Xây dựng dự án trên khu vực đất dự trữ khoáng sản quốc gia

Về đất đai xây dựng nhà máy, Thanh tra Chính phủ kết luận, việc Bộ Tài nguyên và môi trường (TN&MT) có các văn bản hướng dẫn UBND tỉnh Bình Thuận xây dựng dự án Nhà máy điện gió Đại Phong, Nhà máy điện gió Hồng Phong 1 trên khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia, là không có cơ sở.

Thông báo kết luận thanh tra chỉ rõ, trên địa bàn tỉnh Bình Thuận, có 13 dự án điện mặt trời (ĐMT) và điện gió đã đầu tư xây dựng trên đất dự trữ khoáng sản quốc gia theo Quyết định số 645/QĐ-TTg, trong đó, nhà máy ĐMT Hồng Liêm 3 xây dựng trên đất hoạt động khoáng sản; Nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2 còn xây dựng trên 40,57 ha rừng, đến thời điểm thanh tra còn chưa thực hiện xong việc chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác.

leftcenterrightdel
 Nhà máy ĐMT Hồng Phong 4, Bình Thuận xây dựng trên đất trong khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia khi chưa có ý kiến và chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép triển khai. Nguồn: hadogroup.

Theo kết luận, việc các bộ Công thương, TN&MT, Xây dựng và UBND tỉnh Bình Thuận đề nghị địa điểm xây dựng các dự án nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2, Thái Hòa, Đại Phong, Hồng Phong 1, Phú Lạc - Giai đoạn 2, Phong Điện 1 và các nhà máy ĐMT Hồng Phong 1A, Hồng Phong 1B, Hồng Phong 5.2, Hàm Kiệm 1, Mũi Né, Hàm Kiệm, Hồng Phong 4, đều trên đất thuộc khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia là không có cơ sở pháp luật, vi phạm Luật Đất đai 2013 và các quy định liên quan.

Mặt khác, việc Bộ Công thương và UBND tỉnh Bình Thuận chấp thuận địa điểm, cho phép xây dựng Nhà máy ĐMT Hồng Liên 3 trên đất quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng ti tan là vi phạm Luật Đất đai 2013.

Ngoài ra, việc UBND tỉnh Bình Thuận cho Công ty Cổ phần Năng lượng Thiên Niên Kỷ, Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây lắp điện số 8 Bình Thuận, Công ty Cổ phần năng lượng Hồng Phong 1, Công ty Cổ phần năng lượng Hồng Phong 2, Công ty Cổ phần Đức Thành Mũi Né, Công ty Cổ phần ĐMT Trường Thành - Bình Thuận được thuê đất 50 năm với mục đích xây dựng công trình năng lượng là không có cơ sở pháp luật.

leftcenterrightdel
 Nhà máy ĐMT Hồng Liêm 3 được xây dựng trên đất quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng ti tan tại tỉnh Bình Thuận. Nguồn: T&Tgroup.

Theo Thanh tra Chính phủ, việc UBND tỉnh Bình Thuận cho Công ty Cổ phần điện gió Hồng Phong 1 thuê 14,75 ha đất, thời hạn sử dụng 5 năm để đầu tư xây dựng Dự án Nhà máy điện gió Phú Lạc- Giai đoạn 2 là không đúng quy định tại khoản 1 Điều 13, Thông tư số 02/2019/TT-BCT của Bộ Công thương.

Kết luận thanh tra lưu ý, trường hợp nhà đầu tư chuyển nhượng dự án/cổ phần dự án cho nhà đầu tư nước ngoài thì sẽ khó khăn trong công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản, phức tạp trong việc bồi thường khi thu hồi đất để khai thác khoáng sản.

UBND tỉnh Bình Thuận cũng phê duyệt và cho một số công ty thuê đất vượt hạn mức theo quy định để xây dựng các dự án điện gió, ĐMT, vi phạm các Thông tư số 02/2019/TT-BCT, 16/2017/TT-BCT của Bộ Công thương. Đáng lưu ý, đến thời điểm thanh tra, các doanh nghiệp này chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính.

