Báo Bảo vệ pháp luật ghi lại ý kiến của Luật sư Diệp Năng Bình – Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh thông luật liên quan đến vấn đề này.
Tổng mức phạt tối đa 100 triệu đồng và buộc tháo dỡ công trình
Luật sư Diệp Năng Bình: “Ngoài việc được công nhận là di tích danh lam thắng cảnh quốc gia thì khu vực Mã Pì Lèng (hay còn gọi là Mã Pí Lèng) còn nằm trong Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn, được UNESCO trao danh hiệu vào năm 2016. Chính vì vậy, nơi đây phải tuân thủ theo quy định của quốc tế để bảo vệ giá trị cảnh quan của cao nguyên đá mang tính toàn cầu.
Mặt khác, nơi đây cũng đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định phê duyệt quy hoạch tổng thể về phát triển du lịch, khai thác giá trị. Tuy nhiên, qua thông tin trên báo chí chúng ta được biết công trình này của một phụ nữ tên V. T. A. (ở thành phố Hà Giang) được xây dựng trên đất nông nghiệp chưa được chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Theo qui định, đất nông nghiệp không được phép kinh doanh thương mại.
Dự án chưa được cấp Giấy chứng nhận đầu tư, cũng chưa được cấp phép xây dựng, nó đồng nghĩa với việc đây là công trình xây trái phép. Công trình này sẽ phá vỡ cảnh quan, tổng thể phát triển du lịch và đặc biệt là không tuân thủ quy hoạch của Thủ tướng Chính phủ.
Về hình thức xử lý, có thể áp dụng đối với chủ đầu tư của công trình này là xử phạt đến 50.000.000 đồng theo quy định tại điểm a, khoản 7, Điều 13 Nghị định 121/2013/NĐ-CP về xây dựng với hành vi xây dựng công trình trên đất không được phép xây dựng.
    |
 |
| Luật sư Diệp Năng Bình - Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh thông luật. |
Ngoài ra, công trình này còn vi phạm quy định về sử dụng đất và có thể bị áp dụng Nghị định 102/2014/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai, mức xử phạt cũng lên tới 50.000.000 đồng. Thẩm quyền giải quyết xử lý công trình vi phạm trật tự xây dựng này thuộc về UBND huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang.
Hành vi vi phạm luật đất đai, vi phạm luật xây dựng (xây dựng công trình trái phép trên đất nông nghiệp chưa được chuyển đổi) ngoài việc bị xử phạt hành chính còn bị buộc tháo dỡ công trình.
Bên cạnh đó, giả sử công trình này nằm trong khu vực danh lam, thắng cảnh được các cấp hay thế giới công nhận thì phải chịu trách nhiệm hình sự theo Điều 345 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về tội vi phạm các quy định về bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử – văn hóa, danh lam, thắng cảnh gây hậu quả nghiêm trọng như sau:
“1. Người nào vi phạm các quy định về bảo vệ và sử dụng các di tích lịch sử – văn hóa, danh lam, thắng cảnh, gây hư hại di tích lịch sử – văn hóa, danh lam, thắng cảnh có giá trị từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; hủy hoại, làm thay đổi yếu tố gốc cấu thành di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh cấp tỉnh hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2. Phạm tội trong trường hợp gây hư hại di tích lịch sử – văn hóa, danh lam, thắng cảnh có giá trị từ 500.000.000 đồng trở lên hoặc hủy hoại, làm thay đổi yếu tố gốc cấu thành di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh cấp quốc gia hoặc cấp quốc gia đặc biệt, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm”.
Như vậy, Bộ luật Hình sự đã dự liệu những tội phạm xâm hại di tích, danh lam thắng cảnh và quy định tội danh, hình phạt chặt chẽ. Do đó, đã đến lúc phải khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh các đối tượng xâm hại để tăng tính răn đe, ngăn ngừa. Những người có trách nhiệm quản lý di tích ở các địa phương để xảy ra những vụ xâm hại di tích nghiêm trọng cũng cần xem xét xử lý nghiêm minh”.
