"Mắt xích" để doanh nghiệp mía đường tăng sức cạnh tranh

Hàng trăm nghìn tấn đường vẫn đang tồn trong kho của nhiều doanh nghiệp sản xuất đường

Hàng trăm nghìn tấn đường “nằm im” trong kho
 
Thông thường, vào thời điểm này, các nhà máy bánh kẹo, nước giải khát sẽ tăng cường nhập đường để làm nguyên liệu cho việc sản xuất và chế biến bánh kẹo phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng vào dịp Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, theo ghi nhận, đến thời điểm hiện tại, vẫn còn khoảng hơn 400.000 tấn đường đang “nằm im” trong kho. Rất nhiều doanh nghiệp sản xuất đường cho biết, họ bán hàng rất chậm, thậm chí nhiều doanh nghiệp không bán được hàng, đứng trước nguy cơ phá sản. 
 
Theo ông Phạm Quốc Doanh, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), các doanh nghiệp sử dụng đường đang đợi đến đầu năm 2018 để được mua đường với giá rẻ. 
 
Tính đến thời điểm hiện tại, hầu hết các nước ASEAN đã thực hiện giảm thuế về 0% theo Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) cho mặt hàng đường, ngoại trừ một vài nước như: Philippines, Campuchia, Việt Nam giữ mức thuế suất là 5%, Indonesia 5-10% và Myanmar 0-5%.
 
Song theo lộ trình cam kết, thuế này bắt buộc phải giảm về 0% đối với tất cả các nước ký kết khi thời gian ấn định (ngày 1/1/2018) đang đến gần. Điều này đặt nhiều nhà máy sản xuất mía đường trong nước, nhất là các nhà máy công suất nhỏ trước nhiều khó khăn bởi sản phẩm làm ra không thể cạnh tranh nổi với đường trong khu vực.
 
Hiện nay, cả nước chỉ có khoảng 8 nhà máy sản xuất đường có công suất ép lớn hơn 6.000 tấn mía/ngày, còn lại hầu hết các nhà máy có quy mô sản xuất ở mức vừa và nhỏ nên hiệu quả sản xuất thấp hơn. Nhưng việc gia tăng công suất nhà máy phụ thuộc vào khả năng mở rộng vùng trồng tương ứng và cũng chịu ảnh hưởng lớn bởi áp lực cung cầu của ngành. 
 
Theo ông Phạm Quốc Doanh, Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), nếu thực hiện ngay cam kết bỏ hạn ngạch thuế quan từ năm 2018 thì đặt ra vấn đề rất hệ trọng đối với ngành mía đường. Hiện cả nước có khoảng 11 vạn hộ nông dân trồng mía với 38 vạn lao động và 10 vạn công nhân trong các nhà máy đường. Nếu nhà máy đóng cửa hoặc sử dụng nguyên liệu nhập ngoại thay cho nguyên liệu mía trong nước, thì người chịu thiệt thòi lớn nhất chính là nông dân. Có thể nói, tác động tới doanh nghiệp và người dân sẽ là vô cùng lớn khi ATIGA có hiệu lực từ ngày 1/1/2018 tới.
 
Xem xét vấn đề trợ giá?
 
Theo ghi nhận, hiện nay ngành sản xuất mía đường trong nước vẫn chưa chủ động được giống, kỹ thuật canh tác và công nghệ sản xuất nên giá nguyên liệu của Việt Nam vẫn ở mức khá cao, chiếm khoảng 70 – 80% giá thành đường thành phẩm. Đây là nguyên nhân chính khiến giá đường của Việt Nam cao hơn rất nhiều so với giá đường các nước trong khu vực. 
 
Giá mía các doanh nghiệp sản xuất đường đang áp dụng thu mua là 800.000 - 1,1 triệu đồng/tấn. Nếu như các nhà máy sản xuất ra mà không bán được đường thì giá thu mua chắc chắn sẽ giảm khá nhiều. Thời điểm này đang gần vụ thu hoạch mía nên hàng nghìn hộ dân sẽ rơi vào tình cảnh khó khăn là chắc chắn. 

Trước tình thế hiện tại, vấn đề đặt ra là ngành sản xuất đường cần phải tính toán để bằng mọi cách kéo được giá nguyên liệu xuống bởi đây chính là mắt xích quan trọng khiến giá thành đường trong nước cao hơn đối thủ cạnh tranh. Về vấn đề này, chuyên gia hàng đầu về nông nghiệp, GS, TS. Võ Tòng Xuân cho rằng, các đơn vị không còn cách nào khác là phải thực hiện dồn điền đổi thửa, tạo ra những cánh đồng có quy mô lớn để cơ giới hóa để từ đó giảm được chi phí. 
 
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng ngành mía đường vẫn còn đứng trước những thách thức, khó khăn, bất cập chung của ngành nông nghiệp như: cạnh tranh khi hội nhập, tác động của biến đổi khí hậu, cạnh tranh với các cây trồng khác, thiếu lao động trong khâu thu hoạch mía, áp dụng cơ giới hóa còn rất hạn chế, giống chưa được quan tâm tuyển chọn, lai tạo, thâm canh chưa hợp lý… 
 
Trước tình hình trên, Hiệp hội Mía đường Việt Nam đã gửi văn bản kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ đề nghị cho lùi thời gian thực hiện cam kết trong khối ASEAN theo Hiệp định ATIGA đến năm 2022, nếu sớm hơn là 2020. 
 
Bên cạnh đó, thời điểm này rất nhiều chuyên gia cho rằng, nông dân trồng mía và các doanh nghiệp mía đường Việt Nam đang rất cần sự quan tâm, đảm bảo quyền lợi hợp pháp từ Chính phủ bằng cách xem xét kỹ lưỡng về vấn đề trợ giá và bán phá giá của Thái Lan.
 
Trong thời gian ngành mía đường Thái Lan đang bị Brazil cáo buộc vi phạm hiệp định thương mại quốc tế, Chính phủ Việt Nam nên tạm thời chưa mở cửa hoàn toàn thị trường đường cho Thái Lan, hạn chế hạn ngạch nhập khẩu đường từ Thái Lan thêm vài năm nữa.
 
Đồng thời, hỗ trợ nông dân trồng mía và các doanh nghiệp mía đường trong nước tập hợp các chứng cứ pháp lý về việc ngành mía đường Thái Lan vi phạm các quy định của WTO để buộc ngành đường Thái Lan vận hành theo đúng quy định thương mại quốc tế, tạo sự công bằng cho việc cạnh tranh giữa ngành mía đường Việt Nam với các nước khác, đặc biệt là Thái Lan trong hội nhập quốc tế.

Hòa Bình