Tiếp tục thực hiện chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước đối với những người phạm tội, vừa qua, Văn phòng Chủ tịch nước công bố quyết định về đặc xá năm 2021. Đây là lần đặc xá đầu tiên áp dụng Luật Đặc xá 2018.
Theo Quyết định, dịp Quốc khánh 2/9 tới đây, Chủ tịch nước sẽ đặc xá tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân. Thời gian đã chấp hành án phạt tù để xét đặc xá sẽ tính đến ngày 31/8/2021.
Để hiểu rõ hơn về những nội dung, điều kiện cụ thể được xét đề nghị đặc xá và trường hợp không được đề nghị đặc xá năm 2021, Báo Bảo vệ pháp luật giới thiệu nghiên cứu của Kiểm sát viên Bùi Thị Tú Oanh, Trưởng phòng kiểm sát thi hành án phạt tù, Vụ 8, VKSND tối cao.
Những điều kiện được đề nghị đặc xá
Người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn được đề nghị đặc xá phải có đủ các điều kiện sau:
Điều kiện về thời gian chấp hành án:
Đối với người đang chấp hành án phạt tù:
Đã chấp hành ít nhất là một phần hai (1/2) thời gian đối với hình phạt tù có thời hạn; ít nhất 15 năm đối với hình phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đã được giảm xuống tù có thời hạn, nếu sau khi đã được giảm xuống tù có thời hạn mà tiếp tục được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù thì thời hạn được giảm sau đó không được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù
Hoặc ít nhất là hai phần ba (2/3) thời gian đối với người bị kết án về tội phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội; tội phá hoại chính sách đoàn kết; tội tổ chức, cưỡng ép, xúi giục người khác trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân; người bị kết án từ 10 năm tù trở lên về một trong các tội quy định tại Chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người BLHS hoặc người bị kết án từ 07 năm tù trở lên về tội cướp tài sản; tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; tội sản xuất trái phép chất ma túy; tội mua bán trái phép chất ma túy; tội chiếm đoạt chất ma túy của BLHS; đã chấp hành án phạt tù ít nhất là 18 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, nếu sau khi đã được giảm xuống tù có thời hạn mà tiếp tục được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù thì thời hạn được giảm sau đó không được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù.
    |
 |
| Đặc xá là cơ hội để người từng phạm tội sớm hòa nhập cộng đồng, làm lại cuộc đời. (ảnh minh họa) |
Đã chấp hành ít nhất là một phần ba (1/3) thời gian đối với hình phạt tù có thời hạn; ít nhất là 13 năm đối với hình phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn hoặc ít nhất là hai phần năm (2/5) bị kết án về một trong các tội phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội; tội phá hoại chính sách đoàn kết; tội tổ chức, cưỡng ép, xúi giục người khác trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân; người bị kết án từ 10 năm tù trở lên về một trong các tội quy định tại Chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người của BLHS hoặc người bị kết án từ 07 năm tù trở lên về tội cướp tài sản; tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; tội sản xuất trái phép chất ma túy; tội mua bán trái phép chất ma túy; tội chiếm đoạt chất ma túy của BLHS; đã chấp hành án phạt tù ít nhất là 16 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, nếu sau khi đã được giảm xuống tù có thời hạn mà tiếp tục được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù thì thời hạn được giảm sau đó không được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù, được đề nghị đặc xá khi thuộc một trong các trường hợp:
Đã lập công lớn trong thời gian chấp hành hình phạt tù, có xác nhận của trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện hoặc cơ quan có thẩm quyền khác (được quy định tại khoản 4 Điều 4 Nghị định 52/2019/NĐ-CP ngày 14/6/2019 của Chính phủ)
Người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng; người được tặng thưởng danh hiệu Dũng sĩ trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước; người được tặng thưởng danh hiệu “Anh hùng Lao động”; người được tặng thưởng một trong các loại Huân chương, Huy chương Kháng chiến; cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng liệt sĩ khi còn nhỏ; con của Bà mẹ Việt Nam anh hùng; cha, mẹ, vợ, chồng, con của người có công giúp đỡ cách mạng được tặng Kỷ niệm chương “Tổ quốc ghi công” hoặc Bằng “Có công với nước”;
Người đang mắc bệnh hiểm nghèo, người đang ốm đau thường xuyên mà không tự phục vụ bản thân (được quy định tại khoản 5, 6 Điều 4 Nghị định 52/2019/NĐ-CP ngày 14/6/2019 của Chính phủ);
Khi phạm tội là người dưới 18 tuổi.
