Phương án hợp lý, hợp tình
Ngày 23/11, TAND cấp cao tại TP HCM xét xử phúc thẩm bị cáo Vũ Quốc Hảo – nguyên TGĐ Công ty cho thuê tài chính 2 thuộc Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn (sau đây viết tắt là Công ty ALCII) và Đặng Văn Hai - nguyên Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Xây dựng & Thương mại Quang Vinh về tội “Tham ô tài sản” xảy ra tại Công ty ALCII.
Phiên phúc thẩm chỉ xác định lại trách nhiệm bồi thường của Hảo, Hai với Công ty ALCII và trách nhiệm của những người liên quan khác. Về mặt trách nhiệm hình sự, do bị cáo Hảo và bị cáo Hai không kháng cáo nên không xem xét.
Tại các phiên tòa trước, bị cáo Hảo, bị cáo Hai và một loạt bị cáo khác đã bị xét xử về tội “Tham ô tài sản” và “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” với 2 bản án tử hình và 9 án tù.
    |
 |
| Bị cáo Vũ Quốc Hảo và Đặng Văn Hai tại phiên tòa phúc thẩm. |
Theo bản án sơ thẩm số 492 ngày 27/11/2019, TAND TP HCM, Hảo và Hai bị cáo buộc cấu kết tham ô gần 120 tỉ đồng của Công ty ALCII thông qua hành vi ký hợp đồng cho thuê tài chính và hợp đồng mua bán tài sản vào ngày 2/3/2009.
Đáng chú ý, trong phần trách nhiệm bồi thường của các bị cáo cho Công ty ALCII, cấp sơ thẩm lại buộc ông Lê Đoàn Tám (GĐ Công ty TNHH đóng tàu Đại Dương tại Hải Phòng) nộp lại 75 tỉ đồng để đảm bảo cho việc thi hành nghĩa vụ bồi thường của bị cáo Hảo.
Theo hồ sơ vụ án, ông Tám là người cho bị cáo Hảo vay 75 tỉ đồng (gồm cả tiền lãi) để đầu tư, góp vốn vào Khu căn hộ Trường An của Cty TNHH Hàm Rồng năm 2008. Năm 2009, Vũ Quốc Hảo trả cho ông Tám 75 tỉ đồng đã vay. Cấp sơ thẩm cho rằng, 75 tỉ đồng Vũ Quốc Hảo trả cho ông Tám là tiền tham ô từ Công ty ALCII nên buộc ông Tám nộp lại.
Tuy nhiên, ngay sau đó, VKSND TP HCM đã có quyết định kháng nghị một phần bản án hình sự sơ thẩm số 492 ngày 27/11/2019 của TAND TP HCM về phần trách nhiệm dân sự buộc ông Lê Đoàn Tám nộp 75 tỉ đồng cho Công ty ALCII.
Quan điểm kháng nghị cho rằng: Tội phạm do hành vi của Vũ Quốc Hảo và Đặng Văn Hai gây ra là tội phạm chiếm đoạt. Theo quy định tại Điều 41, Điều 42 Bộ luật Hình sự năm 1999 (nay là Điều 47, Điều 48 Bộ luật Hình sự năm 2012, sửa đổi, bổ sung năm 2017), thì người phạm tội phải trả lại tài sản đã chiếm đoạt cho chủ sở hữu, phải bồi thường thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra. Do đó, trong vụ án này, trách nhiệm bồi thường thiệt hại thuộc về người trực tiếp gây thiệt hại cho Công ty ALC II là Vũ Quốc Hảo và Đặng Văn Hai như Bản án số 429/HSST ngày 27/11/2019 đã tuyên là có căn cứ. Tuy nhiên, HĐXX tuyên “Buộc Lê Đoàn Tám nộp 75 tỉ đồng cho Công ty ALC II để đảm bảo cho việc thi hành trách nhiệm bồi thường của Vũ Quốc Hảo, khoản tiền này được cấn trừ vào nghĩa vụ bồi thường của Vũ Quốc Hào…”, là không có căn cứ vì không có khả năng thu hồi cho Nhà nước.
