Bí ẩn chuyện rắn từ Đông sang Tây

 

Trong thần thoại Bắc Âu, cái ác xuất hiện dưới hình dạng một con rắn. Thần thoại có nói tới chuyện con rắn Nidhogg đã quấn quanh 3 cái gốc của Cây đời Yggdrasil và cố bóp nghẹt lại sự sống từ nó. Văn hóa Slavơ lại mô tả một con rắn thần tên Veles đã ngự trị ở thế giới Địa ngục. Ý tưởng các thần rắn sống ở thế giới khác sâu dưới lòng đất cũng xuất hiện phổ biến trong thần thoại châu Mỹ. Tại thế giới thần thoại của nền văn minh Aztec ở Mexico, thế giới Địa ngục Mictlan được bảo vệ bởi một con cá sấu khổng lồ và một con rắn lớn. Các linh hồn sa xuống cõi âm phải tránh khỏi chúng trước khi có thể bắt đầu hành trình đi tới sự bất tử.

 

Rắn còn bị xem là biểu tượng của cái ác và niềm tin này xuất hiện khá nhiều trong thần thoại Hy Lạp cổ xưa. Theo một số nguồn truyện, rắn thần Ophion đã thống trị thế giới cùng Eurynome, trước khi cả hai bị các thần Cronus và Rhea tiêu diệt. Còn Typhon, kẻ thù của các vị thần trên đỉnh Olympian, là một quái vật hung ác có hàng trăm đầu, từ thân nó có hàng trăm con rắn chui ra. Con rắn này đã bị thần Zeus đánh bại và đày tới Tartarus.

 

Cũng có giai thoại khác nói rằng Typhon bị đày tới ở dưới các khu vực nhiều núi lửa và mỗi khi Typhon cử động, nó lại gây động đất, núi lửa phun trào. Các yếu tố rắn cũng xuất hiện trong các hậu duệ của Typhon. Trong số các con của quái vật này có Cerberus, một con chó ba đầu với phần đuôi là một con rắn và phần lông của nó cũng chính là những chiếc đầu rắn gớm ghiếc; những con Chimaera đuôi rắn; quái vật biển Lernaean Hydra và con rồng hàng trăm đầu Ladon. Cả Lernaean Hydra và Ladon, những quái vật được mô tả với nhiều đặc điểm của loài rắn, đều đã bị dũng sĩ Heracles tiêu diệt.

 

Thần thoại Hy Lạp còn nói về các nữ thần Gorgon. Đây là các thần mang hình người với mái tóc rắn trên đầu. Cái nhìn của họ có thể biến xương thịt thành đá. Nổi tiếng trong các Gorgon là Medusa.

 

 

Bởi việc rắn thường hay cuộn tròn thân chúng và có đặc điểm lột xác nên loài vật này cũng được xem là biểu tượng của sự tuần hoàn và tái sinh, khả năng chữa bệnh.

 

Theo thần thoại Hy Lạp, thần y Asclepius, con trai của thần Apollo, đã biết được bí mật trường sinh bất tử sau khi quan sát một con rắn mang lá thần tới cứu một đồng loại bị anh giết chết. Để ngăn cản việc toàn bộ loài người trở nên bất tử dưới sự chăm sóc của Asclepius, anh đã bị giết bằng một tia sét. Cái chết của Asclepius đã minh họa sự bất lực của con người trong việc chống lại tự nhiên, vốn phân chia rõ rệt ranh giới giữa các vị thần và người trần mắt thịt. Để tôn vinh Asclepius, các con rắn thường được sử dụng trong những nghi thức chữa bệnh. Rắn không độc cũng thường được thả cho bò tự do trong các bệnh xá, nơi người bị ốm và bị thương nằm ngủ.

 

Bộ truyện thần thoại đầy đủ của Hy Lạp lại có một truyện khác viết về khả năng chữa bệnh liên quan tới loài rắn. Theo đó, thần Athena đã tặng cho Asclepius một lọ đựng máu lấy từ những sinh vật thiêng Gorgon. Máu của Gorgon có các đặc tính kỳ diệu. Nếu lấy từ bên trái của Gorgon, máu sẽ vô cùng độc, có khả năng giết người. Nhưng nếu lấy từ bên phải, máu có khả năng đưa người chết trở lại dương thế.

 

Rắn cũng thường được liên hệ tới sự bất tử bởi người người ta thấy rằng chúng hay ngậm lấy phần đuôi của mình để cuộn tròn. Khi cuộn tròn, rắn lại hình thành các đường xoắn ốc. Cả hình tròn lẫn các đường xoắn ốc đều được xem là có nghĩa trường tồn. Rắn cuộn tròn có ý nghĩa quan trọng với văn hóa Dahomeya (nằm tại Benin ở châu Phi ngày nay) và người ta tin rằng thần rắn Danh đã cuộn tròn quanh thế giới giống như một chiếc đai. Nhờ có thần Danh mà thế giới không bị vỡ thành nhiều mảnh.

 

Những con rắn cũng thường được liên hệ với sự thông thái trong nhiều truyền thuyết. Thông thường, sự thông thái này để phục vụ con người, nhưng cũng có khi chống lại con người. Câu chuyện trong Kinh thánh về việc con người bị đày đọa có kể lại về việc Adam và Eve đã bị một con rắn (quỷ Satan đội lốt) lừa phỉnh và do đó đã bất tuân lệnh của Chúa. Trong câu chuyện, con rắn đã thuyết phục Eve ăn quả từ Cây nhận thức thiện ác. Eve lại thuyết phục Adam cùng ăn quả với mình. Hậu quả là Chúa đã đuổi cả Adam và Eve khỏi vườn địa đàng và nguyền rủa con rắn.

 

Nhiều loài vật đã đi vào đời sống văn hóa, tín ngưỡng của nhân loại bằng nhiều cách thức và sự biểu hiện khác nhau. Mỗi loài đều mang những ý nghĩa biểu trưng nhất định và tiêu biểu cho văn hóa, tín ngưỡng, tập tục, lối sống hay đặc tính của một dân tộc, vùng miền. Nhưng có lẽ không có loài vật nào mà ý nghĩa biểu trưng lại phong phú và đa dạng như loài rắn.