    |
 |
| Quang cảnh phiên làm việc chiều ngày 29/9 của Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ Tám. |
Cần cơ chế đặc thù, tăng cường trách nhiệm địa phương và số hóa công tác phân luồng học sinh
Phát biểu góp ý tại Hội nghị, đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ (Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh) đã đi sâu vào góp ý đối với công tác hướng nghiệp và phân luồng trong giáo dục. Đại biểu nhận định phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và trung học phổ thông là nhiệm vụ chiến lược nhưng thực tiễn trong nhiều năm qua còn nhiều bất cập và hạn chế.
|
 |
| Đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ phát biểu góp ý tại Hội nghị. |
Những bất cập lớn được nêu ra là tỉ lệ phân luồng còn thấp so với mục tiêu, hoạt động hướng nghiệp còn mang tính hình thức, thiếu thông tin chính xác về con đường học tập và nghề nghiệp. Ngoài ra, tâm lý xã hội vẫn còn nặng nề, coi trọng con đường đại học, chưa đánh giá đúng giá trị của giáo dục nghề nghiệp.
Mặc dù khoản 2 Điều 9 của dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung quy định về hướng nghiệp và phân luồng, thể hiện rõ mục tiêu phù hợp với năng lực người học và điều tiết cơ cấu lao động, đại biểu Quỳnh Thơ cho rằng quy định này còn khá khái quát, chung chung.
Để nâng cao chất lượng và hiệu quả, đại biểu đề nghị bổ sung các quy định cụ thể, chi tiết hơn. Thứ nhất, công tác hướng nghiệp cần được triển khai phù hợp với năng khiếu, sở trường của học sinh ngay từ giai đoạn giáo dục mầm non và tiểu học, chứ không chỉ dừng lại ở trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Thứ hai, cần có quy định về công tác phối hợp trách nhiệm với các tổ chức hướng nghiệp độc lập, các trung tâm tư vấn xã hội nhằm hỗ trợ học sinh và phụ huynh.
|
 |
| Các đại biểu tham dự Phiên họp. |
Đặc biệt, đại biểu nhấn mạnh cần rà soát, bổ sung quy định nhằm tăng cường vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong công tác phân luồng học sinh. Cụ thể, cần quy định rõ trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cấp xã trong việc lãnh đạo, chỉ đạo phân luồng phù hợp với nhu cầu lao động của địa phương và vùng, đồng thời gắn phân luồng với thị trường lao động số hóa.
Cuối cùng, đại biểu đề xuất tăng cường ứng dụng công nghệ số trong phân luồng. Ví dụ, xây dựng hệ thống đánh giá năng lực học sinh, tư vấn hướng nghiệp thông qua nền tảng số và cơ sở dữ liệu quốc gia về năng lực, sở thích. Cơ sở dữ liệu này phải được liên thông giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo, địa phương, cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp. Đồng thời, cần có điều khoản quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân của học sinh trong quá trình thu thập và phân tích để tránh lạm dụng hoặc vi phạm quyền riêng tư.
Tư duy của học sinh sẽ giảm nếu quá phụ thuộc vào AI nhưng không có định hướng chuẩn
Phát biểu góp ý tại Hội nghị, đại biểu Trần Văn Lâm (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh) bày tỏ sự nhất trí về cơ bản đối với dự thảo luật lần này, nhất là tinh thần đột phá trong phát triển giáo dục theo Nghị quyết 71. Tuy nhiên, đại biểu cũng nêu ra nhiều vấn đề cần làm rõ thêm trong dự thảo.
|
 |
| Đại biểu Trần Văn Lâm phát biểu góp ý tại Hội nghị. |
Vấn đề đầu tiên là về nội dung thi và cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông. Đại biểu ghi nhận vẫn còn hai luồng ý kiến trái chiều về việc có nên duy trì kỳ thi hay không. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo và thẩm tra cần phân tích, đánh giá làm rõ ưu, nhược điểm của từng phương án để có căn cứ quyết định, với mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng và hiệu quả của giáo dục.