Khởi công khi chưa được cho thuê đất, chưa cho phép triển khai

Theo Thanh tra Chính phủ, trên địa bàn tỉnh Bình Thuận có hàng loạt dự án khởi công khi chưa hoàn thiện các thủ tục về thuê đất. Trong đó, Công ty Cổ phần điện Mặt Trời đã khởi công Nhà máy ĐMT Phong Phú, đường dây điện trên diện tích 56,32 ha trước khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho thuê đất, bàn giao đất trên thực địa.

Theo Thanh tra Chính phủ, đây là hành vi chiếm dụng đất, vi phạm hành vi bị nghiêm cấm quy định tại khoản 1 Điều 12 Luật Đất đai 2013.

Công ty Cổ phần Năng lượng Thiên Niên Kỷ đã khởi công xây dựng dự án Nhà máy ĐMT Hồng Phong 5.2 ngày 16/6/2020, vận hành thương mại ngày 24/12/2020 là vi phạm quy định tại các quyết định cho thuê 55,47 ha đất của UBND tỉnh Bình Thuận, không thực hiện đúng cam kết tại các văn bản xin thuê đất.

Đến thời điểm thanh tra, dự án vẫn chưa được Thủ tướng Chính phủ có ý kiến cho phép xây dựng trên đất quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia tại tỉnh Bình Thuận.

leftcenterrightdel
 Nhà máy ĐMT Phong Phú, Bình Thuận khởi công trước khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho thuê đất, bàn giao đất trên thực địa. Nguồn: ENTEC.

Các Công ty Cổ phần Đức Thành Mũi Né, chủ đầu tư Nhà máy ĐMT Mũi Né; Công ty Cổ phần Hà Đô Bình Thuận, chủ đầu tư Nhà máy ĐMT Hồng Phong 4; Công ty CP Đầu tư và Xây lắp điện số 8 Bình Thuận, chủ đầu tư NMĐ Hàm Kiệm 1; Công ty CP năng lượng Hòa Thắng, chủ đầu tư NMĐG Hòa Thắng 1.2 cũng xây dựng nhà máy trên đất trong khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia khi chưa có ý kiến và chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép triển khai.

Mặc dù chưa được UBND tỉnh Bình Thuận cho thuê đất, nhưng Công ty TNHH ĐMT Trường Lộc Bình Thuận, Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Đại Phong, Công ty Cổ phần điện gió Hồng Phong 1, Công ty Cổ phần Năng lượng Hồng Phong 1, Công ty Cổ phần Năng lượng Hồng Phong 2 đã chiếm dụng hàng chục đến hàng trăm héc ta đất hàng năm trời để xây dựng các nhà máy điện.

Tại các dự án điện, thông báo kết luận thanh tra cũng chỉ rõ, có 12/13 dự án vi phạm điều kiện khởi công xây dựng công trình, trong đó thiết kế bản vẽ thi công chưa được phê duyệt; 2 dự án chưa có giấy phép xây dựng; 5 dự án chưa được bàn giao mặt bằng thi công.

leftcenterrightdel
 Nhà máy điện gió Hòa Thắng 1.2 còn xây dựng trên 40,57 ha rừng, đến thời điểm thanh tra chưa thực hiện xong việc chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác. Nguồn: Nhadautu

Thanh tra Chính phủ kết luận, việc để các doanh nghiệp thực hiện đầu tư xây dựng các nhà máy ĐMT, điện gió trên đất quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia khi chưa có ý kiến cho phép của Thủ tướng Chính phủ, chưa được thuê đất, ngoài trách nhiệm của các chủ đầu tư dự án, trách nhiệm quản lý đất đai thuộc về UBND tỉnh Bình Thuận; UBND huyện nơi các dự án xây dựng.

Cũng theo cơ quan thanh tra, việc công nhận ngày vận hành thương mại, đưa 12/13 dự án vào sử dụng khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiểm tra công tác nghiệm thu và ra văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu, vi phạm quy định tại Nghị định 46/2015/ND-CP, Luật Xây dựng, các Thông tư 39/2015/TT-BCT và 16/2017/TT-BCT.

Trên cơ sở kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công thương, Bộ TN&MT, UBND tỉnh Bình Thuận chủ trì, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, tồn tại vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.

Thanh tra Chính phủ đã chuyển đến Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an hồ sơ vụ việc vi phạm quy định của pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai thực hiện đầu tư xây dựng các dự án ĐMT, điện gió trên đất quy hoạch dự trữ khoáng sản quốc gia/quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng ti tan tại tỉnh Bình Thuận.

PV