m²) và có các hạng mục: Hệ móng cọc Bê tông cốt thép (BTCT); Bể nước ngầm bằng BTCT (có độ sâu ngầm > 3m);
Hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) (trong và ngoài nhà) và Cung cấp, lắp đặt thiết bị (Thiết bị PCCC: Máy bơm PCCC, bơm nước sinh hoạt, tủ điều khiển bơm, Trung tâm báo cháy; Hệ thống mạng; Hệ thống camera; Thiết bị chống sét; Điều hòa không khí)… thì mới đáp ứng yêu cầu về hợp đồng tương tự.
Theo phản ánh, các yêu cầu trên đi xa khỏi khái niệm “tương tự về bản chất” được quy định tại Thông tư 22/2024/TT-BKHĐT và Phụ lục II Thông tư 06/2021/TT-BXD. Các nhà thầu kiến nghị cho rằng, việc đưa vào quá nhiều điều kiện kỹ thuật đã biến tiêu chí tương đương thành yêu cầu trùng khớp từng chi tiết nhỏ của tất cả hạng mục, không còn phù hợp quy định của pháp luật.
Gói thầu có quy mô, tính chất là công trình dân dụng, cấp III thông thường. Căn cứ hướng dẫn lập HSMT, và đối chiếu với mục 2.1 bảng số 02 Phụ lục II - Thông tư số 06/2021/TT-BXD, HSMT chỉ cần yêu cầu hợp đồng tương tự là công trình có nhiều tầng có sàn, cấp III là đảm bảo quy định về kết cấu theo quy định.
Mặt khác, việc yêu cầu công trình có số tầng (≥ 4 tầng và có tổng diện tích sàn ≥ 3.000m²) là không phù hợp với quy định của luật đấu thầu, quy định về số tầng và diện tích sàn là để xác định tiêu chí phân cấp công trình khi thực hiện dự án đầu tư xây dựng (Thông tư số 06/2021/TT-BXD), không phải là tiêu chí đưa ra để đánh giá hồ sơ thầu.
Yêu cầu nhân sự “toàn năng”, có hợp lý?
Không chỉ với hợp đồng tương tự, tiêu chí về nhân sự cũng khiến nhà thầu phản ứng. E-HSMT yêu cầu bố trí 7 nhân sự chủ chốt, mỗi người đều phải có kinh nghiệm với đầy đủ các hạng mục như trên – từ móng, bể, PCCC, điều hòa đến camera, chống sét… Với nhân sự PCCC, hồ sơ còn yêu cầu từng giữ vai trò chỉ huy trưởng, công trình được nghiệm thu bởi Cảnh sát PCCC, kèm đầy đủ bằng cấp, chứng chỉ chuyên ngành.
Trong kiến nghị gửi chủ đầu tư, bên mời thầu, các nhà thầu cho rằng, không phải công trình nào cũng bao gồm đầy đủ các hạng mục kỹ thuật như vậy. Việc yêu cầu mỗi nhân sự phải từng kinh qua mọi phần việc là phi thực tế và có thể làm giảm đáng kể tính cạnh tranh.
|
 |
| Biên bản mở thầu của gói thầu. |
Theo phản ánh của một số đơn vị thì việc yêu cầu năng lực kinh nghiệm của nhân sự chủ chốt là quá cao so với quy định tại Nghị định 175/2024/NĐ-CP và trái với quy định tại Chương III, mục 2, khoản 2.2, điểm a của HSMT, cụ thể như sau: “Tại Chương III, mục 2, khoản 2.2, điểm a của HSMT: Yêu cầu về nhân sự chủ chốt được số hóa dưới dạng Webform trên Hệ thống. Kinh nghiệm trong các công việc tương tự được thể hiện ở số năm tối thiểu nhân sự thực hiện các công việc tương tự hoặc số hợp đồng tối thiểu trong các công việc tương tự…”
Như vậy, cụ thể như Cán bộ phụ trách kỹ thuật thi công phần điện theo quy định nêu trên thì cán bộ kỹ thuật chỉ cần có kinh nghiệm thi công phần điện trong công trình dân dụng, hoặc có số năm thực hiện công việc thi công phần điện trong công trình dân dụng là đảm bảo yêu cầu là đáp ứng yêu cầu E-HSMT.