Người từ đủ 70 tuổi trở lên;
Có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và bản thân là lao động duy nhất trong gia đình (được quy định tại khoản 7 Điều 4 Nghị định 52/2019/NĐ-CP ngày 14/6/2019 của Chính phủ);
Phụ nữ có thai hoặc có con dưới 36 tháng tuổi đang ở với mẹ trong trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ;
Người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng theo quy định của pháp luật về người khuyết tật; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định của pháp luật về dân sự.
Người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù;
Đối với người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù:
Đã có thời gian chấp hành án phạt tù, điều kiện về thời gian giống điều kiện đối với người đang chấp hành án phạt tù (như phân tích ở trên thuộc diện 1/2, 2/3; 1/3, 2/5 thời gian); trong thời gian được tạm đình chỉ chấp hành án được Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện nơi cư trú xác nhận chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật.
Điều kiện về xếp loại cải tạo:
Đối với người đang chấp hành án phải có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự (các quý xếp loại cải tạo trong thời gian chấp hành án phạt tù đều đạt từ khá trở lên).
Đối với người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù phải có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự trước khi có quyết định tạm đình chỉ (các quý xếp loại cải tạo trong thời gian chấp hành án phạt tù đều đạt từ khá trở lên).
Điều kiện về bồi thường thiệt hại và các nghĩa vụ dân sự khác:
Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí;
Đã thi hành xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng.
Đã thi hành xong hoặc thi hành được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác nhưng do lâm vào hoàn cảnh kinh đặc biệt khó khăn thuộc trường hợp chưa có điều kiện thi hành tiếp phần còn lại theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự đối với người bị kết án phạt tù về tội phạm không phải là tội phạm tham nhũng,
Trường hợp phải thi hành nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với tài sản không thuộc sở hữu của nhà nước thì phải được người được thi hành án đồng ý hoãn thi hành án hoặc không yêu cầu thi hành án đối với tài sản này.
Như vậy, riêng đối với phạm nhân bị kết án phạt tù về các tội về tham nhũng (kể cả những phạm nhân trên 70 tuổi hoặc phạm nhân thường xuyên ốm đau; hoặc mắc bệnh hiểm nghèo hoặc có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và bản thân là lao động duy nhất trong gia đình) ngoài việc phải chấp hành đầy đủ các điều kiện khác phải chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, bồi thường thiệt hại, án phí hoặc nghĩa vụ dân sự khác thì mới xem xét đề nghị đặc xá.
Ngoài các điều kiện trên thì người được đề nghị đặc xá khi xét được đặc xá không làm ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự.
|
 |
| Lao động, cải tạo tốt là cơ hội để người phạm tội được đặc xá. |
Những trường hợp không được đề nghị đặc xá
Người có đủ điều kiện quy định tại Điều 3 Quyết định số 1161/2021/QĐ-CTN ngày 30/6/2021 của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2021 không được đề nghị đặc xá khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
Bị kết án phạt tù về tội phản bội Tổ quốc; tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội xâm phạm an ninh lãnh thổ; tội bạo loạn; tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân; tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội phá rối an ninh; tội chống phá cơ sở giam giữ; tội khủng bố hoặc một trong các tội quy định tại Chương các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh của Bộ luật Hình sự;
Bản án, phần bản án hoặc quyết định của Tòa án đối với người đó đang bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm theo hướng tăng nặng trách nhiệm hình sự;
Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội khác;
Trước đó đã được đặc xá;
Có từ 2 tiền án trở lên;
Thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 6 năm đối với người đang chấp hành án phạt tù, người được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù thuộc diện đề nghị đặc xá đã chấp hành được 1/2 thời hạn; ít nhất là 15 năm đối với hình phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn hoặc 2/3 thời hạn phạt tù trở lên; ít nhất là 18 năm đối với hình phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn được quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 3 Quyết định số 1161/QĐ-CTN ngày 30/6/2021 của Chủ tịch nước;
Thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 8 năm đối với người đang chấp hành án phạt tù, người được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù thuộc diện đề nghị đặc xá (thuộc diện ưu tiên) đã chấp hành được 1/3 thời hạn phạt tù; ít nhất là 13 năm đối với hình phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn hoặc 2/5 thời hạn phạt tù trở lên trở lên; ít nhất là 16 năm đối với hình phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn được quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 3 Quyết định số 1161/QĐ-CTN ngày 30/6/2021 của Chủ tịch nước.
