    |
 |
| Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì; Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành nội dung Phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Sáng 18/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, các đại biểu thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.
Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công nhằm siết chặt kỷ luật tài chính ngân sách, kiểm soát chặt chẽ nợ công, và đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Dự thảo Luật đã nhận được sự đồng thuận cao từ các đại biểu Quốc hội về tinh thần minh bạch hóa quy trình vay, sử dụng và trả nợ công, đồng thời làm rõ thẩm quyền quản lý các khoản vay ODA và vay ưu đãi nước ngoài. Tuy nhiên, để dự án Luật thực sự đi vào thực tiễn một cách hiệu quả, các đại biểu đã chỉ ra một số bất cập, vướng mắc cần được cơ quan soạn thảo nghiên cứu, chỉnh sửa và bổ sung...
Cần khắc phục bất cập về chỉ tiêu vay nợ
Phát biểu thảo luận, đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội) cơ bản thống nhất với nhiều nội dung phân cấp và nguyên tắc quản lý nợ công được đề xuất trong dự thảo luật, đặc biệt là việc mọi nghĩa vụ nợ của Chính phủ được đối xử bình đẳng nhằm củng cố uy tín quốc gia.
|
 |
| Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Đại biểu bày tỏ sự ủng hộ đối với việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, giảm thủ tục hành chính, chẳng hạn như việc chuyển thẩm quyền quyết định hạn mức vay, cho vay lại, bảo lãnh Chính phủ hàng năm từ Chính phủ sang Thủ tướng Chính phủ, và giao Bộ Tài chính thẩm quyền quyết định việc sửa đổi, bổ sung, gia hạn thỏa thuận vay ODA mà không làm tăng nghĩa vụ trả nợ nước ngoài.
Đại biểu cũng đánh giá cao nội dung phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh lập đề án phát hành trái phiếu mà không cần ý kiến chấp thuận của Bộ Tài chính về điều kiện, điều khoản trước khi phát hành.
Tuy nhiên, đại biểu chỉ rõ những tồn tại và bất cập đang cản trở việc thực thi hiệu quả Luật tại các địa phương trực thuộc trung ương, đặc biệt là Hà Nội. Đại biểu nhận thấy, việc phân cấp giao quyền phát hành trái phiếu cho chính quyền địa phương, nhất là các thành phố có cơ chế đặc thù với giới hạn an toàn nợ cao hơn (ví dụ: Luật Thủ đô), hầu như không thể thực hiện được trong khuôn khổ mức vay và bội chi ngân sách hàng năm được Quốc hội phê duyệt.
|
 |
| Các đại biểu tham dự Phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Về giao chỉ tiêu vay và vay lại vốn ODA, đại biểu chỉ ra một bất cập thực tiễn: có những năm, như tại Thủ đô Hà Nội, địa phương bội thu nhưng Trung ương vẫn tính toán và phân bổ chỉ tiêu vay nợ theo kế hoạch đầu tư công trung hạn. Việc địa phương đang bội thu nhưng vẫn phải có chỉ tiêu để vay lại là điều chưa thật sự hợp lý.
Để giải quyết những vấn đề trên, đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu và chỉnh sửa, bao gồm: nghiên cứu để có sự đồng bộ giữa Luật Thủ đô với Luật Quản lý nợ công sửa đổi lần này; cần có một điều khoản trong quá trình điều hành hoặc quy định để giải quyết bất cập việc giao chỉ tiêu vay nợ khi địa phương đang bội thu.
Đại biểu cũng đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát Điều 3 của dự thảo luật để đảm bảo các chương trình, dự án đã được Quốc hội hoặc Chính phủ phê duyệt cơ chế chính sách đặc biệt (bao gồm các dự án theo Luật Thủ đô) tiếp tục được áp dụng cơ chế đặc thù đó nhằm tránh gián đoạn.
Cuối cùng, đại biểu nhấn mạnh bất cập về hệ thống thông tin. Hiện nay, công tác tính toán nợ, trả nợ và đối chiếu giữa các cơ quan quản lý đều được thực hiện rất thủ công do chưa có quy định về hệ thống thông tin, dữ liệu liên thông. Đại biểu kiến nghị Bộ Tài chính có trách nhiệm quy định thống nhất hệ thống thông tin về dữ liệu nợ công liên thông giữa trung ương, địa phương và đến từng đơn vị thực hiện, nhằm phục vụ công tác quản lý nợ công và đáp ứng kịp thời yêu cầu chuyển đổi số.
