Vốn là gia đình có truyền thống cách mạng, do bận bịu tham gia các phong trào ở chính quyền địa phương nên vợ chồng bà Tống Thị Nguyệt (SN: 1932, ngụ KP2, đường TA32, phường Thới An, quận 12, thành phố TP.HCM) và các con tin tưởng giao toàn bộ phần đất hương hỏa của gia đình ở đường Dương Quảng Hàm, phường 5, quận Gò Vấp cho địa phương mượn để phát triển kinh tế. Thế nhưng đến khi trả thì khó khăn đủ điều…
Gian nan đi xin lại đất của... mình
Theo bà Nguyệt, khi đất nước vừa giải phóng, cả hai vợ chồng bà lao vào tham gia các công tác phong trào của địa phương, vì thế phần đất hương hỏa của gia đình để lại không có thời gian sử dụng nên đành tạm giao cho hợp tác xã quản lý để tăng gia sản xuất theo phong trào phát triển kinh tế của địa phương lúc bấy giờ. Dù giao đất nhưng vợ chồng bà hoàn toàn không hưởng bất cứ quyền lợi nào từ thửa đất cho mượn này.Trong công văn trả lời đơn của bà Nguyệt về việc xin trả lại 3.480m2 đất thuộc bằng khoán 1399 tại xã Hạnh Thông, Ủy ban nhân dân (UBND) quận Gò Vấp xác định, nguồn gốc khu đất này thuộc bằng khoán 1399 Hạnh Thông xã, quận Gò Vấp do ông Ngô Văn Tham đứng bộ (là cha ruột của chồng bà Tống Thị Nguyệt - PV). Trước năm 1975, cha mẹ có để lại cho vợ chồng bà Nguyệt khu đất hương hỏa có diện tích 3.480m2. Sau năm 1975, vợ chồng bà Nguyệt chưa có nhu cầu sử dụng nên đã đưa phần đất này vào tập đoàn kinh tế phường 5, quận Gò Vấp để sản xuất theo phong trào vào thời điểm lúc bấy giờ. Theo tài liệu 299/TTg-CP năm 1983, phần đất trên thuộc các thửa 141, 142, 143, 169, 170 tờ bản đồ số 1, phường 6 (nay là phường 5) quận Gò Vấp do Hợp tác xã phường 6 đăng ký, với mục đích sử dụng là trồng rau màu.
Khi bà Tống Thị Nguyệt nghỉ hưu, gia đình bắt đầu gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống, không còn nguồn thu nhập ổn định, bà Nguyệt và các con đã làm đơn xin được lấy lại phần đất hương hỏa của gia đình để canh tác. Tuy nhiên, nguyện vọng này của gia đình không được Hợp tác xã phường 5, quận Gò Vấp bấy giờ giải quyết. Không còn nơi bám víu để ổn định cuộc sống, bà Nguyệt tiếp tục kiên trì đơn gửi đến các cấp chính quyền địa phương để bày tỏ nguyện vọng được lấy lại phần đất hương hỏa gia đình sau hơn 20 năm cho chính quyền mượn để trong phong trào sản xuất của địa phương. Sau nhiều năm gõ cửa nhiều cơ quan ban ngành, cuối cùng nguyện vọng chính đáng của gia đình bà Nguyệt cũng được chính quyền địa phương chấp thuận, giải quyết. Căn cứ theo bản vẽ do Phòng Quản lý Đô thị lập ngày 27/9/1997, sau khi trừ phần đã làm đường đi, diện tích thực tế được xác định là 2.679m2. Theo đó, UBND quận Gò Vấp đã xem xét và giao trả cho bà Nguyệt tổng cộng hai lần trong năm 1999 với 2.281m2.Riêng đối với phần diện tích còn lại chưa giao trả, UBND quận đã có thông báo số 30/TB-UB ngày 10/3/2004 với dự kiến giao đợt 3 cho bà Nguyệt một nền đất 80m2. Thế nhưng, sau đó việc giao trả phần đất này không được thực hiện với nhiều lý do khác nhau theo từng thời điểm.
Trong công văn 30/TB-UB, nguyên Chủ tịch UBND quận Gò Vấp –ông Trần Kim Long nêu rõ: "Giao tổ giải quyết tranh chấp hướng dẫn bà Tống Thị Nguyệt làm đơn xác nhận hoàn cảnh khó khăn về nơi ở để UBND quận giải quyết cụ thể". Và UBND quận chuyển hồ sơ và giao cho Công ty dịch vụ công ích tham mưu việc trả một nền đất cho bà Nguyệt theo quy định.
Ngưng trả chuyển sang... cho?
Không chấp nhận giải quyết vụ việc từ giao trả sang xin - cho, bà Nguyệt sau đó không những không làm đơn xác nhận hoàn cảnh khó khăn về nơi ở như hướng dẫn của UBND quận Gò Vấp mà làm đơn khiếu nại đòi đất cho mượn. Trong đơn bà khẳng định, diện tích 20mx20m tọa lạc tại đường Dương Quảng Hàm, phường 5, quận Gò Vấp thuộc bằng khoán 1399 là đất hương hỏa của gia đình đang bịbà Bùi Thị Châu chiếm và bán cho bà Nguyễn Thị Bình. Với lý do này, bà Nguyệt đã đề nghị UBND quận Gò Vấp xem xét, giải quyết dứt điểm để trả lại khu đất này cho gia đình xây nhà để bà và các con sớm ổn định cuộc sống.
Theo bà Nguyệt, khu đất hương hỏa của gia đình có tổng diện tích 3.480m2, năm 1999 được UBND quận Gò Vấp trả đợt 1 là 1.500m2 và đợt 2 là 781m2, còn lại đợt 3 là 400m2 nhưng không giao được do đất có tranh chấp.
Đến ngày 27/11/2014, UBND quận Gò Vấp có công văn trả lời đơn kiến nghị của bà Nguyệt về việc chậm giao trả đất. Tại công văn này, UBND quận "trở mặt", thẳng thắng từ chối trả lại đất như đã quyết định trước đây. UBND quận Gò Vấp căn cứ theo Khoản 2 Điều 10 Luật đất đai 2003 và Khoản 5 Điều 26 Luật đất đai năm 2013: Nhà nước không thừa nhận việc đòi lại đất đã giao theo quy định của Nhà nước cho người khác sử dụng trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Chính phủ lâm thời Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam và Nhà nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam... Cùng với căn cứ này, UBND quận Gò Vấp còn cho rằng hiện nay quận không còn quỹ đất công ích nên không có cơ sở để giải quyết tiếp cho bà Nguyệt được.
Trao đổi với PV, phía gia đình bà Nguyệt cho biết,đất hương hỏa của gia đình cho chính quyền địa phương mượn, được UBND quận xác định diện tích cụ thể, vậy mà khi trả chính quyền chỉ trả được một phần rồi tìm đủ cách để "khất lần". Thiết nghĩ, mượn đất của dân thì phải trả, không thể mượn rồi đến khi trả lại chần chừ, trả kiểu ban phát một cách vô lý. Đề nghị UBND quận Gò Vấp cần sớm giải quyết để trả dứt điểm phần đất hương hỏa còn lại cho gia đình bà Nguyệt để ổn định cuộc sống.
Võ Hùng Sơn