Đại biểu Quốc hội chất vấn nhiều vấn đề nóng đối với lĩnh vực khoa học và công nghệ

Quang cảnh phiên chất vấn và trả lời chất vấn sáng 7/6 của Quốc hội (ảnh: VPQH cung cấp).

Có bao nhiêu đề tài nghiên cứu được ứng dụng vào thực tiễn?

Phát biểu chất vấn, đại biểu Lê Thanh Vân – Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau đề nghị Bộ trưởng Bộ KH&CN cho biết, trong năm qua, trong số các đề tài nghiên cứu sử dụng ngân sách nhà nước, có bao nhiêu đề tài được đưa vào ứng dụng? Trong số đó có bao nhiêu đề tài mang lại kết quả thiết thực?

Đại biểu Lê Thanh Vân – Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau phát biểu (ảnh: VPQH cung cấp).

Trả lời câu hỏi chất vấn nêu trên của đại biểu, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt cho hay, lĩnh vực KH&CN có tính đặc thù, có rủi ro và độ trễ, việc thống kê số liệu bao nhiêu đề tài ứng dụng vào thực tiễn là điều rất khó. Có những đề tài phải nhiều năm sau này mới phát huy giá trị, có những đề tài nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu cơ bản định hướng ứng dụng, có đề tài nghiên cứu lĩnh vực khoa học xã hội, nghiên cứu phát triển.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt trả lời chất vấn (ảnh: VPQH cung cấp).

Về số liệu chính thức, tuy việc thống kê này cũng tương đối khó khăn, Bộ KH&CN sẽ có thống kê chính xác hơn để phục vụ cho các đại biểu Quốc hội một cách thỏa đáng.

Ai chịu trách nhiệm trong sự chậm trễ thành lập trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo?

Phát biểu chất vấn, đại biểu Trần Chí Cường - Đoàn ĐBQH thành phố Đà Nẵng cho biết, sau Nghị quyết số 52 ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về chủ trương thúc đẩy phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, đẩy nhanh thành lập các trung tâm khởi nghiệp sáng tạo quốc gia, trước mắt tại Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh, gần bốn năm, qua nhiều lần làm việc trực tiếp và trao đổi bằng văn bản giữa UBND thành phố Đà Nẵng và Bộ KH&CN, Trung tâm khởi nghiệp sáng tạo quốc gia ở Đà Nẵng vẫn chưa ra đời.

Đại biểu Trần Chí Cường - Đoàn ĐBQH thành phố Đà Nẵng phát biểu (ảnh: VPQH cung cấp).

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết vì sao các Nghị quyết của Bộ Chính trị và Chính phủ chậm được triển khai như vậy? Trách nhiệm của Bộ trưởng trong việc này như thế nào và Bộ trưởng có cam kết gì để hoàn thành nhiệm vụ quan trọng trên?

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt nhận trách nhiệm về sự chậm trễ như đại biểu nêu. Bộ trưởng mong các đại biểu Quốc hội chia sẻ vì đây là vấn đề rất mới, chưa có tiền lệ, phải có thời gian nghiên cứu cẩn trọng, cần cân nhắc, đảm bảo đúng quy định và hiệu quả.

Theo Bộ trưởng, dự kiến, cuối tháng 6 hoặc đầu tháng 7/2023, Bộ KH&CN sẽ làm việc với thành phố Đà Nẵng, Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh hình thành các trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ là đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ hoàn toàn.

Các đại biểu tham dự phiên làm việc của Quốc hội sáng 7/6 (ảnh: VPQH cung cấp).

Các trung tâm này được lập với mục tiêu khai thác nguồn lực địa phương dành cho đổi mới sáng tạo, hướng tới áp dụng các mô hình thử nghiệm chính sách trong các lĩnh vực mới chưa có quy định nhằm khuyến khích đổi mới, sáng tạo, làm cơ sở để đúc kết kinh nghiệm, nhân rộng hoặc điều chỉnh kịp thời các chính sách, mô hình triển khai trên phạm vi quốc gia. 

Bên cạnh đó, quy định về chức năng, nhiệm vụ của Bộ Khoa học và Công nghệ đã được ban hành, nên việc ban hành các quyết định thành lập trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới, sáng tạo là có cơ sở để thực hiện, và các cơ sở này sẽ sớm đi vào vận hành theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Phương án nào để chiêu mộ nhân tài?

