Ngoài chế tài xử lý vi phạm nêu trên, khi việc làm giả tài liệu (làm giả hợp đồng tương tự ký kết của tổ chức, cá nhân khác) là hành vi vi phạm quy định của pháp luật về hình sự thì tùy theo tính chất và mức độ vi phạm, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm còn bị xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự.  

Vừa qua, báo Bảo vệ pháp luật đã có bài phản ánh về việc Tổng Công ty Truyền tải điện quốc gia có quyết định cấm tham gia hoạt động đấu thầu 3 năm đối với Công ty CP Xây dựng công trình A.E (Cty A.E) do vi phạm quy định pháp luật về đấu thầu. Cụ thể, Cty A.E đã làm giả hợp đồng tương tự khi tham gia lựa chọn nhà thầu các gói thầu số 2, 3, 4, 5, 7, 8 do Công ty Truyền tải điện 4 (PTC4) thuộc Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia mời thầu. Khi tham dự thầu các gói thầu nêu trên, Cty A.E đã cung cấp 2 hợp đồng tương tự giả ký với Công ty Truyền tải điện 3 (PTC3) là đơn vị thành viên của Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia trong hồ sơ dự thầu. Hai bản hợp đồng giả này vẫn có đầy đủ con dấu của PTC3 và sao y công chứng. Tuy nhiên, theo xác nhận từ PTC3 cho thấy, 2 hợp đồng nêu trên là giả mạo. PTC3 khẳng định đơn vị không thực hiện hợp đồng nào có số như vậy với Cty A.E.

Điều này cho thấy, vai trò của chủ đầu tư và các cơ quan thanh tra, kiểm tra, trong đó có báo chí đóng vai trò rất quan trọng trong việc góp phần minh bạch công tác đấu thầu. Trong quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu, nếu có nghi ngờ về tính trung thực của các thông tin về doanh thu, hợp đồng tương tự, năng lực kỹ thuật.. mà nhà thầu kê khai trong hồ sơ dự thầu thì bên mời thầu có thể yêu cầu nhà thầu cung cấp tài liệu bản gốc để đối chiếu hoặc liên hệ trực tiếp với chủ đầu tư của các hợp đồng này để xác minh, làm rõ hoặc có thể đi kiểm tra thực tế hiện trường các công trình mà nhà thầu kê khai. Tuy nhiên, không phải chủ đầu tư nào cũng làm hết trách nhiệm của mình nên đa phần chỉ chấm thầu dựa vào hồ sơ mà đơn vị dự thầu nộp. Khi trao đổi với phóng viên báo Bảo vệ pháp luật, nhiều chủ đầu tư lấy lý do bận quá nhiều việc nên không có điều kiện xác minh, hay đơn giản là cho rằng, nhà thầu phải tự chịu trách nhiệm pháp lý về hồ sơ do đơn vị đó mang đi đấu thầu. Thế nên dẫn đến tình trạng, nhiều chủ đầu tư làm ngơ cho các thầu quen, bỏ qua kiến nghị của các nhà thầu khác, dẫn đến việc khiếu nại trong công tác đấu thầu. Với sự vào cuộc tích cực mạnh mẽ của báo chí, nhiều vụ gian lận trong đấu thầu đã được phát hiện. Hậu quả là nhiều gói thầu phải đấu thầu lại, hoặc nhà thầu được lựa chọn không đủ năng lực, kinh nghiệm có thể làm kéo dài thời gian thực hiện gói thầu, ảnh hưởng chất lượng công trình, gây thiệt hại về tài sản là không nhỏ, nhất là với những công trình lớn.  Thậm chí, nhiều gói thầu đã thi công và quyết toán xong khiến việc khắc phục hậu quả là bất khả thi. Với những hình thức và mức độ vi phạm khác nhau, đối chiếu với quy định của Bộ luật Hình sự, tất cả những người có liên quan, từ chủ đầu tư, nhà thầu, người có thẩm quyền đều có thể bị xử lý hình sự.

leftcenterrightdel
Gian lận là hành vi bị cấm trong đấu thầu 

Theo Khoản 4 Điều 89 của Luật Đấu thầu 2013 quy định gian lận là hành vi bị cấm trong đấu thầu, trong đó một trong những hành vi gian lận là: “Nhà thầu, nhà đầu tư cố ý cung cấp các thông tin không trung thực trong hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, HSDT, hồ sơ đề xuất làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư”. Theo Khoản 1 Điều 122 Nghị định 63/2014/NĐ-CP, hành vi vi phạm nêu tại Khoản 4 Điều 89 của Luật Đấu thầu sẽ bị cấm tham gia hoạt động đấu thầu từ 3 - 5 năm.

Việc nhà thầu tham dự thầu làm giả hợp đồng tương tự đã thực hiện là hành vi gian lận, nhằm tạo lợi thế cạnh tranh không bình đẳng, vi phạm quy định tại Khoản 4 Điều 89 của Luật Đấu thầu. Trong trường hợp này, người có thẩm quyền  căn cứ quy định nêu tại Khoản 3 Điều 90 của Luật Đấu thầu để ban hành quyết định cấm nhà thầu tham gia hoạt động đấu thầu đối với các dự án, dự toán mua sắm trong phạm vi quản lý của mình. Ngoài ra, căn cứ vào mức độ của hành vi vi phạm, người có thẩm quyền còn có thể đề nghị Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ban hành quyết định cấm tham gia hoạt động đấu thầu trong phạm vi quản lý của bộ, ngành, địa phương mình hoặc đề nghị Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành quyết định cấm tham gia hoạt động đấu thầu trên phạm vi cả nước.

Đặc biệt, theo Điều 222 Bộ luật Hình sự, người nào thực hiện một trong những hành vi quy định tại Khoản 1 Điều 222, trong đó có hành vi gian lận trong đấu thầu, gây thiệt hại về tài sản từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng hoặc dưới 100 triệu đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Thậm chí, có thể bị phạt tù cao nhất đến 20 năm nếu phạm tội gây thiệt hại về tài sản có giá trị từ 1 tỷ đồng trở lên.

PV