Bảo vệ môi trường vì mục tiêu phát triển bền vững

Trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng kinh tế cao kéo theo áp lực lớn lên tài nguyên và môi trường, việc lựa chọn con đường phát triển xanh, tuần hoàn, gắn với bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên không chỉ là yêu cầu trước mắt mà còn là trách nhiệm đối với các thế hệ tương lai.

Rác thải một số nơi còn tập kết bừa bãi (ảnh minh hoạ)

Thanh Hóa đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ, tốc độ công nghiệp hóa và đô thị hóa cao, đi cùng các khu kinh tế, khu công nghiệp, làng nghề, du lịch sinh thái. Thực tế này tạo áp lực lên tài nguyên và môi trường, từ ô nhiễm nước, đất, không khí đến rác thải nông thôn và xói lở ven biển ngày một nghiêm trọng.

Tiếng lòng của người dân

Thời gian qua rất nhiều người dân tại thôn 1, xã Hoằng Tiến (Thanh Hóa) phản ánh, ngày nào nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt hợp vệ sinh khu du lịch Hải Tiến và các xã phụ cận cũng đốt rác, khói đen phủ kín cả bầu trời, bốc mùi hôi thối nồng nặc khiến người dân vô cùng bức xúc.

Được biết, dự án Nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt hợp vệ sinh khu du lịch Hải Tiến và các vùng phụ cận có tổng mức đầu tư hơn 32 tỷ đồng, do UBND huyện Hoằng Hóa (cũ) làm chủ đầu tư. Dự án được khởi công xây dựng vào năm 2013 và đến tháng 1/2016 hoàn thành. Sau đó, năm 2018 UBND huyện Hoằng Hóa (cũ) bàn giao cho Công ty CP Đầu tư xây dựng công nghiệp HTH quản lý và vận hành nhà máy, có công suất 14 tấn/ngày. 

Anh Lê Phạm Tài (33 tuổi, thôn 1, xã Hoằng Tiến) đứng trong hiên nhà, mắt hướng về cột khói đen từ nhà máy rác, lắc đầu ngao ngán: “Bãi rác được đặt cách trường mầm non, tiểu học, trạm y tế chỉ vài trăm mét, nhưng ngày nào cũng đốt. Khói đen mù mịt, mùi hôi thối xông thẳng vào lớp học, phòng khám, nhà dân, khu du lịch gần đó cũng bị ảnh hưởng. Ai mà chịu nổi cảnh này?”

Theo anh Tài, việc quy hoạch các bãi rác, khu xử lý chất thải gần trường học, trạm y tế, khu dân cư và khu du lịch gây tác động trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng, môi trường sống và hình ảnh phát triển bền vững của địa phương. Anh Tài chia sẻ: “Văn kiện Đại hội XIV của Đảng cần cụ thể hóa nguyên tắc không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế thành các tiêu chí quy hoạch, giám sát và xử lý môi trường. Đồng thời, quy hoạch bãi rác, nhà máy xử lý chất thải cách xa khu dân cư, trường học, cơ sở y tế, ưu tiên công nghệ xử lý tiên tiến, giảm khói bụi, mùi hôi; đồng thời xây dựng cơ chế giám sát minh bạch, công khai dữ liệu môi trường và sự tham gia trực tiếp của cộng đồng cũng là giải pháp quan trọng để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả lâu dài”.

Tương tự, tại xã Thanh Quân, miền núi xứ Thanh nơi có tới 7 trang trại chăn nuôi lợn quy mô lớn, đang đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với người dân và cơ quan quản lý địa phương. 

Trang trại chăn nuôi lợn công nghệ cao của Công ty Cổ phần đầu tư quốc tế ASEAN (xã Thanh Quân) vừa bị cơ quan chức năng yêu cầu dừng hoạt động để khắc phục ô nhiễm môi trường.

Ông Lê Tiến Đạt, Chủ tịch UBND xã Thanh Quân, thẳng thắn thừa nhận rằng, nguy cơ ô nhiễm môi trường từ các trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn là rất cao và luôn rình rập khiến người dân sống trong cảnh nơm nớp lo sợ môi trường sống bị ảnh hưởng. Trong khi đó năng lực, chuyên môn của cấp xã không thể xác định được mức độ ô nhiễm khi có sự cố môi trường xảy ra. Các vụ ô nhiễm, chính quyền xã đều phải báo cáo cấp trên kiểm tra, xử lý khiến thời gian giải quyết kéo dài, gây bức xúc cho người dân.

