Cụ thể, Tối ngày 7/4/2021, Cao Xuân K, Tạ Văn B, Nguyễn Văn N, Đinh Văn C cùng ăn uống tại quán vịt cỏ Vân Đình Thanh Bình (phường H, TP Y, tỉnh V). Đến khoảng 22h30' cùng ngày, sau khi ăn uống xong, K rủ mọi người đánh bạc bằng hình thức đánh phỏm được thua bằng tiền và mọi người đồng ý.
Các đối tượng chơi đánh bạc đến khoảng 1h ngày 8/4/2021, thì bị tổ công tác Công an TP Y, tỉnh V bắt quả tang, lập biên bản phạm tội quả tang. Vụ án được khởi tố, điều tra, truy tố và ngày 28/10/2021 vụ án đã được đưa ra xét xử tuy nhiên quan điểm áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự cho các bị cáo N và C giữa Viện kiểm sát và Tòa án còn có nội dung không thống nhất:
Theo cáo trạng và tại phiên tòa, Viện kiểm sát đã đề nghị Hội đồng xét xử xem xét áp dụng khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự cho bị cáo N và C vì: N có bố mẹ được tặng thưởng Huy chương Chiến sĩ vẻ vang, bị cáo được tặng danh hiệu Chiến sĩ Tiên tiến; giấy khen vì có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ. Bị cáo C. trong quá trình công tác được tặng bằng khen của UBND tỉnh do có thành tích xuất sắc đạt huy chương bạc tại liên hoan ảnh nghệ thuật; được tặng thưởng báo chí, văn học nghệ thuật xuất sắc của tỉnh và nhiều bằng chứng nhận, giải thưởng khác.
    |
 |
| Kiểm sát viên VKSQS khu vực 21 thực nghiệm hiện trường vụ án. Ảnh minh hoạ. |
Nội dung đề nghị của Viện kiểm sát được Hội đồng xét xử chấp nhận; tuy nhiên Hội đồng xét xử áp dụng thêm tình tiết “ông bà bị cáo N là liệt sĩ; ông bà nội bị cáo C. được nhà nước tặng bảng vàng danh dự” và cho 2 bị cáo hưởng tình tiết giảm nhẹ theo khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự.
Viện kiểm sát không nhất trí với quan điểm của Hội đồng xét xử về việc áp dụng tình tiết “ông bà bị cáo N. là liệt sĩ; ông bà nội bị cáo C. được Nhà nước tặng bảng vàng danh dự”. Vì ông bà của các bị cáo không thuộc đối tượng được xem xét áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự, theo tinh thần của Nghị quyết 01/2000 ngày 4/8/2000 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao và hướng dẫn tại mục 5 Công văn số 212/TANDTC-PC (Công văn số 212) ngày 13/9/2019 của Tòa án nhân dân tối cao về việc thông báo kết quả giải đáp trực tuyến một số vướng mắc trong xét xử nên đã ban hành kiến nghị về nội dung này.
Quan điểm của Tòa án cho rằng nội dung kiến nghị của Viện kiểm sát là không phù hợp. Vì theo quy định tại khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự, điểm c mục 5 Nghị quyết 01/2000, mục 5 phần I công văn số 212 đều quy định, hướng dẫn là Tòa án có thể coi tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự nhưng phải ghi rõ lý do trong bản án. Đồng thời tòa án nêu: Tại mục 16 phần I trong tài liệu giải đáp về những khó khăn, vướng mắc tại hội nghị tập huấn công tác THQCT và KSXX các vụ án hình sự của VKSND tối cao năm 2020 (tài liệu tập huấn của VKSND tối cao năm 2020) thể hiện rằng “Tòa án có thể áp dụng các tình tiết về nhân thân như: Trình độ học vấn thấp, là lao động chính, có con nhỏ, có ông bà là người có công cách mạng… là tình tiết giảm nhẹ theo quy định tại khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự”.
|
 |
| Kiểm sát viên VKSQS khu vực 21 khám nghiệm hiện trường vụ án. Ảnh minh hoạ. |
Quan điểm của cá nhân tác giả bài viết là không áp dụng. Bởi lẽ hiện nay khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 chưa được Hội đồng thẩm phán TAND tối cao hướng dẫn cụ thể nên các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn áp dụng dựa trên tinh thần của Nghị quyết 01/2000. Theo đó tình tiết “ông bà của bị cáo là người có công với cách mạng” không được xác định là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự; Công văn số 212 của TAND tối cao cũng không xác định tình tiết “ông bà của bị cáo là người có công với cách mạng” là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Việc Tòa án lấy tài liệu tập huấn của VKSND tối cao năm 2020 nêu trên giải thích, trả lời về việc áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho bị cáo cũng không phù hợp, vì tài liệu tập huấn của VKSND tối cao năm 2020 không phải là văn bản quy phạm pháp luật.
Nguyên nhân: Chưa có sự thống nhất trong hướng dẫn áp dụng pháp luật và khoản 2 Điều 51 Bộ luật hình sự là quy định mở dễ bị lạm dụng trong quá trình áp dụng.
Để pháp luật được áp dụng thống nhất rất mong các cơ quan có thẩm quyền sẽ có hướng dẫn mới cụ thể về vấn đề trên để việc nhận thức và áp dụng các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của các cơ quan tiến hành tố tụng được chính xác góp phần đảm bảo tính nghiêm minh, khách quan, sự thượng tôn pháp luật và đảm bảo pháp chế xã hội chủ nghĩa.