Những thành phố này không được đánh dấu trên bản đồ và sự tồn tại của chúng được giữ bí mật với các công dân nước ngoài và Liên Xô. Cư dân của nó làm việc tại các nhà máy bí mật và không ai có thể rời khỏi hoặc vào các thị trấn bí mật mà không có giấy phép đặc biệt. Đổi lại, chính phủ cung cấp cho những người này căn hộ, đảm bảo việc làm, thực phẩm và dịch vụ y tế tốt hơn.
Ngay cả ngày nay, gần 30 năm sau khi Liên Xô sụp đổ, Nga vẫn duy trì tình trạng bí mật của một số thành phố trong biên giới của mình. Dưới đây là danh sách 5 thành phố bí mật được Russiabeyond nêu tên.
1. Norilsk
Norilsk là thành phố công nghiệp nằm phía trên Vòng Bắc cực, thuộc vùng Krasnoyarsk Krai, một trong số ít những thành phố lớn nằm trong vùng đóng băng vĩnh cửu. Đây là khu vực duy nhất của Nga có chung múi giờ với Việt Nam ở ngoài khu vực Đông Nam Á. Norilsk nằm giữa đồng bằng phía Tây Siberia và cao nguyên Trung Siberia và dưới chân cao nguyên Putoran cao 1.700 m, trên khu vực mỏ niken-đồng-paladi có trữ lượng lớn nhất được biết đến trên thế giới.
Thành phố được bao phủ bởi băng giá phần lớn thời gian trong năm (250-270 ngày) với những cơn bão tuyết triền miên chiếm 1/3 số ngày trong năm. Đây là nơi có hiện tượng mặt trời mọc lúc nửa đêm, từ 21/5 đến 24/7 (65 ngày) và khoảng thời gian 45 ngày (30/11- 13/1) chìm trong bóng đêm, hoàn toàn không có mặt trời (ban đêm vùng cực).
    |
 |
| Thành phố Norilsk. Ảnh: Maria Nikitich/Sputnik. |
Norilsk, hiện là trung tâm khai thác công nghiệp- luyện kim của Nga, được thành lập vào những năm 1920, khi chính phủ Liên Xô quyết định khai phá và sử dụng các nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú của khu vực. Nhân lực là các tù nhân phạm tội.
Mặc dù có tầm quan trọng chiến lược nhưng phải đến năm 2011, Norilsk mới được Chính phủ Nga quyết định phân loại là thành phố đóng cửa.
Một thông báo chính thức tuyên bố rằng tình trạng mới của thành phố là nhằm cải thiện điều kiện sống của cư dân, vì họ sẽ được hưởng thêm các phúc lợi xã hội dành riêng cho cư dân của các thành phố đóng cửa.
Tuy nhiên, khi quy chế mới có hiệu lực, nó cũng hạn chế người nước ngoài tiếp cận với vùng công nghiệp ở vùng băng vĩnh cửu Siberia. Để vào một trong những thành phố này, bất kỳ người nước ngoài nào, kể cả các nhà báo, đều phải xin giấy phép trước và không có gì đảm bảo sẽ được đáp ứng.
2. Zheleznogorsk
Ban đầu được gọi là Krasnoyarsk 26, thành phố đóng cửa này được thành lập vào năm 1950 như một nơi sản xuất plutonium cấp độ vũ khí. Bên cạnh đó, thành phố cũng tiến hành nghiên cứu và phát triển các hệ thống vũ trụ, trong đó có chương trình GLONASS nổi tiếng - một giải pháp thay thế GPS của Nga cho GPS do Mỹ sản xuất.
|
 |
| Thành phố Krasnoyarsk. Nguồn: Tatiana Bulyonkova/flickr.com. |
Một số nguồn tin cho biết, thành phố có các cơ sở hạt nhân được xây dựng bên trong các hang động trên núi bao quanh khu vực - được thiết kế để chống lại một cuộc tấn công hạt nhân.
Mặc dù nhiều cơ quan tình báo nước ngoài đã cố gắng thâm nhập vào thành phố nhưng nỗ lực của họ không bao giờ thành công.
3. Znamensk (Kapustin Yar)
Znamensk, thuộc vùng Astrakhan, được thành lập vào năm 1948 với tên gọi ban đầu là Kapustin Yar-1 để phục vụ một khu vực thử nghiệm tên lửa được gọi là Kapustin Yar, đến năm 1992 được đổi tên thành Znamensk. Thành phố này bị phân loại đóng cửa vì một lý do đơn giản, nó là khu định cư chính nằm gần bãi phóng và phát triển tên lửa đạn đạo của Liên Xô và sau này là Nga.
|
 |
| Thành phố Znamensk. Nguồn: PRO REALIZM/youtube.com. |
Sau khi Liên Xô sụp đổ, địa điểm này tạm thời không còn hoạt động, nhưng nó đã bắt đầu hoạt động trở lại vào năm 1999, khi quân đội Nga được tái triển khai tới Kapustin Yar.
4. Sarov
Sarov là thành phố thuộc vùng Novgorod. Thời Nga Sa hoàng, Sarov được biết đến như một thánh địa, nơi có một tu viện cổ được xây dựng bên cạnh sông Sarov, cũng là tên thành phố.
Sarov hay còn được biết tới với cái tên Arzamas-16 là một trong hàng chục thành phố bí mật được Liên Xô xây dựng trong giai đoạn đầu của Chiến tranh Lạnh, năm 1948, nằm cách Moscow chỉ 450 km và nó hoàn toàn biệt lập với thế giới bên ngoài.
