    |
 |
| Quang cảnh Hội nghị, sáng 1/10. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Tiếp tục chương trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, sáng 1/10, Hội nghị cho ý kiến góp ý vào 7 dự án Luật, trong đó có dự án Luật Viên chức (sửa đổi).
Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) được các đại biểu đánh giá cao về tinh thần cải cách mạnh mẽ. Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn quản trị hiện đại, nhiều ý kiến đã chỉ ra những điểm cần tiếp tục rà soát, đặc biệt liên quan đến cấu trúc luật, định nghĩa viên chức và cơ chế bảo vệ rủi ro nghề nghiệp.
Đề xuất bổ sung “quyền phản biện” và “trách nhiệm đổi mới sáng tạo”
Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (Đoàn ĐBQH thành phố Huế) nhận định rằng, dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) còn thiếu cấu trúc điều khoản chi tiết rõ ràng đối với quản trị hiện đại của viên chức, một số nội dung trình bày còn bị trùng lặp hoặc thiếu khớp nối.
|
 |
| Đại biểu Nguyễn Thị Sửu phát biểu góp ý. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Cụ thể, đại biểu đề xuất sắp xếp lại bố cục của luật theo trình tự logic và khoa học hơn, bắt đầu từ Phạm vi điều chỉnh, Đối tượng áp dụng, đến Tuyển dụng, Sử dụng, Nghĩa vụ và quyền, Chính sách phát triển, và kết thúc bằng Điều khoản thi hành.
Về tổng thể các quy định, mặc dù nghĩa vụ và quyền đã quy định khá đầy đủ, nhưng đại biểu Sửu cho rằng, các quy định này chưa thực sự cân đối, đặc biệt là thiếu cơ chế cho viên chức tham gia giám sát, góp ý cho hệ thống.
Đại biểu đề xuất chỉnh sửa tổng quát theo hướng tăng cường trách nhiệm đi kèm với quyền tự chủ:
Bổ sung nghĩa vụ chủ động đổi mới sáng tạo: Viên chức cần chủ động đề xuất, tham gia hoạt động đổi mới sáng tạo, cải tiến quy trình, đồng thời phải chịu trách nhiệm về kết quả và tác động của sáng kiến do mình đề xuất.
Tăng nghĩa vụ phối hợp, minh bạch, giải trình: Viên chức cần đảm bảo minh bạch và kịp thời giải trình những vấn đề liên quan đến chuyên môn, nghiệp vụ, quyền lợi của nhân dân và xã hội khi được yêu cầu.
|
 |
| Các đại biểu tham dự Hội nghị. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Bổ sung quyền đóng góp, phản biện, giám sát: Viên chức phải được tham gia đóng góp ý kiến, phản biện, giám sát trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách liên quan đến hoạt động nghề nghiệp.
Thiết lập quyền tạm thời miễn trừ trách nhiệm hành chính, nghề nghiệp đối với rủi ro chính đáng: Được xem xét miễn hoặc giảm trách nhiệm hành chính hoặc nghề nghiệp nếu đã tuân thủ đúng quy trình, quy tắc nghề nghiệp nhưng phát sinh thiệt hại ngoài ý muốn (rủi ro nghề nghiệp), sau khi có ý kiến xác nhận của đơn vị sự nghiệp công lập và cơ quan có thẩm quyền.
Đại biểu Sửu cũng lưu ý, khái niệm viên chức hiện tại vẫn bám sát Luật Viên chức 2010 nhưng chưa làm nổi bật các yêu cầu của quản trị hiện đại, hiệu quả như năng lực, minh bạch, gắn quyền với trách nhiệm, và tinh thần đổi mới sáng tạo.
Yêu cầu cơ chế bảo vệ người dám nghĩ, dám làm và định lượng hóa trách nhiệm
Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long) ghi nhận dự thảo luật đã bổ sung các điều quan trọng như nguyên tắc giải trình, mở rộng quyền tham gia hoạt động nghề nghiệp ngoài công lập. Tuy nhiên, đại biểu đã phân tích chi tiết tính khả thi của một số điều khoản.
|
 |
| Đại biểu Thạch Phước Bình phát biểu góp ý. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Về khái niệm viên chức và nguồn lương (Điều 1), dự thảo mở rộng nguồn lương cho viên chức ngoài quỹ lương từ đơn vị sự nghiệp công lập là bước tiến quan trọng. Tuy nhiên, theo đại biểu, dự thảo chưa nêu rõ cơ chế phân bổ minh bạch nguồn thu, cũng như cách bảo đảm quyền lợi giữa các viên chức làm việc ở các đơn vị có điều kiện khác nhau, dễ gây mất công bằng. Đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc phân phối công bằng, gắn thu nhập tăng thêm với hiệu quả công việc.
