Chuyện ghi ở “làng thương binh”

Tuy nhiên, đến thời điểm này con số ấy đã giảm đi một nửa. Hiện trong số 235 đối tượng đang được Trung tâm quản lý (bao gồm: Đối tượng chính sách người có công, thương binh, bệnh binh tâm thần, thương tật nặng, thân nhân liệt sĩ già cả cô đơn, con liệt sĩ bị tàn tật…) thì có tới gần 70 thương binh, bệnh binh tâm thần; lúc họ khóc, lúc cười, lúc ngỡ mình đã chết, khi tưởng mình còn chiến đấu trong quân ngũ, vẫn vác súng bắn và vội vàng ngã vật ra như đã bị trúng đạn, trúng bom mìn... 

Các đối tượng ở đây đa số nhớ về quá khứ, nhớ về thời chiến tranh; nhiều lúc đang ngồi yên lại đứng phắt dậy hô xung phong, bắn, rồi xếp hàng... Kể cả những thương, bệnh binh tâm thần nhưng vẫn có lúc nhớ nhớ, quên quên. Mọi thứ trong tâm trí nửa tỉnh, nửa mơ của những người thiếu may mắn ấy dường như vẫn vẹn nguyên như chính những vết thương, những di chứng của chiến tranh còn hằn in trên những cơ thể gầy gò, mỏng manh của họ.

Nhân viên Y tế thăm khám sức khoẻ cho cho các đối tượng tại Trung tâm.

Còn những đối tượng bị nhiễm chất độc Dacam/Diôxin là những người bị bệnh từ bào thai, do đó đa dạng các loại có diễn biến bệnh tật rất phức tạp, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn thần kinh, tâm sinh lý thường xuyên khó chịu, bức xúc, kích động...

Anh Trịnh Văn Cường, Trưởng phòng Hành chính của Trung tâm cho biết: “Ở đây cán bộ bị chửi bới, đánh đập là chuyện bình thường. Với những thương binh tâm thần hay có biểu hiện chửi bới, la hét, đi lại tung tăng còn đỡ. Những người lầm lì, không nói năng gì nhưng bỗng nhiên đánh người, khiến chúng tôi không kịp trở tay. Cách đây mấy năm, anh Lê Đức Tuấn (cán bộ của Trung tâm) bị một thương binh tâm thần đánh gãy cả sống mũi phải đưa đi Hà Nội cấp cứu. Hiện anh đang hưởng phụ cấp tai nạn nghề nghiệp.”

Những thương, bệnh binh ở đây, mỗi người có một hoàn cảnh gia đình khác nhau nhưng chủ yếu là thương tật, gia đình không có điều kiện chăm sóc, phục vụ nên phải nhờ vào Nhà nước. Ngoài việc chăm sóc tại Trung tâm thì nhân viên Y tế ở đây vẫn phải thường xuyên đưa các đối tượng đi bệnh viện để điều trị khi bệnh tiến triển nặng, từ bệnh viện tuyến huyện, tỉnh đến trung ương. Nhiều hoàn cảnh rất vất vả, éo le khi cả vợ chồng hoặc bố con đều nằm trong này. 

Đơn cử như thương binh Vũ Quốc Nghĩa (sinh năm 1950) có hai người con bị chất độc màu da cam; 3 người họ đều đang điều trị ở Trung tâm này. Trong khi vợ ông Nghĩa thì bị ung thư đang nằm ở nhà.

Hay như trường hợp chị Lê Thị P., sinh ra đã bị nhiễm chất độc màu da cam từ bố. Chị có tiền sử động kinh, chân tay co quắp, lúc trở trời là co cứng, khó thở. Hiện chỉ có một người con trai, 18 tuổi, đang đi làm ăn xa là chỗ dựa duy nhất. Hoàn cảnh của chị rất éo le, ngày còn trẻ chị bị một người hàng xóm hãm hiếp, và dẫn đến có thai. Bố đứa bé đã đi lấy vợ và cũng không đoái hoài gì đến hai mẹ con chị. Mong ước lớn nhất của chị P. là con trai làm ăn sớm ổn định và trở về để mẹ con được đoàn tụ. 

Nhân viên Y tế thăm khám sức cho cho các đối tượng tại Trung tâm.

