Đề xuất giảm Phó Thủ tướng, bộ máy Chính phủ giảm xuống còn 20 bộ

Chiều 19/2, Bộ Nội vụ tổ chức hội thảo góp ý “Báo cáo đề xuất, kiến nghị cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026”. Hội thảo nhằm làm rõ những hạn chế trong cơ cấu tổ chức Chính phủ hiện nay, từ đó đưa ra các nguyên tắc đổi mới mô hình tổ chức Chính phủ nhiệm kỳ tới.

Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ Triệu Văn Cường, trong khi Đảng, Nhà nước đã có những chủ trương đổi mới mạnh mẽ các thể chế kinh tế, thì bộ máy hành chính nhà nước chưa có cải cách tương ứng, đồng bộ với cải cách kinh tế.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Triệu Văn Cường phát biểu tại hội thảo

Để thực hiện Nghị quyết 18 của Hội nghị Trung ương 6 về tinh gọn bộ máy, Thứ trưởng Triệu Văn Cường cho rằng, cần nghiên cứu cắt giảm số lượng các bộ, cơ quan ngang bộ xuống mức phù hợp thông qua việc tái cơ cấu, sáp nhập các bộ có nhiệm vụ, chức năng tương đồng, theo nguyên tắc: bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực.

Báo cáo tại Hội thảo, TS. Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước (Bộ Nội vụ) cho biết, cơ cấu Chính phủ tại nhiều quốc gia trên thế giới có quy mô dân số, quy mô nền kinh tế lớn hơn Việt Nam nhiều lần nhưng số lượng các bộ, cơ quan ngang bộ thường dao động ở con số dưới 20.

Theo ông Tuấn, ở các nước phát triển, cơ cấu Chính phủ thường gọn nhẹ hơn so với các nước khác. Ông Tuấn cho rằng, số bộ ít hơn, nghĩa là các đầu mối quản lý tinh giản hơn, nhưng số “siêu bộ” của họ lại nhiều hơn. Cụ thể, như Pháp có 18 bộ, Singapore có 16 bộ, Hoa Kỳ có 15 bộ, Đức có 14 bộ…

Trong khi đó, tại Việt Nam, cơ cấu tổ chức của Chính phủ khóa XIII (2011-2016) và khóa XIV (2016-2021) được giữ nguyên như cơ cấu tổ chức của Chính phủ khóa XII, gồm 22 bộ, cơ quan ngang bộ và 8 cơ quan thuộc Chính phủ.

Theo ông Tuấn, thực tiễn tổ chức Chính phủ các nhiệm kỳ vừa qua cho thấy, việc sắp xếp, sáp nhập các bộ thành bộ quản lý đa ngành chưa thật sự đi liền với việc điều chỉnh sâu về chức năng, cắt giảm, lồng ghép nhiệm vụ mà chủ yếu được thực hiện trên cơ sở hợp nhất các bộ đơn ngành, dẫn đến khối lượng công việc, phạm vi lĩnh vực quản lý của bộ trở nên phức tạp.

Việc sáp nhập một số bộ thành bộ đa ngành, đa lĩnh vực không kèm theo tái cơ cấu lại cấu trúc bên trong của các bộ, dẫn tới tổ chức bộ máy bên trong trở nên cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian, số đầu mối đơn vị hành chính tăng cao.

Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước Lê Anh Tuấn

Từ phân tích trên, đại diện Bộ Nội vụ đề xuất cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026, rút gọn từ 22 bộ, xuống có 20 bộ. Theo đó, sẽ hợp nhất Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư thành Bộ Tài chính – Kế hoạch đầu tư, Bộ Giao thông vận tải và Bộ Xây dựng thành Bộ Giao thông và Xây dựng.

Bộ Nội vụ còn đề xuất điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ giữa một số bộ, cơ quan ngang bộ như giữa Bộ Khoa học và Công nghệ với Bộ Giáo dục và Đào tạo; giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương, Bộ Nội vụ.

Đề xuất thành lập lại Bộ Giáo dục và chuyển nhiệm vụ đào tạo về Bộ Khoa học và Công nghệ và đổi tên Bộ Khoa học và Công nghệ thành Bộ Khoa học - Công nghệ và Đào tạo. Đồng thời, điều chuyển việc đào tạo nghề từ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội về Bộ Khoa học – Công nghệ và Đào tạo. Thành lập Bộ Công Thương và Du lịch; Bộ Văn hóa – Thể thao và Thanh niên.

Về cơ cấu nhân sự của Chính phủ gồm: Thủ tướng Chính phủ; 4 Phó Thủ tướng Chính phủ và 20 Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ.

Phát biểu tại hội thảo, các đại biểu tán thành với đề xuất hợp nhất, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ, cơ quan ngang bộ. Vì những bộ được đề xuất hợp nhất có chức năng, nhiệm vụ tương đồng, liên quan chặt chẽ với nhau.

Còn với Thanh tra Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước, các đại biểu cho rằng, cần phải là cơ quan độc lập với Chính phủ. Do đó, cần phải đổi tên thành Thanh tra Nhà nước và Ngân hàng Trung ương. Như vậy mới đảm bảo tính minh bạch, liêm chính trong hoạt động quản lý Nhà nước...

Về cơ cấu nhân sự, các đại biểu đều cho rằng, Phó Thủ tướng Chính phủ chỉ nên có từ 1 - 2 người. Như vậy mới tập trung quyền và trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ, của Bộ trưởng.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng cho rằng, tinh gọn, giảm bớt bộ máy là nhiệm vụ rất khó khăn. Do vậy, các đơn vị liên quan cần phải xác định rõ và quyết tâm vượt qua khó khăn mới thành công trong việc giảm từ 22 bộ, xuống còn 20 bộ.