Từ thực tiễn, ông Đạt cho rằng Dự thảo Văn kiện nên cân nhắc bổ sung những giải pháp thiết thực để tăng cường năng lực giám sát và xử lý các vấn đề môi trường tại cơ sở, đồng thời đảm bảo cán bộ xã có đủ công cụ và kiến thức cần thiết để phối hợp hiệu quả với các cấp trên. Ông cũng cho rằng việc chia sẻ dữ liệu quan trắc môi trường sẽ giúp người dân hiểu hơn về thực trạng, đồng thời tham gia giám sát và đóng góp ý kiến, nâng cao tính minh bạch. Ngoài ra, ông Đạt đề xuất văn kiện khuyến khích các mô hình chăn nuôi thân thiện với môi trường, trong đó chất thải được xử lý, tái sử dụng hoặc tái chế, góp phần giảm tác động môi trường và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Trương Văn Thông – Giám đốc Công ty Cổ phần Vệ sinh môi trường Nga Sơn cho biết, hiện nay doanh nghiệp làm công tác xử lý rác gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn vốn đầu tư, công nghệ xử lý hiện đại còn hạn chế, giá dịch vụ môi trường chưa phản ánh đúng chi phí thực tế, khiến hoạt động khó bền vững. 

Ông Thông nhấn mạnh: “Doanh nghiệp muốn làm tốt, đầu tư công nghệ tiên tiến để giảm khói bụi, mùi hôi, nhưng hiện chưa có hành lang đủ rõ về vốn, công nghệ và ưu tiên đầu tư. Nếu Văn kiện Đại hội XIV cụ thể hơn nội dung này, doanh nghiệp chúng tôi sẽ mạnh dạn đầu tư hơn, góp phần giảm ô nhiễm, cải thiện chất lượng sống của người dân.”

Không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng – góc nhìn từ cơ sở

Những năm gần đây, cùng với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội mạnh mẽ, nhiều địa phương của Thanh Hóa đang đối mặt với bài toán khó là làm thế nào để vừa thu hút đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng, vừa bảo đảm được sự bền vững của môi trường. Thực tế tại các vùng ven biển, khu công nghiệp và miền núi cho thấy, dù đã có nhiều nỗ lực, Thanh Hóa vẫn chưa thể tránh khỏi những hệ lụy môi trường do quá trình phát triển kinh tế mang lại.

Bà Nguyễn Thị Xuân, Chủ tịch UBND xã Hợp Tiến, người từng có nhiều năm công tác trong lĩnh vực môi trường cho rằng: Việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm của toàn xã hội trong gìn giữ, bảo vệ môi trường là giải pháp then chốt, có ý nghĩa quyết định trong tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác này.

“Chỉ khi nhận thức đúng, đầy đủ và toàn diện thì hành động mới đúng, hiệu quả bảo vệ môi trường mới được nâng cao,” bà Xuân nhấn mạnh. Theo bà, để làm được điều đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức trách nhiệm và hiệu quả thực thi pháp luật về quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Đặc biệt, phải coi trọng vai trò tiên phong, gương mẫu của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, đồng thời đa dạng hóa nội dung, hình thức tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Bà Xuân cũng đề nghị phát huy vai trò của các cơ quan truyền thông, đổi mới cách thức truyền tải thông tin để người dân hiểu rõ hơn về hậu quả của ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu đối với sức khỏe, đời sống và sự phát triển bền vững của địa phương cũng như đất nước.

Ông Nguyễn Đăng Trường, Chủ tịch UBND xã Yên Định, chia sẻ: “Công tác bảo vệ môi trường muốn làm tốt thì trước hết phải có sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Cấp ủy, chính quyền quan tâm, người dân hiểu và cùng làm thì hiệu quả sẽ bền vững hơn.”

Theo ông Trường, mỗi địa phương cần linh hoạt lựa chọn cách làm phù hợp với điều kiện thực tế, vừa phát triển kinh tế, vừa giữ gìn môi trường sống xanh, sạch, đẹp. “Chúng tôi cũng thường xuyên tuyên truyền, vận động bà con nâng cao ý thức, hạn chế rác thải, giữ gìn cảnh quan nông thôn. Môi trường tốt thì đời sống người dân mới ổn định, phát triển được,” ông nói.

Bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của chính quyền hay doanh nghiệp mà còn phụ thuộc vào sự ý thức và hành động của mỗi người dân. Khi cộng đồng, chính quyền và doanh nghiệp cùng chung tay sẽ hiện thực hóa được các giải pháp xanh, giúp Thanh Hóa phát triển bền vững.