Arzamas-16 có vai trò khá đặc biệt khi nó là trung tâm nghiên cứu hạt nhân lớn nhất Liên Xô. Chính tại đó, nhà vật lý hạt nhân Igor Kurchatov đã phát triển quả bom nguyên tử đầu tiên của Liên Xô, còn được gọi là RDS-1 hoặc Thiết bị 501.
Vào những năm 1950 đây cũng là nơi nghiên cứu sản xuất bom Sa hoàng (Tsar Bomba- RDS-202). Bom dài 8m, đường kính 2,1 m, nặng 27 tấn, có sức mạnh tương đương 57 triệu tấn TNT, mạnh gấp ngàn lần những quả bom được thả xuống Hiroshima và Nagasaki.
|
 |
| Thành phố Sarov. Nguồn: Ekaterina Sisyaeva (CC BY-SA 4.0). |
Để đảm bảo an ninh và bí mật tuyệt đối cho dự án, quân đội Liên Xô đã xây dựng một vành đai bao quanh khu vực có diện tích 232 km2. Trong năm 1947, tên gọi hành chính của khu vực này bị xóa khỏi tất cả các bản đồ chính thức và tài liệu thống kê của Liên Xô. Quá trình cô lập khu vực hoàn tất vào năm 1948, không ai được phép ra vào thành phố mà không có sự cho phép đặc biệt.
Thành phố khép kín có hai cơ sở hạt nhân, một viện thiết kế lắp ráp và tháo gỡ đầu đạn hạt nhân. Về quy mô công nghệ, Arzamas-16 có thể so sánh với Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos của Mỹ, trở thành hai trung tâm phát triển vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới thời bấy giờ.
Toàn bộ khu vực được bao bọc bởi hàng rào thép gai 2 lớp, lực lượng an ninh tuần tra liên tục. Quân đội hình thành một vòng cung bảo vệ với chu vi 40 km từ bên ngoài thành phố và được giám sát, canh phòng cẩn mật ngày đêm. Vòng ngoài được bảo vệ bởi nhiều lực lượng, trong đó có một trung đoàn tên lửa phòng không. Một khu vực lõi, nơi chứa vật liệu hạt nhân bị hạn chế ra vào. Khu vực này được bao bọc bởi nhiều bức tường và hàng rào có lắp hệ thống cảm biến dày đặc để phát hiện mọi bất thường.
|
 |
| Bom Tsar Bomba tại Bảo tàng vũ khí nguyên tử Nga, Sarov, vũ khí hạt nhân được cho là thiết bị nổ mạnh nhất con người từng cho nổ trong lịch sử nhân loại. Ảnh: Engineering-channel. |
Thành phố có một sân bay nhỏ với đường băng rộng bất thường. Cư dân sống trong thành phố phải tuân thủ những nội quy rất nghiêm ngặt nhưng bù lại, họ được hưởng rất nhiều ưu đãi mà các khu vực khác không có.
Những năm 1950, các kỹ sư, nhà khoa học hay những người khác tham gia vào quá trình phát triển vũ khí hạt nhân, bao gồm cả thành viên trong gia đình không được phép rời khỏi thành phố, ngay cả trong kỳ nghỉ. Hạn chế này sau đó đã được bỏ; họ có thể đến một số thành phố lớn khác trong khu vực, nhưng phải di chuyển trên một chiếc xe buýt đặc biệt. Công dân Liên Xô ở các khu vực khác và người nước ngoài không được phép đến nơi này.
Những người sống bên ngoài thành phố muốn vào thăm thân nhân bên trong phải trải qua quy trình thẩm định và cấp phép đặc biệt. Những người mới đến luôn phải chấp hành các quy định nghiêm ngặt: phải ký một bản thỏa thuận không được tiết lộ về địa điểm, trang thiết bị nghiên cứu hay bất kỳ hoạt động sản xuất nào trong thành phố.
Ngày 5/8/1963, Washington và Moscow đã ký kết Hiệp ước ngăn cấm thử nghiệm vũ khí hạt nhân trong khí quyển, trong không gian vũ trụ bên ngoài và dưới nước. Thành phố bí mật Arzamas-16 được xuất hiện trở lại trên các bản đồ chính thức từ năm 1994. Ngày nay, thành phố này được biết đến với tên gọi Sarov và vẫn là một thành phố trong diện đóng cửa, nơi có Trung tâm hạt nhân lớn nhất nước Nga.
Tuy nhiên mức độ nghiên ngặt đã được nới lỏng. Người ngoài vẫn có cơ hội “xâm nhập” vào Sarov, có điều họ sẽ được yêu cầu giao hộ chiếu, điện thoại và máy ảnh ngay ở chốt bảo vệ vòng ngoài.
5. Severomorsk
Thành phố thuộc tỉnh Murmanska, phía bắc Vòng Bắc Cực này là một căn cứ của Hạm đội Phương Bắc của Hải quân Nga và được coi là tiền đồn phòng thủ chiến lược của Nga ở Bắc Cực.
|
 |
| Thành phố Severomorsk. Nguồn: Lev Fedoseev/TASS. |
Mặc dù căn cứ hải quân đã hoạt động từ những ngày đầu của Liên Xô, thành phố này chỉ nhận được quy chế của một thành phố đóng cửa vào năm 1996, sau khi Liên Xô tan rã.
Chính từ Severomorsk, tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov nổi tiếng đã được điều động tham gia chiến dịch Syria của Nga năm 2017.
Thành phố có đầy đủ các bảo tàng dành riêng cho lịch sử của Hải quân Nga. Nó có khí hậu khắc nghiệt và độ ẩm cao, bóng tối bao trùm 24 giờ trong ngày từ đầu tháng 12 đến giữa tháng 1. Tuy nhiên, không người nước ngoài nào được phép tận hưởng những đêm vùng cực từ thành phố đóng cửa này.