Đơn độc!

Mở đầu bài báo, Sputnik dẫn câu thành ngữ của cổ nhân Trung Quốc “Mãnh hổ nan địch quần hồ” (một con hổ dù dũng mãnh cũng khó địch lại được với cả một bầy cáo), hàm ý về sự bất lợi trong một tình huống đơn đả độc đấu, từ đó cho rằng, người Trung Quốc ngày nay cần “học lại” bài học này từ tiền nhân của họ khi theo đuổi những yêu sách vô lý và bất chấp luật pháp quốc tế về cái gọi là “vùng nước lịch sử” ở Biển Đông.

Bài viết nhấn mạnh, trong những ngày qua, tình hình biển Đông có vẻ căng thẳng hơn. Gần đây, một tàu khu trục của Mỹ đi vào vùng nước gần quần đảo Hoàng Sa; Nhật Bản đã gửi một công hàm tới Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres, trong đó bác bỏ lập trường của Trung Quốc về việc vẽ đường phân chia trên Biển Đông; rồi việc Trung Quốc thông qua Luật hải cảnh, trong đó cho phép lực lượng hải cảnh bắn tàu nước ngoài vi phạm vùng biển thuộc chủ quyền của Trung Quốc đang gây nhiều quan ngại trong các nước thuộc khu vực.

Hoàng Sa- lãnh thổ không tách rời của Việt Nam

Liên quan tới việc tàu khu trục của Mỹ di chuyển gần quần đảo Hoàng Sa, Thượng tá Tian Junli, phát ngôn viên quân khu Nam, Bộ tư lệnh Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, nói rằng, những hành động này của Mỹ là sự xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền và an ninh Trung Quốc, phá hoại hòa bình và ổn định của khu vực, cố tình vi phạm bầu không khí hòa bình, hữu nghị và hợp tác trên Biển Đông.

Trước phát ngôn này, chuyên gia quan hệ quốc tế Nguyễn Minh Hoàng bình luận: “Phát ngôn của sĩ quan cấp tá ba sao Tian Junli của Trung Quốc là dựa trên quan điểm của Trung Quốc và chỉ của Trung Quốc mà thôi. Tháng 7/2016, Tòa Trọng tài Quốc tế (PCA) được thành lập theo Phụ lục VII của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS) đã ra phán quyết nêu rõ hai vấn đề:

leftcenterrightdel
Tàu khu trục USS John McCain di chuyển gần quần đảo Hoàng Sa ở Biển Đông. Ảnh: AFP / Getty. 

Thứ nhất, yêu sách của Trung Quốc về “các quyền lịch sử” đối với các vùng biển nằm trong "đường chín đoạn" là trái với UNCLOS-1982; Trung Quốc không có “tư cách pháp lý” đối với các vùng biển ở Biển Đông và không có cơ sở pháp lý để đưa ra những tuyên bố về “các quyền lịch sử” đối với những nguồn tài nguyên trong “đường chín đoạn”.

Nói một cách gọn gàng nhất thì Trung Quốc không thể đòi hỏi vùng đặc quyền kinh tế vượt ra ngoài phạm vi 200 hải lý trên Biển Đông tính từ cực Nam đảo Hải Nam là lãnh thổ xa nhất về phía Nam đã được chính Trung Quốc thừa nhận trên bản đồ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được xuất bản cuối năm 1949, năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Và cũng xin nhắc lại rằng, tất cả các bản đồ Trung Quốc đời Mãn Thanh và các triều đại trước đó như Minh, Nguyên-Mông, Tống, Đường .v.v… đều không có vùng lãnh thổ nào vượt quá vĩ tuyến 16 về phía Nam trên Biển Đông.

Thứ hai, các thực thể đá và bãi ngầm ở Biển Đông nói chung và Trường Sa nói riêng đều là các thực thể địa lý không người ở, không có hệ sinh thái riêng, không có đủ các điều kiện để con người tự sinh sống mà không nhờ vào nguồn lực bên ngoài và do đó, không phải là đối tượng được hưởng quyền có vùng lãnh hải 12 hải lý cũng như vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý.