Về dịch vụ hỗ trợ giáo dục, đại biểu đồng tình việc bổ sung nội dung này nhưng cho rằng quy định về việc dịch vụ này không trùng với hoạt động ngân sách hoặc hoạt động chi từ học phí là "chưa rõ ràng". Quan điểm của đại biểu là cần tạo sự chủ động cho các nhà trường để có thể thuê dịch vụ giáo dục của các cơ sở khác, kể cả cơ sở ngoài hệ thống giáo dục (ví dụ: dạy bơi, tin học, ngoại ngữ). Việc này sẽ nâng cao hiệu quả xã hội và tạo đột phá trong nâng cao chất lượng giáo dục, giúp cơ sở giáo dục chỉ nên nắm giữ những nội dung giáo dục then chốt.
Đối với yêu cầu giáo dục bắt buộc đến cấp trung học cơ sở, đại biểu đề nghị phải làm rõ nội hàm "bắt buộc". Cần xác định rõ chế tài áp dụng cho ai (người học, người quản lý hay gia đình) nếu không chấp hành.
Đáng chú ý, khi đề cập đến chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin và đổi mới sáng tạo trong giáo dục, đại biểu Lâm bày tỏ sự lo lắng lớn từ dư luận xã hội về vấn đề phụ thuộc vào công nghệ và hệ quả của AI. Đại biểu cảnh báo rằng nếu định hướng không chuẩn ngay từ đầu, hậu quả sau này sẽ rất xa, dẫn đến học sinh sa đà vào thế giới ảo, hạn chế quan hệ xã hội, và làm giảm tư duy do quá phụ thuộc vào AI.
Cuối cùng, đại biểu đề nghị cân nhắc bổ sung cơ sở giáo dục dân lập và tư thục vào đối tượng hỗ trợ cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy tối thiểu. Đại biểu cho rằng, việc hỗ trợ khu vực ngoài công lập sẽ giúp giảm gánh nặng cho khu vực công, đặc biệt trong bối cảnh tự chủ đối với cơ sở công lập còn khó khăn. Đại biểu cũng đề nghị cần có quy định rõ ràng về phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước đối với cơ sở giáo dục sau khi áp dụng tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, nhằm duy trì chất lượng quản lý giáo dục.
Cần gỡ bỏ Bằng tốt nghiệp THCS và đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật
Cùng tham gia phát biểu góp ý tại Hội nghị, đại biểu Nguyễn Văn Huy (Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên) bày tỏ sự thống nhất với sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục, song đề nghị Chính phủ và cơ quan trình cần bổ sung thêm các báo cáo tổng kết về những khó khăn, vướng mắc, tồn tại, hạn chế đang là cơ sở để đề xuất sửa luật.
|
 |
| Đại biểu Nguyễn Văn Huy phát biểu góp ý tại Hội nghị. |
Về bố cục và tính thống nhất của dự thảo luật, đại biểu Huy chỉ ra rằng dự thảo, dù đã được rà soát, vẫn còn trùng chéo và trùng lặp với nhiều luật khác như Luật Giáo dục Đại học, Luật Viên chức, và đặc biệt là Luật Nhà giáo. Đơn cử, việc bổ sung Điều 71a, 71b vào Chương 4 về Nhà giáo đã được quy định tại các điều 4, 21, 33 của Luật Nhà giáo. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, chỉ nên nêu các quy định mang tính dẫn chiếu, không nên nêu lại quy định đã có trong các luật khác để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Về văn bằng chứng chỉ của hệ thống giáo dục quốc dân, đại biểu Nguyễn Văn Huy ủng hộ việc bỏ bằng tốt nghiệp trung học cơ sở và giao hiệu trưởng nhà trường xác nhận học bạ hoàn thành cấp học này là hợp lý. Đại biểu lý giải rằng việc cấp bằng riêng không cần thiết vì bằng THCS chủ yếu xác nhận học sinh đã hoàn thành 9 năm giáo dục bắt buộc (đã được ghi nhận trong học bạ). Việc bỏ bằng sẽ tránh các thủ tục hành chính không cần thiết, và quan trọng hơn là tránh được tâm lý coi việc học hết lớp 9 là đã có bằng, từ đó dẫn tới việc dừng học sớm.