Bị kết án phạt tù về tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng xâm phạm an ninh quốc gia, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 4 Quyết định số 1161/QĐ-CTN ngày 30/6/2021 của Chủ tịch nước.
Phạm tội giết người có tổ chức; giết người có tính chất côn đồ; cố ý gây thương tích có tổ chức hoặc có tính chất côn đồ hoặc xâm phạm nhiều lần đối với một người hoặc một lần đối với nhiều người hoặc dùng a- xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm; hiếp dâm có tính chất loạn luân; hiếp dâm trẻ em có tính chất loạn luân (theo BLHS 1999) hoặc hiếp dâm người dưới 16 tuổi có tính chất loạn luân hoặc hiếp dâm người dưới 10 tuổi; cướp tài sản có sử dụng vũ khí; cướp tài sản, cướp giật tài sản, trộm cắp tài sản có tổ chức hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng; chống người thi hành công vụ có tổ chức hoặc phạm tội từ 02 lần trở lên gây hậu quả nghiêm trọng hoặc xúi giục, lôi kéo, kích động người khác phạm tội; cướp tài sản nhiều lần, cướp giật tài sản nhiều lần, trộm cắp tài sản nhiều lần (từ hai lần trở lên);
Phạm tội về ma túy hoặc tội cướp tài sản hoặc tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản mà thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 01 năm đối với người bị kết án phạt tù dưới 07 năm hoặc thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 02 năm đối với người bị kết án phạt tù từ 07 năm đến 15 năm hoặc thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 03 năm đối với người bị kết án phạt tù trên 15 năm, tù chung thân;
Phạm một trong các tội quy định tại chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người của BLHS do cố ý mà thời hạn tù còn lại trên 02 năm đối với người bị kết án phạt tù từ 10 năm đến 15 năm hoặc thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 03 năm đối với người bị kết án phạt tù trên 15 năm, tù chung thân.
Người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy trong vụ án phạm tội có tổ chức; người dùng thủ đoạn xảo quyệt, ngoan cố chống đối trong vụ án phạm tội có tổ chức; người phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;
Có căn cứ khẳng định đã sử dụng trái phép các chất ma túy;
Bị kết án phạt tù do phạm từ ba tội trở lên hoặc phạm hai tội do cố ý trở lên, kể cả trường hợp tổng hợp hình phạt;
Có một tiền án mà lại bị kết án phạt tù về tội do cố ý;
Đã từng bị kết án phạt tù, kể cả trường hợp đã được xóa án tích hoặc đã từng bị đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, kể cả cơ sở giáo dục trước đây hoặc đã từng bị đưa vào trường giáo dưỡng mà bị kết án phạt tù về một trong các tội sau đây: Về ma túy; giết người; hiếp dâm trẻ em (theo BLHS năm 1999) hoặc hiếp dâm người dưới 16 tuổi; cướp tài sản; cướp giật tài sản; cưỡng đoạt tài sản; lừa đảo chiếm đoạt tài sản; trộm cắp tài sản; bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; chống người thi hành công vụ; mua bán phụ nữ (theo BLHS năm 1985) hoặc mua bán người; mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em (theo BLHS năm 1999) hoặc mua bán người dưới 16 tuổi hoặc đánh tráo người dưới 01 tuối hoặc chiếm đoạt người dưới 16 tuổi; gây rối trật tự công cộng; tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có; cho vay lãi nặng (theo BLHS năm 1999) hoặc cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự; tổ chức môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh hoặc ở lại Việt Nam trái phép.