Theo Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch-VH,TT&DL), tượng đồng Nữ thần Durga, được cơ quan chức năng Anh trao trả sau khi bắt giữ trong một vụ buôn lậu cổ vật, đã được chuyển về Việt Nam và được lưu giữ, bảo quản tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia,
Liên quan đến vụ việc, tháng 8/2023, Đại sứ quán Việt Nam tại Anh thông tin cho Bộ VH,TT&DL việc Bộ Tư pháp và Bộ An ninh Nội địa Mỹ phối hợp với Cảnh sát Luân Đôn, Anh tịch thu tượng đồng Nữ thần Durga 4 tay (thế kỷ VII) có nguồn gốc Việt Nam từ một vụ điều tra buôn bán cổ vật bất hợp pháp và đề xuất khả năng trao trả cổ vật này về Việt Nam.
Qua nghiên cứu, đối sánh tư liệu, các cơ quan chuyên môn thuộc Bộ VH,TT&DL xác định tượng đồng Nữ thần Durga mang đặc trưng tiêu biểu của nghệ thuật tạo hình, điêu khắc Champa giai đoạn sớm (thế kỷ VII), có mối giao lưu, ảnh hưởng từ nghệ thuật điêu khắc của Văn hóa Óc Eo giai đoạn muộn.
Căn cứ các quy định của Luật Di sản văn hóa, Bộ VH,TT&DL đã có công văn gửi Đại sứ quán Việt Nam tại Anh về việc xác nhận tượng đồng Nữ thần Durga là của Việt Nam và ủy quyền Đại sứ quán thay mặt Bộ tiếp nhận cổ vật từ đại diện Bộ An ninh Nội địa Mỹ và Cảnh sát Luân Đôn, Anh.
Sau khi tiến hành các thủ tục cần thiết và được Hội đồng Nghệ thuật Vương quốc Anh cấp phép xuất khẩu cổ vật khỏi Anh vào tháng 2, Bảo tàng Lịch sử quốc gia- đại diện ủy quyền của Bộ VH, TT&DL đã đưa cổ vật về nước.
    |
 |
| Cổ vật tượng đồng Nữ thần Durga được đóng gói đưa về nước. Nguồn: Cục DSVH, justice. |
Được biết, trước đó, Hội đồng Nghệ thuật Vương quốc Anh đã tiến hành thẩm định, đề xuất giá trị tượng trưng của tượng đồng Nữ thần Durga là gần 14,2 triệu Bảng Anh, nhằm mục đích xác định giá trị phục vụ các thủ tục cấp phép xuất khẩu cổ vật và thủ tục hải quan của Vương quốc Anh. Phía Việt Nam không chi trả bất kỳ chi phí nào, ngoài chi phí vận chuyển, liên quan đến việc tiếp nhận cổ vật.
Tượng đồng Nữ thần Durga dài 191cm, nặng 101kg, thể hiện hình tượng Nữ thần Durga của Hindu giáo, được tạo tác với khuôn mặt hình trái xoan, hai mắt nhắm hờ, có 4 tay, thân dưới quấn sà rông dài tới cổ chân, bụng thắt dây buộc tạo hình hoa.
Đây là một hiện vật quý, hiếm và càng đặc biệt hơn lại là tượng Nữ thần Durga, vị thần biểu tượng của tình yêu tinh khiết, lòng dũng cảm và ánh sáng, được đúc bằng đồng, có thể khối lớn, niên đại sớm và hiện trạng còn tương đối hoàn chỉnh.
Bức tượng, được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hiệp Quốc (UNESCO) công nhận là di sản thế giới, đã bị đánh cắp vào năm 2008 tại Thánh địa Mỹ Sơn, tỉnh Quảng Nam.
Tượng đồng Nữ thần Durga có giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, là tư liệu hiện vật phản ánh đời sống văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng trong lịch sử của cư dân Champa - một bộ phận quan trọng, cấu thành nên sự đa dạng và thống nhất trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
|
 |
| Tượng đồng Nữ thần Durga được các cơ quan chức năng Mỹ và Anh bắt giữ trong quá trình điều tra một vụ buôn bán cổ vật bất hợp pháp. Nguồn: justice. |
Theo Cục Di sản văn hóa, việc tiếp nhận cổ vật tượng đồng Nữ thần Durga về Việt Nam đã kịp thời bổ sung và xây dựng các sưu tập hoàn chỉnh để giới thiệu về tính đa dạng và thống nhất của lịch sử, văn hóa Việt Nam, phục vụ tốt hơn nhu cầu tuyên truyền, giáo dục, nhằm nâng cao tri thức lịch sử, văn hóa, góp phần thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, là việc làm thiết thực cho chính sách hồi hương cổ vật, chống thất thoát những tài sản/di sản văn hóa, góp phần bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa quý báu của dân tộc trong suốt quá trình lịch sử hình thành, phát triển đang có nguy cơ thất thoát do đời sống phát triển của xã hội hiện đại.
Việc tiếp nhận tượng đồng Nữ thần Durga là kết quả của quá trình hợp tác, chia sẻ các tư liệu pháp luật liên quan đến việc chống buôn bán trái phép cổ vật của Việt Nam với Mỹ và Anh.
Từ năm 2019, thực hiện các cam kết của Công ước UNESCO 1970 về các biện pháp ngăn cấm xuất, nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa, Cục Di sản văn hóa và các cơ quan liên quan đã làm việc với các cơ quan chức năng Mỹ về việc phối hợp cung cấp thông tin liên quan đến một số cổ vật có nguồn gốc từ Việt Nam bị buôn bán trái phép vào Mỹ và thảo luận khả năng hoàn trả những cổ vật này về Việt Nam.
Tượng đồng Nữ thần Durga đã về tới Việt Nam và được lưu giữ, bảo quản tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia.