Bài 3: Nỗ lực hỗ trợ cai nghiện và tái hòa nhập cộng đồng

Thực trạng người nghiện và người sử dụng

Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh hiện có 272 người nghiện ma túy, 488 người sử dụng trái phép chất ma túy, 17 đối tượng có biểu hiện loạn thần, ngáo đá, 91 người thuộc diện quản lý sau cai nghiện và 990 người nghi sử dụng trái phép chất ma túy.

Số lượng người nghiện ma túy ở ngoài xã hội còn nhiều, hiện Công an đang có hồ sơ quản lý đối với 143 người, trong đó 124 người đăng ký cai nghiện bằng thuốc methadone; 5 trường hợp bỏ trốn khi đang lập hồ sơ đưa đi cai nghiện bắt buộc; 14 trường hợp công an cấp xã báo cáo điều trị cai nghiện bằng methadone nhưng không nằm trong danh sách của cơ sở y tế.

Học viên cai nghiện đang học nghề thực tế tại Trung tâm cai nghiện.

Theo đó, tại cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh Hà Tĩnh đóng ở xã Cẩm Quan, huyện Cẩm Xuyên (cũ) hiện quản lý 120 học viên (106 học viên cai nghiện bắt buộc, 14 học viên cai nghiện tự nguyện).

Từ ngày 1/3, sau khi tiếp nhận nhiệm vụ quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện từ Sở LĐ-TB&XH (cũ), mọi hoạt động của Cơ sở cai nghiện ma túy được Công an tỉnh Hà Tĩnh, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy duy trì ổn định, đảm bảo an toàn.

Những con số nói trên là thách thức lớn, bởi hầu hết người nghiện liên quan nguy cơ phạm tội, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh trật tự và cộng đồng.

Những biện pháp mạnh để “giảm cầu” ma túy.

Theo lãnh đạo Công an tỉnh Hà Tĩnh, đơn vị đã triển khai toàn diện các biện pháp nghiệp vụ phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm ma túy với phương châm “chặn cung, giảm cầu, giảm tác hại của ma túy”, trong đó tập trung đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng chống ma túy, đặc biệt là các điểm phức tạp về ma túy, các nhóm nguy cơ cao, tập trung tuyên truyền về tác hại, hậu quả của việc sử dụng, sản xuất và mua bán trái phép chất ma túy.

Thường xuyên tổ chức rà soát, thống kê đầy đủ, kịp thời số liệu người nghiện ma túy, người sử dụng trái phép chất ma túy, tiến hành các biện pháp quản lý chặt chẽ; phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng công an cấp xã trong công tác xác định tình trạng nghiện, lập hồ sơ áp dụng các biện pháp cai nghiện, quản lý người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy và quản lý sau cai nghiện tại địa bàn cơ sở.

Công an tỉnh Hà Tĩnh tuyên truyền, vận động cộng đồng "không ma túy".

Vận động, khuyến khích người nghiện và gia đình tự giác khai báo tình trạng nghiện ma túy, tự nguyện tham gia các biện pháp, hình thức cai nghiện phù hợp; tập trung rà soát, phát hiện đưa các đối tượng có biểu hiện “ngáo đá” vào diện quản lý để chủ động phòng ngừa, quản lý chặt chẽ không để các đối tượng hoạt động phạm tội, vi phạm pháp luật, ngăn chặn nguồn phát sinh các loại tội phạm. Tiếp tục thực hiện tốt công tác điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone…

Cùng với đó, Công an tỉnh phối hợp với các cấp chính quyền, tổ chức đoàn thể quan tâm làm tốt công tác giáo dục, cảm hóa, hỗ trợ an sinh xã hội, tạo điều kiện hoàn lương cho người nghiện sau cai nghiện ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng, không tái nghiện.

Thực tế ghi nhận, trong những năm qua, để ngăn chặn ma túy xâm nhập vào địa bàn, Công an tỉnh Hà Tĩnh đã triển khai đồng loạt các giải pháp đấu tranh, tích cực phối hợp với các đơn vị chức năng có liên quan tổ chức bóc gỡ, triệt xóa nhiều đường dây, tụ điểm buôn bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép chất ma túy, góp phần giữ vững tình hình ANTT.

Công tác quản lý, giáo dục, giúp đỡ người cai nghiện ma túy được các cấp, ngành quan tâm thực hiện, trong đó việc thành lập các CLB, mô hình giúp người cai nghiện ma túy tái hòa nhập cộng đồng đã mang lại nhiều hiệu quả tích cực, giúp người cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng.