Trong E-HSMT yêu cầu cán bộ thi công phần điện đã từng tham gia thi công hoàn thành hệ thống điện trong công trình có tính chất tương tự như mô tả trong mục 4 “Kinh nghiệm thực hiện hợp đồng xây lắp tương tự” (cụ thể Công trình nhiều tầng có sàn (≥ 4 tầng và có tổng diện tích sàn ≥ 3.000m²) và có các hạng mục: Hệ móng cọc BTCT; Bể nước ngầm bằng BTCT (có độ sâu ngầm > 3m); Hệ thống phòng cháy chữa cháy (trong và ngoài nhà) và Cung cấp, lắp đặt thiết bị…).
Việc yêu cầu này là hoàn toàn trái với quy định của pháp luật về đấu thầu. Tương tự các nhân sự cán bộ phụ trách thi công phần xây dựng, phụ trách thi công phần cấp thoát nước, phụ trách trắc đạt, phụ trách công tác an toàn, vệ sinh lao động cũng yêu cầu tương tự như trên là trái với quy định của pháp luật về đấu thầu.
Điều 44 Luật Đấu thầu 2023 quy định rõ: “Hồ sơ mời thầu không được nêu bất cứ điều kiện nào nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu, gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng. Trường hợp hồ sơ mời thầu có các nội dung vi phạm quy định này thì các nội dung đó bị coi là vô hiệu…”.
Dẫn điều luật này, các nhà thầu cho rằng, trên thực tế, hiếm có cá nhân nào từng đảm nhiệm đồng thời các mảng kỹ thuật chuyên biệt như PCCC và hạ tầng điều hòa. Quy định nhân sự toàn năng dễ dẫn tới việc “thiết kế tiêu chí cho một vài đơn vị”.
Bên mời thầu phản hồi gì?
Sau khi các nhà thầu có kiến nghị, Công ty ACI là bên mời thầu, đã có văn bản số 59-25/CV-ACI phản hồi nhà thầu. Đồng thời, Ban QLDA và GPMB quận Cẩm Lệ cũng ban hành Thông báo số 1373 gửi đến các nhà thầu.
|
 |
| Trả lời kiến nghị của chủ đầu tư, trang đầu và trang cuối trả lời kiến nghị của đơn vị mời thầu. |
Theo Công ty ACI, các yêu cầu hợp đồng tương tự được xây dựng dựa trên Phụ lục II Thông tư 06/2021/TT-BXD, nhằm đảm bảo nhà thầu có kinh nghiệm thực tế tương đương. Về nhân sự, ACI dẫn Thông tư 22/2024/TT-BKHĐT, cho rằng tiêu chí được xác lập dựa theo quy mô và tính chất gói thầu.
Tuy nhiên, nhiều nhà thầu cho rằng phản hồi này chưa đi thẳng vào các chất vấn cụ thể, không giải thích vì sao tiêu chí lại đòi hỏi ở mức chi tiết cao như vậy. Các yêu cầu nêu trong E-HSMT vẫn được giữ nguyên.
Gói thầu được mở vào 9h41 ngày 18/6/2025 với 2 nhà thầu tham dự. Liên danh Công ty CP Xây dựng Liên Việt Tiến có giá dự thầu thấp hơn (giảm 11% so với giá gói thầu), cạnh tranh hơn so với Liên danh Công ty TNHH Xây lắp & TM Đà Quảng (giảm 7,35%).
Tuy nhiên, sau khi gói thầu được mở thầu, các nhà thầu khác đặt câu hỏi là các nhà thầu khác có thực sự được tiếp cận gói thầu một cách bình đẳng. Hay tiêu chí E-HSMT đã vô hình trung tạo ra một “cánh cửa hẹp” cho một vài đơn vị đủ điều kiện.
Trong bối cảnh Chính phủ đang thúc đẩy đấu thầu minh bạch, nâng cao hiệu quả đầu tư công, những gói thầu với tiêu chí "khó lường" như tại Trường THCS Nguyễn Thiện Thuật khiến các nhà thầu đặt ra câu hỏi về tính minh bạch của quy trình đấu thầu.