Thủ tướng: Huy động người dân vào cuộc phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị toàn quốc Tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi bằng cả trái tim

Theo Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia, nước ta có 53 dân tộc thiểu số với dân số trên 14,4 triệu người, cư trú trên địa bàn chiếm khoảng 3/4  diện tích tự nhiên của cả nước. Sau sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp, cả nước có khoảng 1.516 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ở 32 tỉnh, thành phố.

Chương trình giai đoạn 2021-2030 có 10 đề án về các lĩnh vực cụ thể, với  tổng mức vốn để thực hiện giai đoạn 2021-2025 là trên 137.000 tỷ đồng.

Sau 5 năm thực hiện Chương trình có 6 nhóm nhiệm vụ cơ bản đạt hoặc vượt kế hoạch đề ra gồm mục tiêu về tỷ lệ giảm nghèo: Thu nhập bình quân đầu người; mục tiêu về giáo dục, lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề; bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc; mục tiêu về y tế… Có 3 nhóm mục tiêu chưa đạt về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; và nhóm mục tiêu về công tác định canh, định cư, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào…

Chương trình đã góp phần quan trọng xóa đói, giảm nghèo, tăng thu nhập, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa; giải quyết tốt các vấn đề về nhở ở, đất ở, quy hoạch, ổn định dân cư; đặt nền móng đầu tư kế cấu hạ tầng, làm thay đổi diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi; củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc và niềm tin của đồng bào đối với Đảng, Nhà nước.

Từ kết quả thực hiện Chương trình giai đoạn I, các đại biểu cho rằng thời gian tới cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; giao quyền cho địa phương quyết định từ nội dung chương trình và phân bổ nguồn lực. Các bên liên quan đẩy mạnh tuyên truyền, vận động đồng bào chủ động triển khai công việc, phát huy vai trò của lực lượng biên phòng, già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng nhằm thực hiện tốt các nội dung trong chương trình đề ra. Các bên liên quan nâng mức đầu tư, hỗ trợ, tập trung xây dựng, hoàn thiện cơ sở hạ tầng thiết yếu; phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân; tăng cường chất lượng và số lượng nguồn nhân lực phát triển kinh tế - xã hội và tham gia hệ thống chính trị. Cơ quan chức năng giải quyết hiệu quả, kịp thời những vấn đề cấp thiết của đồng bào; hỗ trợ hiệu quả đối với nhóm đồng bào dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, có khó khăn đặc thù. Các bên liên quan cần phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; cung cấp đầy đủ, kịp thời các dịch vụ công y tế, giáo dục có chất lượng; cải thiện các vấn đề về bình đẳng giới trong; phát huy các giá trị văn hoá đặc sắc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi…

Đại diện Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) và Điều phối viên thường trú Liên họp quốc tại Việt Nam đánh giá cao ý nghĩa và lợi ích mà Chương trình mang lại và cho biết các cơ quan của Liên hợp quốc đã đồng hành cùng Việt Nam trong thực hiện Chương trình, nhất là hỗ trợ các nhóm yêu thế, dễ bị tổn thương như người nghèo, phụ nữ, trẻ em, người dân tộc thiểu số…; cam kết tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong thực hiện Chương trình, vì mục tiêu phát triển bền vững, toàn diện, bao trùm của Việt Nam.

Để đảm bảo tính hiệu quả cao và bền vững của Chương trình, đại diện của Liên hợp quốc đề xuất thời gian tới cần tiếp tục thúc đẩy giảm nghèo công bằng; đảm bảo an ninh lương thực; thu hẹp khoảng cách về phát triển hạ tầng, tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục; tăng cường nguồn lực và năng lực thực thi cho cấp xã. Các bên liên quan hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao kỹ năng cho thanh niên, phụ nữ, các hợp tác xã; thúc đẩy ứng dụng khoa học, kỹ thuật, công nghệ số, dữ liệu; gỡ bỏ rào cản pháp lý cho các dự án đầu tư tại vùng dân tộc và miền núi; tăng cường năng lực phòng, chống và thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ thiệt hại thiên tai, bảo vệ môi trường…

Kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh 8 kết quả nổi bật của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025. Thủ tướng khẳng định đây là chủ trương đúng và trúng ý Đảng, hợp với lòng dân; chính sách đi đôi với ngân sách; quyết sách đi đôi với tuyên truyền, vận động; nhân dân đồng tình, doanh nghiệp ủng hộ, quân đội và công an vào cuộc tích cực, hiệu quả; tiếp cận giáo dục, y tế, văn hoá… bình đẳng hơn; phát triển bao trùm, toàn diện, bền vững hơn; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân vùng đồng bào dùng dân tộc thiểu số, miền núi được nâng cao.

Thủ tướng nêu rõ, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi tổ chức, đơn vị, địa phương mà còn là mệnh lệnh của trái tim, thể hiện tình dân tộc, nghĩa đồng bào và nhân văn cao cả trong việc phát triển bao trùm, toàn diện, bền vững, không để ai bị bỏ lại phía sau. Do đó, Thủ tướng nhấn mạnh chương trình này khó mấy cũng phải làm, càng áp lực, càng nỗ lực và làm phải có hiệu quả thực chất.

Thay mặt Tổng Bí thư Tô Lâm, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ghi nhận, đánh giá cao, biểu dương những đóng góp và những kết quả đã đạt được của cá cấp, các ngành, các chủ thể liên quan trong việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia ý nghĩa này.