Công trình không thuộc khu vực khoanh vùng bảo vệ I và II của di tích nhưng vẫn ảnh hưởng
Tuy nhiên, trước đó, ngày 5/10, Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT-DL) phát ra thông cáo báo chí liên quan đến thông tin về tòa nhà xây dựng trái phép trên đèo Mã Pì Lèng, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang. Thông tin được đưa ra sau khi Cục Di sản văn hóa kiểm tra hồ sơ di tích, báo cáo của Sở VH-TT-DL tỉnh Hà Giang mà Cục này nhận được ngày 4.10.
Theo Cục Di sản văn hóa, tòa nhà xây dựng trên đèo Mã Pì Lèng nằm ngoài khu vực khoanh vùng bảo vệ II của Danh lam thắng cảnh quốc gia Mã Pì Lèng thuộc các xã Pải Lủng, Pả Vi, Xín Cái, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang (được xếp hạng tại Quyết định số 4194/QĐ-BVHTTDL ngày 16/11/2009 của Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL).
|
 |
| Công trình xây dựng không phép có tên Panorama trên đèo Mã Pì Lèng, tỉnh Hà Giang(ảnh: Lưu Quang Phổ). |
Theo điều 32, luật Di sản văn hóa: “Việc xây dựng công trình bảo vệ và phát huy giá trị di tích ở khu vực bảo vệ II đối với di tích cấp tỉnh phải được sự đồng ý bằng văn bản của Chủ tịch UBND cấp tỉnh, đối với di tích quốc gia và di tích quốc gia đặc biệt phải được sự đồng ý bằng văn bản của Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL”.
Điều này cũng quy định: “Việc xây dựng công trình quy định tại khoản này không được làm ảnh hưởng đến yếu tố gốc cấu thành di tích, cảnh quan thiên nhiên và môi trường - sinh thái của di tích”.
Như vậy, việc xây dựng công trình nói trên không thuộc khu vực khoanh vùng bảo vệ khu vực I và khu vực II của di tích, không phải công trình bảo vệ và phát huy giá trị của di tích mà chỉ chịu sự điều chỉnh của về xây dựng và quy định của pháp luật khác có liên quan.
Tuy nhiên, trong thông cáo báo chí, Cục Di sản văn hóa cũng dẫn quy định tại điều 36 luật Di sản văn hóa: “Khi phê duyệt dự án cải tạo, xây dựng các công trình nằm ngoài các khu vực bảo vệ di tích quy định tại điều 32 của luật này mà xét thấy có khả năng ảnh hưởng xấu đến cảnh quan thiên nhiên và môi trường - sinh thái của di tích thì phải có ý kiến thẩm định bằng văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về văn hóa, thể thao và du lịch”.
Trên cơ sở này, nhằm khuyến cáo cơ quan quản lý nhà nước về di sản văn hóa ở địa phương về trách nhiệm quản lý, chủ động ngăn ngừa việc triển khai các dự án xây dựng có nguy cơ gây ảnh hưởng đến di sản, do công trình xây dựng gần khu vực bảo vệ II của Danh lam thắng cảnh Mã Pì Lèng, ngày 12/7/2019, Cục Di sản văn hóa đã có công văn số 495/DSVH-DT đề nghị Sở VH-TT-DL tỉnh Hà Giang chỉ đạo cơ quan chức năng phối hợp với chính quyền địa phương xác minh thông tin, kiểm tra quy trình, thủ tục lập, thẩm định, phê duyệt đối với công trình xây dựng nói trên, có biện pháp bảo vệ Danh lam thắng cảnh Mã Pì Lèng.
Như vậy, chủ công trình trên chỉ bị xử lý hành chính với tổng mức phạt tối đa 100 triệu đồng và buộc phải tháo dỡ công trình như luật định.