Trong thời điểm kiểm sát (năm 2023 và 4 tháng đầu năm 2024), Cơ quan Cảnh sát điều tra đã phát hiện và khởi tố 14 vụ, 15 bị can với tổng số tiền các bị can cho vay lãi nặng gần 4,6 tỉ đồng, để thu lợi bất chính trên 2,8 tỉ đồng.
Các đối tượng phạm tội đã lợi dụng tiện ích của mạng viễn thông, Internet, cho vay núp bóng kinh doanh dịch vụ cầm đồ hoặc cho vay qua App trên không gian mạng, tạo vỏ bọc, đối phó với cơ quan chức năng để tổ chức hoạt động cho vay không thế chấp, cầm đồ, vay nóng “Bốc bát họ” với lãi suất rất cao (từ 100% đến 200%/năm) nhằm thu lợi bất chính.
    |
 |
| Hội nghị triển khai công tác của VKSND thị xã Nghi Sơn. |
Để đảm bảo khoản vay, các đối tượng cho vay thường cho người có nhu cầu vay tiền cầm cố các tài sản có giá trị như: xe máy, xe ô tô, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất…Việc giao dịch thường thông qua thỏa thuận bằng miệng về lãi suất cho vay, thời hạn vay hoặc việc vay mượn có thể viết giấy vay nhưng không thể hiện lãi suất, thời hạn vay trong giấy.
Theo đồng chí Đinh Viết Sơn, Viện trưởng VKSND thị xã Nghi Sơn, nguyên nhân của thực trạng trên xuất phát từ một bộ phận người dân có nhu cầu vay vốn không cần thế chấp tài sản, không đáp ứng được các điều kiện vay vốn ở các kênh cung cấp tín dụng chính thức, đã tìm đến các cá nhân, cơ sở hoạt động “tín dụng đen“ để vay tiền.
Bên cạnh đó, còn có một số ít cá nhân tham gia tệ nạn xã hội, như: cờ bạc, cá độ, ma túy… hoặc do nhu cầu cần tiền bức bách của bản thân và gia đình, cũng đã tìm đến các cá nhân, cơ sở hoạt động “tín dụng đen” để vay tiền với lãi suất cao.
Nhiều người do hám lợi từ lãi suất cho vay cao đã sử dụng tiền nhàn rỗi của mình để trực tiếp cho vay dưới dạng “tín dụng đen” hoặc tham gia với vai trò trung gian, huy động vốn, gây rủi ro rất cao cho cả người vay và người đi vay, dẫn đến có trường hợp vỡ nợ, gây thiệt hại nghiêm trọng cho người dân cũng như trật tự an toàn xã hội.
Ngoài những nguyên nhân xuất phát từ phía người dân có nhu cầu vay vốn cũng như những cá nhân hám lợi nhuận cao nêu trên, thì cũng phải kể đến các yếu tố như: công tác tuyên truyền, phổ biến về phương thức, thủ đoạn, hậu quả của "tín dụng đen" còn hạn chế và hiệu quả chưa cao; việc lắng nghe, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và hướng dẫn, hỗ trợ người dân tiếp cận các nguồn vay vốn an toàn, ưu đãi chưa được quan tâm đúng mức.
Cùng với đó là, công tác quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực tại cơ sở còn có sơ hở, thiếu sót, nhất là trong quản lý hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ để các đối tượng xấu lợi dụng hoạt động tín dụng đen, cá biệt còn có cả đối tượng đang chấp hành án treo cho vay lãi nặng trong thời gian dài trên địa bàn nhưng không bị phát hiện, xử lý.
Để bảo đảm phòng ngừa tội phạm cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự và các tội phạm liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” trên địa bàn thị xã Nghi Sơn, Viện trưởng VKSND thị xã Nghi Sơn kiến nghị Chủ tịch UBND thị xã Nghi Sơn áp dụng một số biện pháp phòng ngừa nguyên nhân làm phát sinh tội phạm.
Trước hết là, tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong nhân dân về các giao dịch dân sự liên quan đến hoạt động tín dụng, bao gồm: Tuyên truyền quy định của Bộ luật Dân sự và các văn bản dưới luật về hợp đồng vay tài sản, lãi suất trong các giao dịch dân sự, như: Nghị định số 19/2019/NĐ-CP ngày 19/02/2019 của Chính phủ quy định về “Họ, hụi, biêu phường”; Nghị quyết số 01/2019/NQ-HĐTP ngày 11/01/2019 hướng dẫn một số quy định của pháp luật về lãi, lãi suất, phạt vi phạm do Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao ban hành.
Đồng thời, tuyên truyền rộng rãi, thường xuyên về những phương thức, thủ đoạn của cá nhân, tổ chức cho vay lãi nặng, hoạt động huy động vốn tự phát với lãi suất cao bất thường, hậu quả của “tín dụng đen” và các vụ việc nghiêm trọng liên quan đến vỡ hụi, họ, biêu, phường để quần chúng nhân dân biết nâng cao ý thức cảnh giác, chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật; vận động nhân dân không trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia hoạt động cho vay lãi nặng, tín dụng đen, lợi dụng dịch vụ cầm đồ để kinh doanh tài chính trái pháp luật.
Quản lý chặt chẽ việc cấp Giấy chứng nhận kinh doanh dịch vụ cầm đồ, tăng cường quản lý, kiểm tra các chủ thể kinh doanh dịch vụ cầm đồ, kịp thời phát hiện, xử lý các vi phạm theo thẩm quyền hoặc chuyển hồ sơ cho Cơ quan điều tra đối với các vụ, việc có dấu hiệu tội phạm để điều tra, xử lý.