Từ hai điểm này, có thể thấy phát ngôn của vị thượng tá hải quân nói trên chứng tỏ ông ta không hiểu gì về UNCLOS-1982 mà Trung Quốc là một trong các bên tham gia Công ước quốc tế này”.

“Việc Mỹ điều động một lực lượng hải quân đáng kể để “tuần tra” trên Biển Đông và tiếp cận quần đảo Hoàng Sa vừa qua là một trong những tín hiệu cho thấy Washington sẽ không thay đổi lập trường chung của họ đối với Trung Quốc và vấn đề Biển Đông nói riêng.”, nhà phân tích Nguyễn Minh Tâm nói.

leftcenterrightdel
Bản đồ cổ "Hoàng triều trực tỉnh địa dư toàn đồ" do nhà Thanh (Trung Quốc) xuất bản năm 1904 xác định, đảo Hải Nam là điểm cực nam lãnh thổ Trung Quốc. Ảnh: tuoitre. 

Cũng cần nhấn mạnh rằng, Việt Nam tiếp tục khẳng định rằng thực thể địa lý quần đảo Hoàng Sa cũng như huyện Hoàng Sa thuộc thành phố Đà Nẵng là lãnh thổ không thể tách rời của Việt Nam, thuộc chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Và do đó, mọi hoạt động của nước ngoài trên vùng biển/đảo thuộc chủ quyền của Việt nam là không được Nhà nước Việt Nam cho phép đều là những hành vi vi phạm luật pháp của Việt Nam là pháp lý quốc tế.

Ngày càng bị cô lập trong vấn đề Biển Đông

Ngày 19/1, Nhật Bản đã gửi một công hàm tới Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres, trong đó Tokyo khẳng định Trung Quốc không có quyền vẽ đường cơ sở ở Biển Đông như đã nêu trong một công hàm của Bắc Kinh trước đó.

Trong công hàm, Nhật Bản ghi rõ: "Nhật Bản, dưới tư cách một thành viên Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS), bác bỏ lập trường của Trung Quốc cho rằng 'việc vẽ đường cơ sở phân chia lãnh hải do Trung Quốc thực hiện trên các đảo và đá ở Biển Đông là phù hợp với UNCLOS và luật pháp quốc tế nói chung'.

Chuyên gia về các vấn đề an ninh quốc tế Hồng Long nhận định: “Động thái này nói lên sự ủng hộ của ngày càng nhiều quốc gia trên thế giới đối với Việt Nam nói riêng và một số nước ASEAN nói chung về việc hoạch định Biển Đông thành một vùng biển quốc tế an ninh, an toàn, tôn trọng chủ quyền của các nước có lãnh thổ tiếp giáp với Biển Đông, tuân thủ theo pháp lý quốc tế mà cơ sở là Công ước Liên Hợp Quốc về luật Biển năm 1982 (UNCLOS-1982).

Theo đó, mọi tranh chấp về chủ quyền biển/đảo phải được giải quyết bằng đối thoại, đàm phán hòa bình trên cơ sở Hiến chương Liên Hợp quốc 1946 và UNCLOS-1982 cũng như các văn kiện pháp lý có liên quan”.

leftcenterrightdel
 Công hàm của Nhật Bản gửi Tổng thư ký LHQ về Biển Đông. Ảnh: tienphong.

Cũng theo các nhà phân tích, động thái của Nhật còn nói lên một điều là các quốc gia trên thế giới dù chỉ có quyền lợi gián tiếp liên quan đến Biển Đông cũng đã nhận thức được vai trò, vị trí quan trọng của Biển Đông nói riêng và các vùng biển trên thế giới nói chung đối với quyền lợi và nghĩa vụ của họ đối với các thực thể địa lý vốn rất quan trọng trong hoạt động kinh tế toàn cầu.

