Những công trình làm nghèo đất nước: Đầu tư hàng chục tỷ đồng để rồi bán... phế liệu

Công trình cấp nước…nhưng không có người sử dụng

Theo báo cáo của Thanh tra UBND tỉnh Đắk Nông, từ năm 2004 đến tháng 6/2018, trên địa bàn tỉnh có tổng cộng 258 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung được đầu tư. Trong đó, mức đầu tư của 245 công trình là hơn 374 tỷ đồng, còn 13 công trình không xác định được tổng mức đầu tư.

Cũng theo báo cáo, trong tổng số 258 công trình nói trên, có 102 công trình đang hoạt động (chiếm 39,53%) và 155 công trình hư hỏng (chiếm 60,8%).

Công trình cấp nước sinh hoạt tập trung tại xã Đức Xuyên (huyện Krông Nô), hiện nay đã ngưng hoạt động vì một số máy bơm đã hư hỏng và nguồn nước đã cạn kiệt. Ngoài ra, nguồn nước còn bị nhiễm Asen.

Cụ thể, công trình cấp nước sinh hoạt tập trung tại bon M’Pol (xã Đắk Mol, huyện Đắk Song, tỉnh Đắk Nông) có tổng mức đầu tư là 1 tỷ đồng do UBND huyện Đắk Song làm chủ đầu tư. Theo đó, công trình này có công suất thiết kế cho 24 hộ dân dùng nước, đầu tư tại khu vực đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ, các hộ dân chủ yếu sử dụng nước giếng không sử dụng nước máy. Vì thế, sau khi nghiệm thu bàn giao đưa vào sử dụng từ ngày 31/1/2014 đến thời điểm thanh tra (tháng 5/2018) không có các hộ dân dùng nước, hiện công trình bị hư hỏng.

Cũng tại huyện Đắk Song, công trình cấp nước sinh hoạt tập trung tại các thôn Thuận Hòa, Thuận Tân, Thuận Thành (xã Thuận Hạnh) có tổng mức đầu tư là hơn 9,9 tỷ đồng do UBND huyện Đắk Song làm chủ đầu tư. Ngày 14/11/2011, Sở Kế hoạch & Đầu tư có Quyết định số 08/QĐ-SKH về việc phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật dự án, nguồn vốn ngân sách nhà nước 90%, nhân dân đóng góp 10%.

Cho đến ngày 14/10/2015, công trình cấp nước sinh hoạt tập trung này được đưa vào sử dụng trong khi chưa đấu nối đường ống chính với đường ống từng hộ dân sử dụng (đến tháng 7/2016 đấu nối được 79/284 hộ). Không chỉ vậy, trong quá trình triển khai, chưa có cam kết sử dụng nước của các hộ dân, không thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở, không tổ chức họp dân để huy động nguồn nhân dân đóng góp dẫn đến dự án kéo dài.

Chính vì thế, từ khi nghiệm thu đưa vào sử dụng đến tháng 9/2018, công trình không sử dụng, đường ống chính bị hư hỏng, lắp đặt hệ thống đài nước không đảm bảo yếu tố kỹ thuật, hệ thống thanh giằng bị biến dạng, phải giảm trữ lượng bồn nước từ 30 m3 xuống còn 20 m3.

Không chỉ vậy, công trình cấp nước sinh hoạt tập trung tại xã Đức Xuyên (huyện Krông Nô, tỉnh Đắk Nông) có tổng mức đầu tư hơn 16 tỷ đồng do UBND huyện Krông Nô làm chủ đầu tư. Ngày 4/1/2014, công trình nghiệm thu bàn giao đưa vào sử dụng. Sau khi được UBND huyện giao cho UBND xã quản lý xã đã thành lập tổ vận hành công trình. Quá trình di dời chợ Đức Xuyên, khu vực xả rác chợ nằm ngay khu vực giếng khoan lấy nguồn nước bị nhiễm Asen (Sở Y tế đã lấy mẫu và xét nghiệm, kết luận).  