Phát biểu tranh luận, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định cho biết, Bộ trưởng có chia sẻ đây là lần đầu tiên có mô hình đổi mới sáng tạo. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết, qua 4 năm hoạt động, từ năm 2019 đến nay, Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia đã rút ra kinh nghiệm như nào để có thể ứng dụng trong các trung tâm mới một cách thực chất để phát triển được khoa học, công nghệ. Đề nghị Bộ trưởng chia sẻ thêm kinh nghiệm về mô hình này?

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định phát biểu (ảnh: VPQH cung cấp).

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cho rằng, Bộ trưởng có nhận định coi nhân tài là hướng để phát triển khoa học, công nghệ. Tuy nhiên, việc thực hiện còn khó khăn. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết, trong thời gian tới đây sẽ có phương án như thế nào để chiêu mộ nhân tài về Bộ KH&CN làm việc?

Trả lời tranh luận của đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt cho biết, Trung tâm đổi mới sáng tạo đã được thành lập tại Hòa Lạc, Hà Nội, qua khảo sát thực tế, Trung tâm có nhiều mô hình, cách làm đáng học tập để triển khai lan tỏa ra các trung tâm ở các địa phương khác. Mỗi địa phương có những đặc thù riêng, cần có sự điều chỉnh đề phù hợp nhất với các địa phương.

Bộ trưởng cho biết, kinh nghiệm rút ra từ Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội là có những chính sách đặc thù cho hoạt động đổi mới sáng tạo, trong đó có chính sách giảm thuế, kết nối với các quỹ đầu tư mạo hiểm, phát triển không gian làm việc chung cho các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà đầu tư. 

Các đại biểu tham dự phiên làm việc của Quốc hội sáng 7/6 (ảnh: VPQH cung cấp).

Về thu hút nhân tài, Bộ trưởng cho biết đây là điều trăn trở lớn, bởi khi triển khai ở cơ sở thì gặp nhiều khó khăn do quy định của pháp luật về công chức, viên chức, tài chính.

Vừa qua, triển khai Nghị quyết 27 về xây dựng đội ngũ tri thức, Bộ KH&CN được giao xây dựng đề án. Đây là nhiệm vụ khó khăn, nhưng Bộ sẽ cố gắng để đề án thu hút được những nhà nghiên cứu trong và ngoài nước về làm việc một cách hiệu quả nhất.

Năng lực hấp thụ và đổi mới công nghệ còn rất yếu kém

Phát biểu chất vấn, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình cho biết, theo báo cáo, Bộ KH&CN đánh giá phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam sẽ quan tâm đầu tư ứng dụng, đổi mới, nghiên cứu và phát triển công nghệ nhưng năng lực hấp thụ và đổi mới công nghệ còn rất yếu kém. Đây là rào cản lớn đối với việc nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp.

Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình phát biểu (ảnh: VPQH cung cấp).

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết, thời gian tới cần có cơ chế, chính sách thế nào để nâng cao năng lực hấp thụ, thúc đẩy ứng dụng, đổi mới nghiên cứu và phát triển công nghệ của các doanh nghiệp?

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, về việc hỗ trợ hoạt động chuyển giao, hấp thụ công nghệ nước ngoài cho các doanh nghiệp trong nước, nhất là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, chính sách, cơ chế pháp luật điều chỉnh về vấn đề này đã sẵn có, vấn đề đặt ra là cần áp dụng, triển khai thực hiện sao cho hiệu quả trong thực tiễn.

Bộ trưởng cho rằng, trong thời gian qua, nhiều công nghệ mới tiên tiến đã được ứng dụng, mang lại hiệu quả trong các ngành y tế, viễn thông, giao thông. Một số ngành có sức cạnh tranh quốc tế và tham gia sâu vào chuỗi giá trị sản xuất, các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh. 

Tuy nhiên, bên cạnh thành tựu, vẫn còn vướng mắc khi cơ chế, chính sách chưa thực sự phát huy, khó tiếp cận với các doanh nghiệp, các hoạt động kết nối, dịch vụ hỗ trợ đi kèm chưa hiệu quả. Nguồn lực từ ngân sách, doanh nghiệp đầu tư cho hoạt động này còn khiêm tốn, cơ sở hạ tầng hạn chế.

Trong thời gian tới, Bộ trưởng cho biết, Bộ KH&CN sẽ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh cơ chế, chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn, thúc đẩy chương trình tìm kiếm, chuyển giao, làm chủ, phát triển công nghệ nước ngoài vào Việt Nam…