Đó là một hệ quả tất yếu của quá trình toàn cầu hóa và cũng là hệ quả tất yếu của sự gắn kết giữa các quốc gia-dân tộc trên thế giới, đòi hỏi việc xử lý hài hòa giữa quyền lợi riêng của quốc gia- dân tộc mình đối với quyền và lợi ích của các quốc gia khác ngay cả khi có va chạm, mâu thuẫn về lợi ích.

“Động thái của Nhật còn cho thấy Trung Quốc ngày càng bị cô lập bởi lập trường áp đặt của họ đối với vấn đề chủ quyền quốc gia ở Biển Đông. Ở Liên Hợp Quốc, Trung Quốc có thể “mạnh miệng” tung ra các “phản công hàm” đối với các nước ASEAN nhỏ yếu hơn mình nhưng họ sẽ  phải “nghĩ lại” khi các nước lớn có quyền lợi liên quan đến Biển Đông phản đối lập trường áp đặt và đe dọa sử dụng vũ lực của Trung Quốc đối với các vấn đề chủ quyền ở Biển Đông, đi ngược lại Hiến chương Liên Hợp Quốc về việc không sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.”, nhà phân tích Nguyễn Minh Tâm bình luận.

Biển Đông, một vấn đề quốc tế

Hãng thông tấn Nga nhìn nhận, càng ngày càng có nhiều nước quan tâm hơn tới Biển Đông, con đường biển tấp nập thứ hai thế giới, chỉ sau Địa Trung Hải.

Nói về mối quan tâm này, chuyên gia Hồng Long nhận định: “Chắc chắn sẽ còn nhiều nước, thậm chí là các nước lớn ở Châu Âu, Châu Mỹ, Châu Phi quan tâm hơn tới Biển Đông. Bởi vì Biển Đông giữ vai trò “yết hầu”  trong giao thông vận tải, trong xuất nhập khẩu đường biển vốn có tải lượng tấn/km rất lớn đối với Nhật Bản, Hàn Quốc, miền Viễn Đông của Nga và đối với chính Trung Quốc (bao gồm cả Đài Loan). Con đường biển tấp nập thứ hai thế giới này đã trở thành mối quan tâm lớn của các nước lớn trên thế giới không chỉ về các vấn đề quốc phòng-an ninh mà còn là các vấn đề kinh tế, giao thương, buôn bán”.

leftcenterrightdel
Biển Đông giữ vị trí cầu nối giữa Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Nguồn: Suthat24h. 

Chuyên gia quan hệ quốc tế Nguyễn Minh Hoàng phân tích: “Từ đầu thế kỷ XX, khi Châu Á nói chung và các “con rồng mới” về kinh tế nổi lên như Hàn Quốc, Singapore, Hồng Kông, Đài Loan nổi lên cũng như sự trỗi dậy của Trung Quốc đang chuyển từ “náu mình chờ thời” sang “chiến lang bộc lộ” thì Biển Đông lại càng trở thành nơi tranh chấp trong chiến lược toàn cầu của các nước lớn, trước hết là Mỹ và Trung Quốc.

Với chiến lược tạo lập một liên minh đối kháng với Trung Quốc, Mỹ sẽ lôi kéo không chỉ Nhật Bản, Hàn Quốc mà còn cả các đồng minh chiến lược ở phương Tây như Đức, Anh, Pháp, Canada,.. quan tâm đến Biển Đông vốn giữ vị trí cầu nối giữa Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương và là cái “yết hầu” của chiến lược liên vùng Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương của Mỹ”.

Sputnik “chốt” lại, Biển Đông chỉ có thể có an toàn, an ninh và trở thành vùng biển hòa bình và ổn định khi các quốc gia trên thế giới quan tâm đến nó với tất cả trách nhiệm của mình, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, biết chiếu cố đến lợi ích của các bên và quan trọng nhất là tôn trọng độc lập, toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tự quyết, quyền tài phán của các quốc gia có chủ quyền của mình đối với Biển Đông.

Huy Anh