Ông Trần Quang Bảy - Chủ tịch UBND xã Đức Xuyên cho biết : “Sau một thời gian ngừng hoạt động, 4 máy bơm của công trình cấp nước đã bị hư hỏng 2 cái, 2 cái còn lại đang hoạt động được nhưng nguồn nước đã bị cạn hết. Do đó, địa phương đã phải khoan thêm 1 cái giếng để bơm tạm thời cho người dân tắm giặt chứ không uống được. Hiện nay, người dân địa phương đang trông chờ vào dự án nâng cấp nhà máy cấp nước tập trung (được đầu tư với nguồn vốn 2 tỷ đồng) lấy nguồn nước trực tiếp từ sông vào nhằm giải quyết vấn đề nhiễm Asen, đồng thời phục vụ nhu cầu nước sinh hoạt cho người dân”.

Theo ông Bảy, hiện công trình nâng cấp này vẫn đang trong quá trình thi công.

Các ống nước đã được đơn vị thi công vận chuyển về tại trạm cấp nước (xã Đức Xuyên, huyện Krông Nô) để nâng cấp công trình cấp nước sinh hoạt cho người dân.

Ngoài ra, trạm cấp nước sinh hoạt bon Bu Nđơr A và B (xã Quảng Tâm) có tổng mức đầu tư là hơn 2,8 tỷ đồng do Chi cục Phát triển Nông thôn làm chủ đầu tư. Thế nhưng, khi đưa vào sử dụng đã bị hư hỏng không hoạt động, gây lãng phí nguồn vốn đầu tư của nhà nước…

Vì đâu nên nỗi?

Dẫn đến thực trạng nói trên, theo Thanh tra UBND tỉnh Đắk Nông, mặc dù những năm qua công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán đã có các kiến nghị khắc phục tình trạng đầu tư và quản lý vận hành các công trình. Thế nhưng, các chủ đầu tư, UBND các xã được bàn giao công trình còn buông lỏng trong các khâu quản lý vận hành. Thực tế này dẫn đến tình trạng các công trình sau khi hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng bị hư hỏng, không hoạt động được, gây thất thoát lãng phí ngân sách nhà nước.

Không những vậy, từ chủ trương đầu tư đến khi đưa công trình vào sử dụng, quản lý vận hành, chủ đầu tư không thực hiện đúng quy định tại Điều 6 Thông tư số 54/2013/TT-BTC ngày 4/5/2013 của Bộ Tài chính quy định về việc quản lý, sử dụng và khai thác công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung, về cơ chế quản lý, sử dụng và duy tu, bảo dưỡng.

Khi đầu tư xây dựng công trình, chủ đầu tư chưa thực hiện tốt quy chế dân chủ cơ sở theo quy định, không tổ chức họp dân để quán triệt chủ trương đầu tư bảo đảm công trình được đầu tư hợp lý, tạo đồng thuận trong nhân dân, dẫn đến số hộ dân sử dụng ít, suất đầu tư trên một hộ dân cao, làm cho công trình kém phát huy hiệu quả.

Mặt khác, sau khi hoàn thành bàn giao công trình để đưa vào sử dụng, chủ đầu tư, UBND các huyện giao cho UBND các xã tổ chức quản lý vận hành nhưng không ban hành cơ chế quản lý. UBND xã giao cho tổ quản lý vận hành hoặc cá nhân quản lý không có chuyên môn, không được tập huấn để quản lý sử dụng.

Công tác quản lý, bảo vệ công trình bị buông lỏng; năng lực chuyên môn nghiệp vụ của những người trực tiếp quản lý vận hành chưa đáp ứng yêu cầu; cơ chế chính sách, kinh phí hoạt động, tiền công của người tham gia quản lý vận hành công trình không rõ ràng nên không gắn bó trách nhiệm. Từ đó, công trình không được vận hành liên tục, nhanh xuống cấp nhưng không được duy tu, bảo dưỡng kịp thời, hư hỏng không còn sử dụng được, lãng phí vốn đầu tư, tạo dư luận xấu trong nhân dân…