Trong tổng số 93 cán bộ tại Trung tâm thì có tới 2/3 là nữ, họ đang ngày đêm cần mẫn chăm sóc từng miếng ăn, giấc ngủ cho hàng trăm người thương tật do chiến tranh. Trong số những thương binh ấy, cũng không ít trường hợp bị thương nặng, thậm chí nằm liệt tại chỗ, từ ăn uống, ngủ nghỉ cho đến...vệ sinh cá nhân; các nữ y tế đều một tay lo liệu. 

Trước tới nay, tại Trung tâm đã gần chục cán bộ nữ vì đồng cảm, vì tình thương và cả vì tình yêu mà họ đã kết hôn với những thương binh đang được chăm sóc. Nhưng hầu hết, các đối tượng đang được chăm sóc ở đây là những người thiếu may mắn hơn, không thể lập gia đình vì những di chứng của chiến tranh còn hằn in trên cơ thể họ quá nặng nề. Và họ, cứ thế...chịu đựng một mình.

Cũng ở Trung tâm này, tôi gặp ông Đào Trung Kỳ (66 tuổi), người lính từng chiến đấu tại chiến trường Campuchia, bị thương tật 96%. Ông kể cho tôi về những câu chuyện ông đã từng chiến đấu trên chiến trường như thế nào. Tôi nhận thấy trong ông đầy niềm tự hào và cả tiếc nuối. Tự hào bởi đã góp một phần bé nhỏ công sức, mồ hôi, nước mắt, xương máu để có hòa bình, độc lập cho thế hệ sau. Còn tiếc nuối vì bàn chân và cả 2 cánh tay của ông vĩnh viễn không còn nữa, lại bị bỏng khắp cơ thể.

Ông bảo: “Giờ thì còn nói gì đến tương lai nữa cháu, tay chân không còn, sức khỏe cũng “chập chờn” chỉ mong tự phục vụ được cho bản thân để nhân viên ở đây đỡ vất vả. Trước đây, khi mới xuất ngũ đêm nằm cứ giật mình thon thót, không sao ngủ ngon được; lúc nào trong đầu cũng ầm ầm tiếng súng vang, tiếng mìn nổ... Giờ chiến tranh đã lùi xa vào quá khứ, những ám ảnh về nỗi đau trong chiến trường mới giảm dần.”

Ông Kỳ tâm sự thêm: “Ở Trung tâm toàn người bệnh tật, già cả, vừa ít ngủ, bệnh tật tái phát thất thường nên nhân viên y tế ở đây rất vất vả thường xuyên thức đêm theo, đi “tua”, nếu có dấu hiệu bất thường còn xử lý ngay. Nhiều khi các cụ đang ngủ lại thức dậy la hét, thậm chí đập phá là chuyện cơm bữa.."

Những lúc rảnh rỗi cán bộ của Trung tâm đọc sách báo cho các thương, bệnh binh nghe.

Giám đốc Trung tâm chăm sóc, nuôi dưỡng NCC Thanh Hóa Nguyễn Văn Thư, cho biết: “Đa số người có công ở đây là tuổi cao, là thương binh, bệnh binh, người nhiễm chất độc hóa học mang trong người vết thương chiến tranh. Những người này hầu như có bệnh lý, một số người mắc bệnh mạn tính, sức khỏe yếu, đi lại khó khăn. Vì thế, việc chăm sóc sức khỏe và phục hồi chức năng giúp cho nhiều người có cơ hội khám bệnh, hiểu đúng về tình trạng sức khỏe của bản thân, từ đó có chế độ sinh hoạt, luyện tập, chăm sóc sức khỏe phù hợp".

Gần 90% các đối tượng đang được quản lý tại Trung tâm đều do các cán bộ, y, bác sĩ chăm sóc trực tiếp từ sinh hoạt cho đến việc phục vụ ăn uống. Do tuổi tác của các đối tượng chính sách ngày càng cao, sức khỏe giảm dần theo thời gian cũng ảnh hưởng một phần trong công tác chăm sóc, phục hồi chức năng.

Được tận mắt chứng kiến, tôi mới thấu hiểu nỗi vất vả của những cán bộ ở đây. Họ cũng chẳng khác nào những người lính cả, những người lính thời bình. Họ cũng có đầy đủ phẩm chất của bộ đội cụ Hồ: Bản lĩnh, hi sinh, cần mẫn, không ngại khó, ngại khổ... và cũng đang ngày đêm chiến đấu, không phải với kẻ thù mà những di chứng của kẻ thù đang còn hằn nguyên trên thân thể.