Bản lĩnh, công tâm, khách quan và nhân văn tại phiên toà xét xử vụ đất hiếm

Các Kiểm sát viên đại diện VKSND TP Hà Nội thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử tại phiên tòa.

Theo dõi diễn biến phiên tòa xử cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Linh Ngọc và 26 bị cáo trong vụ án Vi phạm khai thác khoáng sản là đất hiếm và quặng sắt xảy ra tại mỏ Yên Phú (huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái), điều để lại ấn tượng là các Kiểm sát viên đại diện VKSND TP Hà Nội thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử tại phiên tòa đã thể hiện được bản lĩnh tự tin, công tâm, khách quan, thận trọng trong đối đáp, tranh luận với quan điểm bào chữa của các luật sư và bị cáo. Để làm được điều này, các Kiểm sát viên đã có sự chuẩn bị chu đáo, nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, đánh giá các chứng cứ buộc tội, gỡ tội, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ và các nội dung khác liên quan đến giải quyết vụ án.

Hội đồng xét xử gồm 3 thành viên, do Thẩm phán Trần Nam Hà lầm chủ tọa phiên tòa.

Trong quá trình xét xử, các Kiểm sát viên đã tham gia xét hỏi, đấu tranh nhằm làm rõ hơn hành vi phạm tội của các bị cáo, đồng thời tập trung theo dõi, ghi chép đầy đủ bút ký, nội dung khai báo, trả lời của bị cáo và những người tham gia tố tụng khác. Bản luận tội của Viện kiểm sát và phần tranh luận, đối đáp của Kiểm sát viên đều có căn cứ và có sức thuyết phục.

Kiểm sát viên Bùi Thị Vân công bố bản cáo trạng của VKSND tối cao truy tố các bị cáo.

Đối đáp lại quan điểm của các luật sư và bị cáo, đại diện Viện kiểm sát cho biết, sau khi nghe 27 bị cáo tự bào chữa và 38 bản luận cứ của 49 luật sư bảo vệ quyền lợi cho 26 bị cáo, đều khẳng định không có ý kiến tranh luận về tội danh và đánh giá Viện kiểm sát đề nghị hình phạt là nhân văn.

Kiểm sát viên Nguyễn Đức Anh đối đáp lại quan điểm bào chữa của các luật sư trong phần tranh luận.

“Đa số các luật sư đều cảm ơn vì luận tội của Viện kiểm sát đã ghi nhận, vận dụng các tình tiết giảm nhẹ cho bị cáo. Bản luận tội đã phân tích nguyên nhân, bối cảnh và điều kiện phạm tội, cũng như đánh giá vai trò, nhân thân đối với thân chủ của luật sư,  đại diện Viện kiểm sát nêu.

Các Kiểm sát viên chăm chú quan sát, theo dõi các bị cáo khai báo trước tòa.

Trong nội dung tự bào chữa và bào chữa, các bị cáo và các luật sư đều đề nghị HĐXX xem xét giảm nhẹ hình phạt dưới mức đề nghị của Viện kiểm sát. Có luật sư đề nghị cho thân chủ của mình được giảm nhẹ bằng thời hạn tạm giam, được trả tự do tại phiên tòa; có bị cáo đề nghị xin được hưởng án treo…

Kiểm sát viên Trần Thị Thanh Huyền luận tội và đề nghị mức án đối với các bị cáo.

Về nội dung này, đại diện Viện kiểm sát cho rằng, nhóm bị cáo Đoàn Văn Huấn, Nguyễn Văn Chính, Nguyễn Quang Mạnh đã có hành vi khai thác trái phép tài nguyên giá trị trên 864 tỉ đồng và đã tiêu thụ số lượng quặng đất hiếm và quặng sắt có giá trị hơn 736 tỉ đồng, bị truy tố theo khoản 2 Điều 227 tội “Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên”, có khung hình phạt tù từ 2-7 năm. Viện kiểm sát khẳng định, hành vi của các bị cáo đã gây hậu quả thiệt hại cho Nhà nước đặc biệt lớn, gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế, gây bức xúc trong xã hội.

Kiểm sát viên Bùi Thị Vân công bố bản cáo trạng của VKSND tối cao truy tố các bị cáo.

Đại diện Viện kiểm sát đánh giá, nhìn từ hậu quả của vụ án, chúng ta có thể thấy được tính nguy hiểm của tội phạm. Tuy nhiên, Viện kiểm sát cũng giá đánh giá vai trò, ghi nhận việc khắc phục một phần hậu quả của vụ án đối với từng bị cáo và vận dụng các tình tiết giảm nhẹ để đề nghị HĐXX xem xét mức án cho từng bị cáo, như vậy là phù hợp với tính chất, hành vi và hậu quả, đồng thời bảo đảm tính khách quan, khoan hồng và nhân văn.

Đối với nhóm bị cáo quản lý Nhà nước phạm tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí”, quy định tại khoản 3 Điều 219 có khung hình phạt tù từ 10 đến 20 năm tù.

Kiểm sát viên Ngô Thị Huyền Phương đối đáp lại quan điểm bào chữa của các luật sư.

