Chỉ trong vòng tháng 1 năm nay, riêng TP Hà Nội đã có 2 bảo tàng ngoài công lập được cấp phép hoạt động (Bảo tàng Radio, Bảo tàng nghệ thuật hồn Việt Bát Tràng). Trước đó trong năm 2015, Hà Nội cũng đã có thêm 2 bảo tàng ngoài công lập được cấp giấy phép (Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên, Bảo tàng Gốm sứ Hà Nội). Ra đời sau và tồn tại cùng với hệ thống Bảo tàng công lập nhưng vẫn thu hút một lượng khách tham quan đáng kể, bảo tàng ngoài công lập (bảo tàng tư nhân) đã chứng tỏ được xuất phát từ nhu cầu thực tế.
 


Xu hướng bảo tàng chuyên ngành

Dẫu vậy, thời gian qua vẫn chưa có một bảo tàng ngoài công lập nào có được một tổ chức bộ máy hoàn chỉnh, chưa một bảo tàng nào được thực thi đầy đủ các nhiệm vụ theo qui định của Bộ VHTT&DL (theo tinh thần Thông tư số 18 của Bộ VHTT&DL). Hệ thống bảo tàng ngoài công lập hiện nay gặp nhiều khó khăn về kinh nghiệm, phương thức hoạt động, kinh phí để hoạt động, sự hỗ trợ trang thiết bị chuyên ngành cũng như thiếu sự liên kết trong hệ thống, nhất là sự liên kết với các bảo tàng công lập để được hỗ trợ phát triển và đặc biệt là công tác lập hồ sơ hiện vật, bảo quản hiện vật, trưng bày… thiếu chuyên nghiệp. Nói một cách khác, các bảo tàng ngoài công lập hiện vẫn vận hành tự phát là chính.

Một trong những giải pháp đã được chỉ ra để góp phần nâng cao chất lượng của các bảo tàng ngoài công lập ở Việt Nam là đẩy mạnh sự kết nối giữa bảo tàng công lập với bảo tàng tư nhân. Xét ở góc độ này, hiện chỉ có bảo tàng Nguyễn Văn Huyên làm tốt được yêu cầu kết nối với Bảo tàng Dân tộc học.

Lâu nay, chúng ta đề cập nhiều tới khái niệm cộng đồng chung tay gìn giữ di sản. Vì thế phát triển bảo tàng tư nhân cũng chính là một cách xã hội hóa bảo tồn di sản văn hóa. Nhưng theo chuyên gia di sản Lê Thị Minh Lý, xét một cách biện chứng thì bảo tồn văn hóa không có nghĩa là việc  xây dựng phòng trưng bày. Việc trưng bày sưu tầm chỉ là một hình thức, còn để lâu dài và bền vững thì phải làm cho cộng đồng nhận thức được hết những giá trị di sản người ta nắm giữ, để nâng niu gìn giữ và truyền lại cho con cháu...

Từ câu chuyện làm bảo tàng tư nhân đã từng được những người làm bảo tàng chia sẻ, có một mong muốn chung đó là làm thế nào để một bảo tàng có sức hút đối với khách tham quan. Theo GS Nguyễn Văn Huy, thực chất để hướng tới mục đích ấy các bảo tàng ngoài công lập đang đi sâu vào một lĩnh vực, một chuyên ngành và đầu tư đầy đủ để có được chất lượng cao.

 

Theo Đại đoàn kết

.