Lễ cấp sắc của người Dao có thể trở thành di sản văn hóa đại diện của nhân loại

Ngày 30-9, tại thành phố Tuyên Quang, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp UBND tỉnh Tuyên Quang tổ chức hội thảo “Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Dao trong bối cảnh hội nhập và phát triển đất nước”.

 

Hội thảo tập trung vào ba vấn đề cơ bản: Nhận diện giá trị di sản văn hóa dân tộc Dao; đánh giá thực trạng bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc Dao trong đó chú trọng đến các vấn đề về quản lý Nhà nước; giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc Dao, trong đó nhấn mạnh việc phát huy vai trò chủ thể văn hóa của cộng đồng người Dao trong bối cảnh hội nhập.

 

Phát biểu đề dẫn tại hội thảo, Vụ trưởng Vụ Văn hóa dân tộc Nguyễn Thị Hải Nhung cho biết: “Thông qua Chương trình mục tiêu phát triển văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ trì, phối hợp với các ban, bộ, ngành, địa phương xây dựng và tổ chức thực hiện nhiều chương trình cụ thể, thiết thực tại vùng địa bàn khó khăn, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa. Cụ thể: Phục dựng bảo tồn lễ hội truyền thống dân tộc Dao; mở các lớp truyền dạy các làn điệu dân ca, dân vũ, dân nhạc, trang phục truyền thống, nghề truyền thống… tạo điều kiện khơi dậy, hình thành phát triển kinh tế kết hợp giữa văn hóa gắn với cac hoạt động du lịch”.

 

Tuy nhiên, trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay, việc phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số nói chung và văn hóa dân tộc Dao nói riêng còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra. 

 

Chính vì vậy, công tác sưu tầm và nghiên cứu song song với phát huy ảnh hưởng của những người có uy tín, phát huy sức mạnh tối đa của chính chủ thể văn hóa trong các hoạt động bảo tồn, gìn giữ và phát huy các di sản về đồng bào Dao ở Việt Nam được các đại biểu đánh giá cao.

PTS. TS Nguyễn Thị Song Hà, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, văn hóa của người Dao được hình thành và phát triển trong suốt chiều dài lịch sử tộc người, nó được thể hiện qua nhiều chiều cạnh khác nhau như các giá trị văn hóa vật chất, văn hóa tinh thần… mà đặc biệt được thể hiện rõ nét qua hệ thống tín ngưỡng được thực hành trong gia đình, dòng họ và cộng đồng. 

 

Quá trình hội nhập và phát triển hiện nay cho thấy, mặc dù sống cận cư với các tộc người khác như: Kinh, Mông, tày, Nùng, Ê đê, Bana, Gia rai… thì người Dao vẫn giữ được giá trị văn hóa của mình.

 

PTS. TS, Nguyễn Thị Song Hà cho biết: “Thế hệ trẻ người Dao ngày càng được tiếp cận nhiều hơn với khoa học công nghệ, nên việc sử dụng và tiếp nhận tri thức dân gian từ cha ông không còn được mặn mà như trước. Vì vậy, vấn đề đặt ra là lựa chọn các giá trị văn hóa đặc trưng, phù hợp với bối cảnh hội nhập để trao truyền cho thế hệ trẻ. Bên cạnh đó, biết phát huy vai trò của người uy tín, tiêu biểu ở vùng có người Dao sinh sống trong việc vận động, tuyên truyền đồng bào thực hiện các chủ trương, chính sách và xác định các yếu tố văn hóa cần bảo tồn và phát huy phù hợp với đời sống mới hiện nay”.

 

Các giá trị văn hóa, tinh thần thể hiện đời sống, tình cảm, nhận thức của dân tộc Dao rất đa dạng, giàu bản sắc, từ tiếng nói, chữ viết, trang phục, lễ hội, nghi lễ trong hôn nhân, tang ma, thờ cúng, quy ước, hương ước của dòng họ, làng bản, các loại hình dân gian… đã từ bao đời nay gắn liền với cuộc sống của người Dao. 

 

Những giá trị đó vừa là sản phẩm của quá trình lao động, sáng tạo, là tài sản của một tộc người trong quá trình phát triển, đồng thời cũng chính là những tinh hoa văn hóa vô cùng quý báu của nền văn hóa dân tộc, rất cần tuyên truyền ý thức giữ gìn, phát huy truyền thống văn hóa để bồi đắp ngày một giàu thêm cho nền văn hóa dân tộc.

Kết luận Hội thảo, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam khẳng định, Hội thảo đã thu nhận được nhiều kết quả quan trọng đóng góp cho việc giữ gìn, phát huy văn hóa dân tộc Dao. 

 

Qua hội thảo lần này, Ban tổ chức thống nhất đề xuất Chính phủ; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho phép làm hồ sơ Lễ hội Bàn Vương là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, Lễ cấp sắc của người Dao vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại của UNESCO. 

 

Đồng thời kiến nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND các tỉnh có chính sách cụ thể nhằm bảo tồn tiếng nói và chữ viết của người Dao; tổ chức điều tra, sưu tầm và phổ biến di sản văn hóa người Dao; phát huy vai trò của các nghệ nhân, người có uy tín, đặc biệt là các thầy cúng của cộng đồng người Dao…