Địa phương quyết, làm và chịu trách nhiệm

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị toàn quốc Tổng kết Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Chỉ rõ một số hạn chế, tồn tại, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm trong phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhận định thời gian tới, việc thực hiện chương trình có không ít khó khăn, cả do khách quan và chủ quan; do đó phải có tư duy, phương pháp luận và cách tiếp cận phù hợp với tình hình.

Nêu các mục tiêu tổng quát, Thủ tướng chỉ rõ phải tích cực hơn nữa, cụ thể hóa chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, tập trung vào không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, đảm bảo năm sau phải cao hơn năm trước, nhiện kỳ sau cao hơn nhiệm kỳ trước; tạo ra được phong trào, xu thế của người dân ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi tự lực, tự cường thoát nghèo, làm giàu từ bàn tay, khối óc, mảng đất, khung trời, cửa biển của mình.

Chương trình phải tạo tiếp cận bình đẳng về giáo cụ, y tế, văn hóa và các nguồn lực của đất nước; tạo ra nhiều công ăn việc làm, sinh kế của người dân để thoát nghèo, vươn lên làm giàu; các mục tiêu phải thiết thực, cụ thể, khả thi, dễ hiểu, dễ làm, dễ kiểm tra, giám sát, dễ đánh giá, với tinh thần không để ai bị bỏ loại phía sau trong quá trình phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

Thủ tướng chỉ rõ 10 nhiệm vụ, giải pháp, trong đó có tiếp tục nâng cao về nhận thức, đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là đầu tư cho sự phát triển, không chỉ là trách nhiệm, nghĩa vụ cao cả  mà bằng cả trái tim, tình dân tộc, nghĩa đồng bào, sự chia sẻ, tính nhân văn cao cả, nói thật, làm thật, hiệu quả thật; tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách cụ thể hóa chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tổ chức thực hiện của các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội trong toàn hệ thống chính tị, với quyết tâm cao nhất, nỗ lực lớn nhất, hành động quyết liệt nhất…

Thủ tướng khẳng định duy trì độc lập Chương trình, đồng thời lưu ý giảm nghèo nhưng phải bình đẳng, đặc biệt chú ý đến đối tượng dễ bị tổn thương; cân đối bố trí nguồn lực, ưu tiên cho chương trình tăng khoảng 10 – 15% ngân sách so với giai đoạn trước, bao gồm từ ngân sách nhà nước và huy động từ các nguồn lực toàn xã hội; phân cấp theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, như Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo.

Thủ tướng nêu rõ, Trung ương tăng cường kiểm tra, giám sát, bố trí nguồn lực hợp pháp, tập trung cho tạo công ăn việc làm, sinh kế cho người dân; tạo tiếp cận bình đẳng về y tế, giáo dục, văn hoá, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng, kiên cố hóa trường học; dành nguồn lực cho phát triển hạ tầng giao thông, viễn thông, điện, nước, đảm bảo tính bền vững của chương trình. Các cơ quan liên quan xây dựng cơ chế, chính sách kết cộng đồng các dân tộc, phát triển hợp tác xã, doanh nghiệp; ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số cho phát triển cộng đồng, phát triển kinh tế- xã hội, an sinh xã hội; xây dựng chương trình dự án và đầu tư chống biến đổi khí hậu cho vùng đồng bào dân tộc và miền núi; xây dựng chương trình an sinh xã hội thiết thực, cụ thể, bám sát tình hình thực tế. Các cơ quan, địa phương tiếp tục thực hiện dự án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp; đảm bảo an ninh, quốc phòng vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, thế trận lòng dân vững chắc; phát huy hiệu quả tính tiên phong, gương mẫu, uy tín của già làng, trưởng bản, chức sắc tôn giáo vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, cần có chính sách ưu tiên thực hiện các Nghị quyết thuộc “bộ tứ trụ cột” của Bộ Chính trị và các Nghị quyết tới đây về y tế, giáo dục, văn hóa... Thủ tướng chỉ đạo phải bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, giữ gìn chữ viết, tiếng nói, của đồng bào, biến văn hóa thành nguồn lực, biến di sản thành tài sản; phát triển công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí để đồng bào được hưởng thụ nền văn hóa của mình. Các bên liên quan xây dựng gói tín dụng ưu tiên xóa đói giảm nghèo bền vững và làm giàu cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; có chính sách về tài khoá, tiếp cận đất đai, giảm thuế, phí, lệ phí cho bà con thoát nghèo bền vững, làm giàu; thiết kế công cụ đo lường để giám sát việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ, ngành và sự vào cuộc của địa phương.

Thủ tướng một lần nữa nhấn mạnh, tư tưởng phải thông; đối với đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi khó khăn phải có chính sách ưu tiên, bố trí nguồn lực tương xứng với điều kiện, nền kinh tế đất nước; trong quá trình thực hiện quyêt tâm phải cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, bám sát thực tiễn, đổi mới tư duy, có cách tiếp cận phù hợp, linh hoạt, hiệu quả. Thủ tướng tin tưởng giai đoạn 2 của Chương trình sẽ được thực hiện tốt hơn, đạt mục tiêu đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm sau tốt hơn năm trước, nhiệm kỳ sau cao hơn nhiệm kỳ trước, không ai bị bỏ lại phái sau trong quá trình phát triển nhanh bền vững của đất nước.

Tại Hội nghị, 18 xã, thôn, xóm, bản tiêu biểu được trao tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ do thực hiện tốt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2025.