VKSND TP Hồ Chí Minh nhận thấy rằng: Vũ Quốc Hảo đang có tài sản hiện hữu tại Khu căn hộ Trường An, đang được kê biên để bảo đảm thi hành án. Xét về tính khả thi và ưu tiên thu hồi tài sản cho Nhà nước, thì buộc Vũ Quốc Hảo bồi thường bằng tài sản hiện đang có tại Khu căn hộ Trường An (bao gồm cả hệ số trượt giá sinh lời của suất đầu tư để đảm bảo thu hồi tối đa tài sản cho Nhà nước) và Lê Văn Phong chủ sở hữu khu dự án và là người đang tồn tại nghĩa vụ trả nợ 75 tỉ đồng cho Vũ Quốc Hảo cũng đồng ý tự nguyện xử lý tài sản này theo phương án như đã nêu trên. Như vậy sẽ phù hợp pháp luật để Cơ quan Thi hành án phát mãi tài sản hiện có, thu hồi được ngay tài sản cho Nhà nước và việc thu hồi tài sản cho Nhà nước mới có tính khả thi cao.
Chờ một phán quyết công minh
Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 23/11, đại diện VKSND cấp cao tại TP HCM nêu rõ quan điểm: “Việc vay mượn, trả nợ giữa Hảo và ông Lê Đoàn Tám chấm dứt trước khi vụ án được phát hiện. Trong vụ án “Tham ô tài sản”, ông Tám thực tế chỉ là người làm chứng nên không thể buộc ông Tám có trách nhiệm nộp lại 75 tỉ đồng như bản án sơ thẩm. Bản án sơ thẩm tuyên như thế là bất lợi cho ông Tám và khó thi hành”.
Nguồn gốc hình thành Khu căn hộ Trường An là tài sản bị cáo Hảo (75 tỉ đồng vay của ông Tám) và Công ty Hàm Rồng vay của Ngân hàng BIDV. Tuy nhiên, hợp đồng thế chấp giữa BIDV và Công ty Hàm Rồng là hợp đồng thế chấp tài sản hình thành trong tương lai nên không đúng pháp luật, không được công chứng nên không được ưu tiên phát mãi tài sản để thu hồi nợ. Mặt khác, việc vay mượn của BIDV và Công ty Hàm Rồng đã được giải quyết bằng một vụ án khác nên không thể được xác định lại trong vụ này. Từ đó VKS đề nghị HĐXX bác kháng cáo của BIDV.
VKS đề nghị HĐXX tuyên không buộc ông Tám phải có trách nhiệm nộp 75 tỉ đồng. Tiếp tục kê biên Khu căn hộ Trường An để thực hiện các nghĩa vụ theo thứ tự như sau: Phát mãi để thu hồi 75 tỉ đồng bị cáo Hảo đã tham ô; Trả 92 tỉ đồng nợ gốc Công ty Hàm Rồng đã vay của BIDV; nộp 3,4 tỉ đồng Công ty Hàm Rồng nhận từ bị cáo Hảo.
Xung quanh nội dung này, Luật sư Nguyễn Hữu Thao cho rằng, đề nghị của VKS là hợp lý, hợp tình, mang tính thuyết phục, khả thi. “Luật Phòng chống tham nhũng tại khoản 2 Điều 93 nêu rõ: “Thiệt hại do hành vi tham nhũng gây ra phải được khắc phục; Người có hành vi tham nhũng gây thiệt hại phải bồi thường theo pháp luật”. Ông Tám không có mối quan hệ nhân quả với hành vi tham ô gây ra thiệt hại cho Nhà nước của bị cáo Hảo. Ông Tám không phải chịu trách nhiệm bồi thường 75 tỉ đồng cho Công ty ALCII”, Luật sư Nguyễn Hữu Thao phân tích.
Theo đó, Luật sư Nguyễn Hữu Thao nêu quan điểm: “Dù tôi nhiều lần đề nghị phải định giá xác định giá trị Khu căn Trường An nhưng chưa được chấp nhận. Hiện có đơn vị ra giá là 195 tỉ đồng, vì thế, bị cáo Hảo có hơn 98 tỉ đồng. Số tiền này cao hơn số tiền 75 tỉ đồng mà ông Hảo tham ô từ Công ty ALCII và chưa được ưu tiên để trả nợ hoặc thực thi bản án có hiệu lực pháp luật nào. Việc thu hồi tài sản về cho Nhà nước là ưu tiên hàng đầu nên việc buộc ông Hảo bồi thường cho Công ty ALCII từ phát mãi Khu căn hộ Trường An là có căn cứ, nhanh chóng và dễ dàng”.
HĐXX cho biết, phiên toà cần nghị án kéo dài và dự kiến sẽ tuyên án vào ngày 25/11.