Về nguyên tắc quản lý viên chức (Điều 3), theo đại biểu, mặc dù dự thảo khuyến khích viên chức đổi mới sáng tạo, nhưng lại thiếu cơ chế bảo vệ viên chức trong trường hợp đổi mới sáng tạo nhưng kết quả không như mong muốn. Thực tế này khiến nhiều viên chức e ngại rủi ro, sợ đổi mới vì sợ bị quy trách nhiệm. Đại biểu đề nghị cần luật hóa cơ chế miễn, giảm trách nhiệm cho viên chức dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung nhưng không thành công, đồng thời gắn quy định này với Điều 34 về loại trừ trách nhiệm để đảm bảo tính thống nhất.
Về những việc viên chức không được làm (Điều 10), theo đại biểu, quy định cấm đăng tải, phát tán, phát ngôn "thông tin sai lệch" là cần thiết trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, khái niệm "thông tin sai lệch" chưa được giải thích cụ thể, dễ dẫn đến cách hiểu và áp dụng tùy tiện, thậm chí có thể hạn chế quyền tự do ngôn luận hợp pháp. Đại biểu kiến nghị cần đưa ra tiêu chí xác định rõ ràng, đồng thời bổ sung nguyên tắc bảo đảm quyền tự do phản biện chính đáng của viên chức.
Về loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm (Điều 34), đại biểu cho rằng, đây là bước tiến đột phá, nhưng để tránh lạm dụng, dự thảo luật cần có hướng dẫn chi tiết, xác định thế nào là "lợi ích chung," ai là người có thẩm quyền đánh giá và quy trình xem xét miễn trách nhiệm như thế nào?
Việc mở rộng quyền của viên chức nhằm đảm bảo tính tự chủ trong hoạt động nghề nghiệp
Liên quan đến các góp ý chi tiết của các vị đại biểu về dự thảo Luật Viên chức sửa đổi, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long, đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo, đã giải trình và khẳng định tinh thần tiếp thu tối đa các ý kiến nhằm hoàn thiện dự thảo luật.
|
 |
| Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long phát biểu giải trình tại Hội nghị. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Giải trình các vấn đề cụ thể, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long cho biết, về nhóm quyền và nghĩa vụ của viên chức, việc mở rộng quyền của viên chức nhằm đảm bảo tính tự chủ trong hoạt động nghề nghiệp và tận dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, phù hợp với các nghị quyết mới của Quốc hội liên quan đến đổi mới khoa học công nghệ và Luật Nhà giáo. Bộ Nội vụ sẽ nghiêm túc rà soát để đảm bảo các quyền được mở rộng này phải bao quát và thống nhất với các luật, nghị quyết mà Quốc hội đã thông qua.
Về miễn trừ trách nhiệm khi đổi mới sáng tạo, đối với yêu cầu rà soát cơ chế miễn trừ trách nhiệm, Thứ trưởng cho biết, tại khoản 8, Điều 11 của dự thảo luật, đã đề xuất ghi rõ quyền của viên chức được xem xét loại trừ, miễn giảm trách nhiệm theo quy định của pháp luật và của cấp có thẩm quyền.
Quy định này dựa trên Quy định của Bộ Chính trị, cũng như các luật chuyên ngành như Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo, cho phép miễn trừ trách nhiệm trong khuôn khổ đầu tư mạo hiểm khi thực hiện khoa học đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, Bộ Nội vụ sẽ tiếp thu và rà soát để thể chế hóa cụ thể rằng việc miễn, giảm trách nhiệm sẽ áp dụng trong trường hợp nào, tương tự như quy định tại Điều 34 của dự thảo luật.
Về thẩm quyền tuyển dụng và bổ nhiệm, Bộ Nội vụ nhận định, Luật Viên chức là luật khung về nguyên tắc quản lý viên chức. Cơ quan chủ trì soạn thảo đã lường trước hướng xử lý này và sẽ rà soát, bổ sung một điều khoản để tránh xung đột pháp lý khi có quy định khác nhau giữa Luật Viên chức chung và các luật chuyên ngành.
Về hợp đồng đối với viên chức, Thứ trưởng Trương Hải Long cho biết, Bộ Nội vụ sẽ nghiên cứu, quy định rõ hơn về cơ chế hợp đồng, vì đây là cơ chế rất quan trọng đối với quyền, nghĩa vụ và chức trách của viên chức. Dự thảo luật kế thừa các quy định trước đây về loại hợp đồng (xác định thời hạn và không xác định thời hạn) và thực hiện thống nhất theo Bộ luật Lao động, tức là sẽ ký hợp đồng không xác định thời hạn sau khi ký hai lần hợp đồng xác định thời hạn. Đồng thời, khi mở rộng các quyền của viên chức, Bộ Nội vụ sẽ bổ sung các cơ chế để đảm bảo kiểm soát, giám sát, giải trình, tránh việc lạm dụng quyền khi tham gia hoạt động nghề nghiệp ngoài phạm vi đơn vị sự nghiệp…
|
 |
| Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu kết luận nội dung thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp. |
Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định yêu cầu cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu, hoàn chỉnh toàn bộ hồ sơ trước ngày 10/10. Việc này nhằm cung cấp tài liệu chính thức, đảm bảo các vị đại biểu Quốc hội có đủ thời gian nghiên cứu, chuẩn bị tốt nhất cho kỳ họp thứ 10.