Dự thảo Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ đang được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 6 có quy định xe cơ giới, xe máy chuyên dùng tham gia giao thông phải có thiết bị giám sát hành trình (camera hành trình), thiết bị thu thập dữ liệu hình ảnh người lái xe, dữ liệu hình ảnh bảo đảm hành trình theo quy định.
Theo Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Hòa Bình): Tôi đề nghị cân nhắc lại quy định này, bởi việc áp dụng phải có camera hành trình đối với mọi loại phương tiện giao thông cơ giới, gồm cả mô tô, xe máy rất rộng và khó đảm bảo tính khả thi trên thực tiễn.
Đồng thời, có thể gây lãng phí, khó khăn cho người dân, nhất là người dân ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện kinh tế khó khăn.
Vì vậy, chỉ nên khuyến khích tập trung vào một số loại xe, đặc biệt là xe vận tải kinh doanh có điều kiện. Hơn nữa, các quy định của pháp luật hiện hành mới chỉ quy định ô tô kinh doanh vận tải từ chín khách trở lên phải lắp camera hành trình.
Cùng với đó, Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa - Vũng Tàu): Tôi cho rằng chỉ nên quy định bắt buộc lắp camera hành trình với xe kinh doanh, còn với xe máy thì không nên bắt buộc. Với số lượng xe máy rất lớn, nếu quy định theo hướng bắt buộc cũng sẽ rất khó kiểm soát trong thực tế.
Hiện nay chúng ta đang có quy định lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho tàu cá, dù là việc làm cần thiết nhưng quá trình thực hiện cũng còn rất nhiều vấn đề.
Nếu bắt buộc lắp camera hành trình với tất cả xe máy sẽ tạo ra gánh nặng chi phí, không chỉ để lắp đặt mới mà còn để duy trì, bảo dưỡng... Khi có quy định mà không thực hiện được, sẽ xảy ra tình trạng "nhờn luật". Vì vậy, chỉ nên đưa các quy định có tính khả thi thì mới có tác dụng.
    |
 |
| Đề xuất xe máy phải gắn camera hành trình. Ảnh minh họa |
Trên thực tế, camera hành trình trở nên hữu ích đối với ô tô kinh doanh vận tải, nhất là trong trường hợp xảy ra va chạm, tai nạn. Điển hình trong vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng của nhà xe Thành Bưởi làm 5 người chết, trích xuất camera hành trình đã làm sáng tỏ nhiều điều.
Thực tế có hàng ngàn tỉ đồng đã được các tổ chức, người dân bỏ ra lắp đặt, sử dụng camera hành trình với ô tô kinh doanh vận tải có sức chứa từ 9 chỗ trở lên, vận tải hàng hóa bằng container, xe đầu kéo và ô tô cá nhân.
Cả nước hiện có gần một triệu xe kinh doanh vận tải đã gắn thiết bị giám sát hành trình. Với giá bình quân 3,5 triệu đồng/thiết bị, thì tổng chi phí bỏ ra để trang bị camera hành trình lên đến khoảng 3.500 tỉ đồng.
Kể từ năm thứ hai, mỗi năm sau đó một xe còn phải đóng phí sử dụng dịch vụ từ 1 đến 1,5 triệu đồng/thiết bị, tức là tốn kém thêm từ 1.000-1.500 tỉ đồng, chưa tính đến chi phí ngân sách đầu tư xây dựng hệ thống quản lý từ phía Nhà nước.
Đáng tiếc là các dữ liệu từ hệ thống này trong nhiều năm qua lại chưa được sử dụng hiệu quả cho công tác quản lý, ngăn chặn vi phạm liên quan đến trật tự an toàn giao thông. Có nhà xe hoạt động kinh doanh chạy quá tốc độ hơn 6.000 lần/tháng lại không được ngăn chặn kịp thời và xử lý nghiêm.
Tất nhiên, dù có tốn kém thì việc lắp camera hành trình ở ô tô đã đạt được đồng thuận.
Tuy nhiên, đề xuất xe máy phải gắn camera hành trình có thể sẽ kéo theo cả chuỗi vấn đề phức tạp về kỹ thuật, tài chính, xã hội…
Cả nước hiện có trên 73 triệu xe máy. Với giá một chiếc camera hành trình là 3,5 triệu đồng, thì ước tính cần đến 255.500 tỷ đồng để lắp đặt cho 73 triệu xe máy. Đây là số tiền quá lớn, chưa kể phí sử dụng hàng năm và lưu trữ dữ liệu.
Liệu có doanh nghiệp trong nước nào có khả năng sản xuất, lắp ráp để cung cấp 73 triệu camera hành trình cho thị trường trong nước? Hay chúng ta lại trả cả chục tỷ đô la để nhập về số thiết bị này? Đó là chưa kể về mặt kỹ thuật, lắp camera lên vị trí nào ở xe máy và loại camera nào nào chịu được mưa, nắng, va đập?
Đó là chưa kể còn nhiều vấn đề khác như kinh phí xây dựng đường truyền, trung tâm dữ liệu để quản lý dữ liệu của gần 80 triệu ô tô, xe máy, đội ngũ quản lý, vận hành, xử lý dữ liệu.
Một vấn đề xã hội cần đặc biệt quan tâm là xe máy còn là công cụ mưu sinh cho rất nhiều người như nông dân, lao động tự do, sinh viên,… mà đại đa số chắc không đủ điều kiện tài chính để lắp và vận hành camera hành trình. Trong nhiều trường hợp, giá camera hành trình còn cao hơn cả giá chiếc xe máy. Nhiều xe máy quá hạn sử dụng, trong tình trạng tồi tàn vì người dân quá nghèo để có thể đổi sang xe mới, làm sao thuyết phục được họ bỏ ra mấy triệu đồng để lắp camera?
Hình ảnh và các cuộc trò chuyện của người lái xe và người đi chung có thể xem như “bí mật” đời tư không được xâm phạm. Dữ liệu được lưu trữ dài hạn trên hệ thống máy chủ các nhà cung cấp dịch vụ camera hành trình là ảnh hưởng đến quyền riêng tư, những hình ảnh đó sẽ được bảo vệ ra sao?
Quy định xe máy phải lắp camera hành trình mới ở dạng đề xuất và còn được thảo luận nhiều hơn nữa. Hy vọng rằng, những góp ý trong bài viết này sẽ được ghi nhận để vừa góp phần phục vụ tốt công tác quản lý nhà nước, vừa không tăng thêm chi phí tuân thủ cho người dân.