Tuy nhiên, đại biểu cũng lưu ý rằng ở một số vùng, bằng THCS vẫn được coi là chứng chỉ quan trọng để đi làm. Do đó, nếu bỏ bằng, cần bổ sung quy định về xây dựng hệ thống xác nhận hoàn thành chương trình phổ cập THCS bằng giấy chứng nhận hoặc dữ liệu điện tử để thay thế.
Đối với sách giáo khoa giáo dục phổ thông, đại biểu Huy cơ bản thống nhất với quy định Nhà nước cung cấp một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất trong toàn quốc. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị bỏ cụm từ "bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục" (vì đã bao hàm trong việc cung cấp thống nhất) và điều chỉnh cụm từ "phù hợp" trong việc thực hiện các giải pháp xã hội hóa về sách giáo khoa.
Về vấn đề thi và cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông, đại biểu Huy thống nhất với ý kiến đề nghị vẫn tổ chức thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Kỳ thi này không chỉ đánh giá mức độ đạt chuẩn của học sinh mà còn cung cấp dữ liệu thông tin tham khảo khách quan cho các cơ sở giáo dục đại học, nghề nghiệp trong tuyển sinh. Đại biểu cho rằng không nên tách kỳ thi tốt nghiệp phổ thông khỏi tuyển sinh đại học.
Việc duy trì kỳ thi Tốt nghiệp trung học phổ thông tại thời điểm này là rất cần thiết
Sau khi lắng nghe các ý kiến góp ý sắc bén từ các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, thay mặt cơ quan soạn thảo, đã giải trình một số nội dung.
|
 |
| Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn giải trình một số nội dung ĐBQH nêu. |
Về mong muốn các quy định cần chi tiết hơn, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn giải thích việc xây dựng và sửa luật lần này theo tinh thần chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, còn những nội dung chi tiết hơn sẽ được giao cho Chính phủ quy định. Bộ trưởng cho biết việc cắt giảm rất nhiều điều khoản (ví dụ Luật Giáo dục đại học giảm hơn 26 điều, giảm tới 55% thủ tục hành chính) có thể gây cảm giác thiếu chi tiết.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, Bộ sẽ cân nhắc nêu thêm một số điểm mang tính nguyên tắc ở các nội dung quan trọng để làm căn cứ cho các nghị định và văn bản sau này, chẳng hạn như bổ sung vài nguyên tắc về quyền tự chủ của cơ sở giáo dục đại học. Bộ trưởng cũng cam kết rà soát và giải thích các thuật ngữ quan trọng có thể dẫn đến cách hiểu đa nghĩa.
Liên quan đến vấn đề thi và cấp bằng, Bộ trưởng khẳng định việc duy trì kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông tại thời điểm này là rất cần thiết. Kỳ thi này không chỉ là chuẩn tốt nghiệp mà còn là căn cứ để có đánh giá khách quan về người học, cung cấp dữ liệu làm chính sách, điều chỉnh chính sách đối với cả hệ thống giáo dục phổ thông.
Về ý kiến thiếu hụt giáo viên mầm non vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Bộ trưởng cho hay các trường cao đẳng sư phạm hiện nay đã có cơ chế xét tuyển có tính chất ưu tiên đối với con em đồng bào dân tộc để sẵn sàng làm giáo viên cho địa phương, do đó không cần thiết phải đưa vào luật.
Kết thúc phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh tóm tắt nội dung thảo luận, ghi nhận ý kiến của các đại biểu là "sôi nổi, thẳng thắn đi thẳng vào các vấn đề với tinh thần xây dựng, trách nhiệm cao, quan điểm rõ ràng, lập luận sâu sắc, toàn diện, đa chiều".
|
 |
| Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh phát biểu kết luận nội dung thảo luận. |
Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra để tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu.
Đối với nhóm ba luật về giáo dục (bao gồm Luật Giáo dục sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh cần tiếp tục thể chế hóa đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng, đặc biệt là các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đã nêu trong Nghị quyết 71. Cần chú trọng đổi mới tư duy quản lý giáo dục, tăng cường phân cấp, phân quyền, đẩy mạnh xã hội hóa, thúc đẩy chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục…