Thống đốc Ngân hàng Nhà nước: “Không phải chưa gì đã cho vay đặc biệt lãi suất 0%”

Quang cảnh phiên làm việc của Quốc hội sáng 29/5. Ảnh: VPQH cung cấp.

Sáng 29/5, tiếp tục chương trình của Kỳ họp thứ 9, Quốc hội tiến hành thảo luận tại Hội trường Diên Hồng về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng. Nội dung đề xuất chuyển thẩm quyền quyết định trường hợp khoản cho vay đặc biệt có lãi suất 0%/năm, khoản cho vay đặc biệt không có tài sản đảm bảo từ Thủ tướng Chính phủ cho Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam nhận được sự quan tâm thảo luận của nhiều đại biểu Quốc hội.

Tiềm ẩn rủi ro vì luật chưa có cơ chế kiểm soát và minh bạch

Phát biểu thảo luận, đại biểu Trần Thị Thu Đông (Đoàn ĐBQH tỉnh Bạc Liêu) cho rằng, phương án nêu trên có ưu điểm là cho phép NHNN quyết định nhanh chóng, góp phần hỗ trợ các tổ chức tín dụng gặp khó khăn khi vay 0%. Tuy nhiên, theo đại biểu, quy định này lại tiềm ẩn rủi ro vì luật chưa có cơ chế kiểm soát và minh bạch.

Đại biểu Trần Thị Thu Đông phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Do đó, đại biểu Trần Thị Thu Đông đề nghị bổ sung yêu cầu NHNN phải có báo cáo định kỳ với Chính phủ, Quốc hội về các khoản cho vay đặc biệt, về số tiền cũng như đối tượng cho vay. Đồng thời, cần có tiêu chí rõ ràng về đối tượng được hưởng cho vay đặc biệt, tránh bị lạm dụng để cứu tổ chức tín dụng yếu kém.

Đồng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, đã vay thì phải trả và phải có tài sản đảm bảo, dù trong bất cứ trường hợp nào. Khi có sự việc xảy ra, khách hàng không có đủ điều kiện trả vốn và lãi, thì ngân hàng có quyền phát mãi tài sản.

Ngược lại, đại biểu cũng lưu ý, với các các bộ, tổ chức tín dụng, nếu có tiêu cực đều phải xử lý nghiêm. Theo đại biểu, trong thời gian qua, đã xảy ra trường hợp số tiền cho vay lớn hơn tài sản thế chấp. Do vậy, cần quy định rõ trách nhiệm của tổ chức tín dụng.

Đại biểu Phạm Văn Hòa phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Về thẩm quyền cho vay đặc biệt, đại biểu thống nhất với đề xuất của Chính phủ. Tuy nhiên, đây là vấn đề lớn, nên cần quy định điều kiện cụ thể về cho vay đặc biệt, tránh tình trạng để các đối tượng này ỉ lại vào NSNN.

“Phải quy định những điều kiện cụ thể để cho vay vì hiện nay theo tôi biết, có một số tổ chức của ngân hàng thương mại cổ phần đang trong vòng kiểm soát đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước, có nguy cơ đổ vỡ nên tôi rất mong muốn không có nguy cơ đổ vỡ, tránh nguy hiểm để nhà nước không phải bỏ tiền ra cho những đối tượng này”, đại biểu Phạm Văn Hòa kiến nghị.

Tham gia thảo luận tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận) đánh giá, đây là một chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, thể hiện rõ vai trò của NHNN trong việc hỗ trợ các tổ chức tín dụng đang trong tình trạng đặc biệt khó khăn, nhằm giữ vững an toàn của hệ thống tài chính – ngân hàng.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, quy định mức lãi suất 0%/năm mà không gắn với điều kiện áp dụng cụ thể có thể dẫn tới lạm dụng chính sách, tạo ra rủi ro, làm sai lệch môi trường cạnh tranh giữa các tổ chức tín dụng và tăng áp lực lên ngân sách quốc gia.

Cùng với đó, đại biểu cũng cho rằng, quy định này có khả năng mâu thuẫn với nguyên tắc thị trường, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực Nhà nước nếu không có cơ chế kiểm soát.

Do đó, đại biểu đề nghị cần quy định cụ thể: Lãi suất 0% chỉ áp dụng cho tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt, tái cơ cấu bắt buộc hoặc có ảnh hưởng hệ thống đến sự ổn định tài chính quốc gia. Đồng thời, cần bổ sung cơ chế giám sát, công khai và đánh giá hiệu quả việc sử dụng nguồn vay đặc biệt này…

“Không phải chưa gì đã cho vay đặc biệt lãi suất 0%”

Phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ thêm các vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc cho vay không có tài sản đảm bảo và lãi suất bằng 0% không phải là việc làm thường xuyên, liên tục, mà là trường hợp rất đặc biệt.

Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Thị Hồng phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ thêm các vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Ảnh: VPQH cung cấp.

Bà Hồng cho biết, trong luật mới sửa đổi 2024 đã thiết kế rất nhiều quy định để phát hiện từ sớm, từ xa và khi các tổ chức tín dụng cần thiết thì phải đưa vào giai đoạn là can thiệp sớm. Trong những giai đoạn này đều thực hiện các giải pháp là tổ chức tín dụng yêu cầu cổ đông phải thực hiện.

Theo bà Hồng, trong quá trình hoạt động cũng như trong giai đoạn can thiệp sớm, nếu trường hợp thiếu thanh khoản thì vẫn được thực hiện vay của NHNN và đối với các khoản vay đều phải có lãi suất.

“Không phải chưa gì đã cho vay đặc biệt lãi suất 0% và cũng như đại biểu vừa rồi vừa nêu, tức là việc cho vay đặc biệt thì chỉ có ở trường hợp xảy ra rút tiền hàng loạt mà đã là rút tiền hàng loạt của hệ thống ngân hàng thì sẽ lan truyền rất lớn, nếu mình không kịp thời thì sẽ gây hệ lụy đối với hệ thống”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng khẳng định.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Thống đốc NHNN cho biết, một trường hợp nữa là khi các tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt và xây dựng phương án thì mới cần phải cho vay. Còn khi xét cho vay đặc biệt thì bao giờ cũng yêu cầu các ngân hàng phải có tài sản đảm bảo trước. “Khi nào khó khăn lắm, không còn tài sản đảm bảo thì lúc đấy mới không có tài sản đảm bảo, không phải việc quyết định là khi cho vay đặc biệt đã là không có tài sản đảm bảo”, bà Hồng nhấn mạnh.

Đối với ý kiến về số lượng hay những tiêu chuẩn, điều kiện áp dụng mức lãi suất 0%/năm, Thống đốc NHNN cho biết, căn cứ thực tế diễn biến mỗi ngân hàng khác nhau. Ví dụ như sự cố rút tiền hàng loạt thì không chỉ là những ngân hàng yếu kém. 

“Vừa rồi, ở Mỹ ngân hàng First Bank là ngân hàng hoạt động liên tục trong 52 quý có lãi nhưng khi sự cố rút tiền hàng loạt vẫn xảy ra. Nhiều khi sự cố rút tiền hàng loạt không phải xuất phát từ những yếu kém trong quản lý của một tổ chức tín dụng mà rất nhiều yếu tố khách quan, thậm chí những tin đồn hoặc những thông tin khách quan vẫn có thể dẫn đến hay những sự cố về công nghệ, mất dữ liệu,... vẫn có thể dẫn đến trường hợp rút tiền hàng loạt", Thống đốc NHNN dẫn chứng.

Từ đó, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng khẳng định: “Để đảm bảo an toàn hệ thống, cần phải có những biện pháp xử lý rất nhanh để có thể hỗ trợ được”.