Đơn cử như CLB Tình thương được Bộ đội Biên phòng Hà Tĩnh và chính quyền xã Sơn Kim 1 (Hương Sơn cũ) thành lập từ năm 2010, có 45 thành viên là những người cai nghiện ma túy, nhiễm HIV và người thân của họ. 15 năm qua, CLB như “mái nhà chung” cho các thành viên sinh hoạt, chia sẻ và giúp nhau phát triển kinh tế.

Hình ảnh Công an tỉnh họp trực tuyến với Công an xã chỉ đạo thực hiện "xã, phường không ma túy".

Ngoài ra, còn có các mô hình “Hỗ trợ thanh niên có quá khứ liên quan đến ma tuý hoàn lương, vươn lên phát triển kinh tế” của Phòng CSĐT tội phạm về ma túy Công an tỉnh; CLB Tình thương và trách nhiệm ở phường Nam Hồng (TX Hồng Lĩnh cũ)...

Tuy vậy, tình hình tội phạm, tệ nạn ma túy trên địa bàn Hà Tĩnh vẫn có những diễn biến phức tạp, khó lường, nhất là trong bối cảnh số người nghiện ma túy ngoài cộng đồng vẫn còn khá nhiều. Đây được xác định là “nguồn cầu” tiêu thụ ma túy, thúc đẩy tội phạm về ma túy gia tăng hoạt động. Số đối tượng này tiềm ẩn nguy cơ cao và được coi là nguồn của các loại tội phạm.

Mặc dù đạt kết quả tích cực, công tác giảm cầu vẫn gặp nhiều khó khăn như nguồn lực hạn chế, sự kỳ thị xã hội, biến động của thị trường lao động và tâm lý dễ tái nghiện. Do đó, cần sự chung tay của cả cộng đồng. Đó là cách thiết thực nhất để giúp họ đứng vững và ngăn chặn tệ nạn từ gốc.

UBND tỉnh chỉ đạo.

Trong Kế hoạch xây dựng xã, phường không ma túy giai đoạn 2025-2030, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã chú trọng việc “Tăng cường công tác cai nghiện và điều trị nghiện ma túy; công tác quản lý người nghiện ma túy, người sử dụng trái phép chất ma túy và người sau cai nghiện ma túy”.

Theo đó, đã giao Công an tỉnh chỉ đạo Công an cấp xã tham mưu UBND cùng cấp tăng cường công tác tuyên truyền, tư vấn, vận động cai nghiện ma túy tự nguyện, điều trị nghiện ma túy bằng thuốc thay thế, lập hồ sơ áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc; theo dõi, giúp đỡ người sử dụng trái phép chất ma túy từ bỏ hành vi, không để phát sinh thành người nghiện; hỗ trợ, giúp đỡ người sau cai nghiện ma túy sớm hòa nhập cộng đồng, phát triển kinh tế, kéo giảm tỷ lệ tái nghiện ma túy; thực hiện đồng bộ các giải pháp ngăn chặn phát sinh người sử dụng ma tuý và người nghiện ma tuý mới.

Đảm bảo 100% người nghiện ma túy trên địa bàn được lập hồ sơ quản lý và được áp dụng các hình thức cai nghiện, điều trị nghiện phù hợp; 100% người sau cai nghiện được lập hồ sơ theo dõi, quản lý theo quy định và được tư vấn hỗ trợ hạn chế tối đa tái nghiện; 100% người sử dụng trái phép chất ma túy có mặt tại địa bàn được lập hồ sơ quản lý, theo dõi, giám sát chặt chẽ theo quy định pháp luật, hạn chế phát sinh người nghiện mới từ người sử dụng trái phép chất ma túy.

Viện kiểm sát tham gia phiên họp xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa người sử dụng ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Vận hành có hiệu quả, nâng cao chất lượng công tác cai nghiện ma túy tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh Hà Tĩnh; Chủ trì, phối hợp với các đơn vị, địa phương tham mưu UBND tỉnh tổ chức rà soát, triển khai thực hiện công tác cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng. Phối hợp với Sở Tài chính, đơn vị liên quan tham mưu, đề xuất UBND tỉnh tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ đối với công tác cai nghiện ma túy và chính sách nhằm khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư thành lập các cơ sở cai nghiện ma túy, cung cấp dịch vụ cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng theo đúng quy định, đảm bảo phù hợp với điều kiện, tình hình thực tiễn và khả năng cân đối ngân sách của địa phương.

Trong kế hoạch của UBND tỉnh Hà Tĩnh, cũng đề nghị VKSND tỉnh, TAND tỉnh phối hợp chặt chẽ với Công an chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng công tác lập hồ sơ áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc, không để kéo dài, chậm trễ, hạn chế tối đa việc các đối tượng bỏ trốn trong quá trình lập hồ sơ. Tăng cường trao đổi thông tin, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, thi hành án và cơ sở cai nghiện ma túy để nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát và phòng ngừa vi phạm trong lĩnh vực này.