Đại diện Viện kiểm sát khẳng định, với hậu quả gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 736 tỉ đồng là đặc biệt nghiêm trọng, gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế của đất nước…Viện kiểm sát quy kết các bị cáo phạm tội theo như cáo trạng, các luật sư đều đồng tình. Như vậy, cho dù có phân tích đến đâu thì các luật sư cũng chỉ nêu đề nghị HĐXX xem xét cho các bị cáo được giảm nhẹ dưới mức hình phạt Viện kiểm sát đã đề nghị.

Tại phần luận tội, mặc dù hành vi của các bị cáo là đặc biệt nghiêm trọng, hình phạt tù từ 10 đến 20 năm, nhưng Viện kiểm sát đã đánh giá toàn diện, về bối cảnh, nguyên nhân… đồng thời, áp dụng các quy định của pháp luật, để đề nghị mức hình phạt đối với các bị cáo, mức án cao nhất là 6 năm tù.

Các Kiểm sát viên chăm chú quan sát, theo dõi diễn biến phiên tòa.

Đối với trường hợp bị cáo Bùi Đoàn Như (cựu Phó Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở TN&MT tỉnh Yên Bái), Viện kiểm sát đánh giá vai trò thấp nhất trong số các bị cáo thuộc nhóm quản lý Nhà nước nên Viện kiểm sát đã vận dụng, áp dụng khoản 1 Điều 219 BLHS, đề nghị xử phạt 24-30 tháng tù. Như vậy, đề nghị của Viện kiểm sát là đảm bảo sự khách quan và nhân văn đối với các bị cáo.

Luật sư bào chữa làm xấu đi tình trạng của thân chủ

Trong số 48 luật sư, có 1 luật sư bào chữa cho bị cáo Trần Đức (Giám đốc Công ty TNHH Dương Liễu Logistics) có quan điểm đề nghị xem xét lại tội danh của bị cáo về tội “Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới”, chứ không phải phạm tội “Buôn lậu” như cáo trạng truy tố.

Các bị cáo đứng nghe đại diện Viện kiểm sát công bố bản luận tội và đề nghị mức án.

Về nội dung này, Viện kiểm sát cho rằng, trong suốt quá trình điều tra, truy tố và thẩm vấn công khai tại phiên tòa, bị cáo Trần Đức đã nhận thức rõ hành vi sai phạm, thừa nhận tội danh Viện kiểm sát truy tố đối với bị cáo là đúng. Cụ thể, bị cáo Đức thực hiện hành vi phạm tội là việc cho Lưu Đức Hoa mượn pháp nhân để mở tờ khai, xuất khẩu trái phép hàng hóa sang Trung Quốc. Đây là khâu cuối cùng nhưng quan trọng để hoàn thành hành vi buôn lậu.

48 luật sư tham gia bào chữa cho các bị cáo tại phiên tòa.

Vì vậy, quan điểm truy tố của Viện kiểm sát là có căn cứ, đúng quy định pháp luật. Bị cáo Đức bị truy tố về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng có mức hình phạt từ 12 đến 20 năm tù. Tuy nhiên, Viện kiểm sát đánh giá bị cáo thực hiện hành vi với vai trò đồng phạm, không phải chủ mưu cầm đầu. Do vậy, Viện kiểm sát đã phân hóa, xem xét nhân thân bị cáo, áp dụng triệt để các tình tiết giảm nhẹ để đề nghị mức hình phạt đối với bị cáo từ 30-36 tháng tù.

Toàn cảnh phiên tòa.

“Tuy nhiên, không hiểu vì lý do gì, luật sư lại bào chữa theo hướng làm xấu đi tình trạng của thân chủ. Luật sư cho rằng bị cáo phạm tội “Vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới” chứ không phải tội “Buôn lậu”. Nếu chuyển tội danh cho bị cáo Đức như ý kiến của luật sư, thì với tội danh “Vận chuyển trái phép hàng qua biên giới”, quy định khoản 3 Điều 189 Bộ luật Hình sự, với khung hình phạt từ 5 đến 10 năm tù. Đồng thời, bị cáo giữ vai trò chính thực hiện hành vi phạm tội tại Công ty Dưỡng Liễu Logistics nên không có căn cứ để xem xét áp dụng mức hình phạt dưới khung cho bị cáo theo quy định tại khoản 2 Điều 54 Bộ luật Hình sự”, đại diện Viện kiểm sát nêu.

Cáo bị cáo tại phiên xét xử.

Viện kiểm sát nhận định, với quan điểm bào chữa không có căn cứ và theo hướng bất lợi cho bị cáo như vậy, thiết nghĩ ngay cả bị cáo cũng chưa chắc đã đồng tình quan điểm với luật sư. Từ những nhận định trên, Viện kiểm sát khẳng định không có căn cứ để chấp thuận quan điểm bào chữa của luật sư.

Kết thúc phần tranh luận, HĐXX cho các bị cáo được nói lời sau cùng. Sau đó, Chủ tọa phiên tòa Thẩm phán Trần Nam Hà tuyên bố, HĐXX sẽ đi vào nghị án kéo dài và sẽ tuyên án vào 14h chiều 21/5.