Ngân hàng thương mại phải có liên đới chịu trách nhiệm về rủi ro cho vay
Phát biểu thảo luận, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) bày tỏ sự thống nhất cao với việc sửa đổi bổ sung Luật Quản lý nợ công, đặc biệt là việc sửa đổi bổ sung về việc lập báo cáo trong chương trình quản lý ngân sách chỉ trong vòng 1 năm và 5 năm, thay vì 3 năm như trước đây. Đại biểu cho rằng việc báo cáo theo chu kỳ này sẽ thực hiện rất thống nhất, đảm bảo an toàn trong việc quản lý nợ công, và giảm bớt quy trình và thủ tục báo cáo thường xuyên.
|
 |
| Đại biểu Phạm Văn Hòa phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Đại biểu cũng rất thống nhất với nội dung phân cấp, phân quyền từ Chủ tịch nước xuống Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, và Bộ trưởng Bộ Tài chính, cho rằng việc này rất hợp lý, phù hợp với tình hình thực tiễn, nhằm giảm bớt thủ tục hành chính, nhanh gọn, và có trách nhiệm.
Tuy nhiên, đại biểu cũng chỉ ra những hạn chế, đặc biệt liên quan đến trách nhiệm trong hoạt động cho vay lại và quản lý vốn vay nước ngoài. Về cơ chế cho phép Bộ Tài chính ủy quyền cho ngân hàng thương mại (NHTM) cho vay lại các đơn vị sự nghiệp công lập và tổ chức tín dụng, đại biểu nhận thấy người cho vay lại lại không chịu trách nhiệm về rủi ro. Đại biểu nhấn mạnh, nếu NHTM cho vay lại một số tiền rất lớn (là nợ vay của Chính phủ và nước ngoài) mà không chịu rủi ro thì điều này không hợp lý và việc cho vay sẽ không được kiểm soát chặt chẽ.
Cùng với đó, đại biểu cũng đề cập đến sự thiếu rõ ràng trong quy định về cho vay lại đối với doanh nghiệp. Luật chỉ ghi chung là "doanh nghiệp", có thể hiểu bao gồm cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp ngoài nhà nước. Nếu là doanh nghiệp ngoài nhà nước, đại biểu cho rằng Chính phủ phải cẩn thận và cần quy định rõ ràng, cụ thể, vì nếu doanh nghiệp không đủ khả năng trả nợ, Chính phủ sẽ phải đứng ra trả nợ cho nước ngoài.
|
 |
| Các đại biểu tham dự Phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Về việc quản lý vốn vay ODA hoặc vốn vay ưu đãi của doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, đại biểu nhất trí với việc gửi Bộ Tài chính đánh giá và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tuy nhiên, đại biểu đề xuất công ty mẹ phải trực tiếp làm hồ sơ vốn vay và chịu trách nhiệm, không thể ủy thác hoặc để công ty con đứng ra đề xuất. Công ty mẹ phải có trách nhiệm đôn đốc, kiểm tra, nhắc nhở, và chịu trách nhiệm nếu công ty con hoạt động không có tiền lãi để trả nợ.
Để khắc phục, đại biểu đề nghị Bộ Tài chính cần nghiên cứu và cân nhắc để NHTM được ủy quyền phải có liên đới chịu trách nhiệm về rủi ro. Điều này nhằm thể hiện vai trò, trách nhiệm của NHTM để họ có thể kiểm tra, giám sát, đôn đốc nguồn cho vay. Đồng thời, Bộ Tài chính cần có quy trình quy định giới hạn mức cho vay của NHTM.
Đại biểu cũng đề nghị ghi rõ trong Luật quy định sau khi được ủy quyền (từ Chủ tịch nước, Chính phủ, Thủ tướng) thì bên thực hiện nhiệm vụ phải có trách nhiệm báo cáo lại cho cơ quan ủy quyền để giám sát hoạt động ký kết…