Sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất các Hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ ở cấp tỉnh, cấp xã

Nâng cao chất lượng hoạt động của các Hội; bảo đảm đồng bộ với việc sắp xếp bộ máy của Đảng, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội

Hướng dẫn này quy định một số nội dung liên quan đến việc sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất tổ chức bộ máy của các Hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ đang hoạt động ở cấp tỉnh và xã (bao gồm cả tổ chức Hội đã thực hiện sắp xếp, hợp nhất theo đơn vị hành chính mới và các hội chưa sắp xếp, hợp nhất).

Theo Hướng dẫn, quá trình sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất đảm bảo sự lãnh đạo trực tiếp, thường xuyên của cấp ủy Đảng và sự phối hợp với các ban Đảng được phân công theo dõi, các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan.

Đề cao trách nhiệm, bảo đảm vai trò chủ trì, thống nhất của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh, xã trong sắp xếp tổ chức bộ máy các Hội quần chúng.

Đảm bảo các quyền và nghĩa vụ hợp pháp của các tổ chức Hội theo quy định của pháp luật, đảm bảo tính liên tục, không gián đoạn các nhiệm vụ, hoạt động; đồng thời thực hiện sắp xếp, tinh gọn đầu mối bên trong của từng tổ chức, hợp nhất các Hội có chức năng, nhiệm vụ, đối tượng, tính chất, nội dung hoạt động tương đồng, nâng cao chất lượng hoạt động của các Hội; bảo đảm đồng bộ với việc sắp xếp bộ máy của Đảng, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội theo mô hình chính quyền hai cấp.

Trong quá trình tổ chức và hoạt động, các tổ chức Hội quần chúng chịu sự hướng dẫn, theo dõi và chỉ đạo của các ban Đảng được phân công, chịu sự quản lý nhà nước của các cơ quan Nhà nước có liên quan theo quy định pháp luật. Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh, cấp xã định hướng hoạt động, đầu mối tổng hợp, phân bổ tài chính và biên chế (nếu có).

Công tác cán bộ thực hiện theo phân cấp của cơ quan có thẩm quyền.

Sắp xếp các Hội theo đơn vị hành chính mới

Đối với sắp xếp các Hội theo đơn vị hành chính mới (áp dụng với các địa phương cấp tỉnh, cấp xã thực hiện sáp nhập), các hội hoạt động ở phạm vi cấp tỉnh, cấp xã có cùng tên, lĩnh vực, đối tượng hoạt động khi hợp nhất giữ nguyên tên hội cấp tỉnh, hoặc xã theo đơn vị hành chính mới.

Trường hợp khi tỉnh, xã này có hội, còn tỉnh, xã kia không có hội có cùng tên gọi và lĩnh vực hoạt động thì thực hiện như sau:

Với cấp tỉnh: Hội hoạt động ở 1 tỉnh, thành phố trước khi sáp nhập thì tiếp tục hoạt động theo đơn vị hành chính mới.

Với cấp xã: Nếu tổ chức Hội có phạm vi hoạt động nhiều hơn hoặc bằng 1/3 số đơn vị hành chính tương ứng cùng cấp trước khi sáp nhập thì tổ chức Hội đó tiếp tục hoạt động theo quy định và thực hiện đổi tên theo đơn vị hành chính mới.

Quang cảnh Phiên bế mạc Đại hội đại biểu toàn quốc MTTQ Việt Nam lần thứ X, nhiệm kỳ 2024-2029. (Ảnh minh hoạ)

Nếu tổ chức Hội có phạm vi hoạt động ít hơn 1/3 số đơn vị hành chính tương ứng cùng cấp trước khi sáp nhập thì căn cứ vào tình hình thực tế, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp xã chủ trì phối hợp với các bên liên quan, trao đổi với các tổ chức Hội quần chúng, đề xuất với Ban Thường vụ cấp ủy cấp xã xem xét quyết định việc tổ chức Hội đó tiếp tục hoạt động hay không. Nếu Hội tiếp tục hoạt động thì thực hiện sắp xếp như nội dung nêu trên. Nếu Hội không tiếp tục hoạt động thì tự giải thể theo Nghị định số 126/2024/NĐ-CP ngày 8/10/2024 của Chính phủ.

Tinh gọn tổ chức bộ máy bên trong của từng tổ chức Hội 

Liên quan đến tinh gọn tổ chức bộ máy bên trong của từng tổ chức Hội (áp dụng với tất cả các Hội của cấp tỉnh, cấp xã sáp nhập và không sáp nhập): Việc tinh gọn bộ máy tham mưu giúp việc thực hiện ở tất cả các hội quần chúng được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ. Trong đó, đối với các địa phương cấp tỉnh, cấp xã sáp nhập thì việc tinh gọn bộ phận tham mưu giúp việc thực hiện sau khi sắp xếp các Hội theo đơn vị hành chính mới.

Định hướng sắp xếp như sau, ở cấp tỉnh: Đối với các tổ chức: Hội Nhà báo, Hội Luật gia, Hội Chữ thập đỏ, Hội Nhà văn, Liên hiệp Khoa học và Kỹ thuật, Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật, Liên hiệp các tổ chức Hữu nghị, Liên minh Hợp tác xã, Liên đoàn Luật sư, thực hiện sắp xếp không quá 2 bộ phận tham mưu giúp việc (gồm: bộ phận Chuyên môn nghiệp vụ và Văn phòng).

Đối với các tổ chức Hội khác: sắp xếp chỉ còn Văn phòng hội tham mưu, giúp việc chung.

Ở cấp xã sắp xếp theo sự chỉ đạo của Ban Thường vụ cấp ủy cấp xã.

Đối với người làm việc trong các tổ chức Hội: Trong năm 2025, có thể sử dụng nguyên trạng đội ngũ người làm việc của các tổ chức Hội.

Từ năm 2026 trở đi, căn cứ vào tình hình thực tiễn của địa phương, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh, cấp xã làm đầu mối tổng hợp, đề xuất với cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định về số lượng người làm việc ở các tổ chức Hội, nhưng phải giảm ít nhất 20%; các năm tiếp theo thực hiện theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền.

Về hợp nhất các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ: Căn cứ tình hình thực tiễn, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ cấp tỉnh tham mưu Ban Thường vụ tỉnh, thành ủy sắp xếp, hợp nhất các tổ chức quần chúng có chức năng, nhiệm vụ, đối tượng, tính chất, nội dung hoạt động tương đồng. Việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy phải bảo đảm sâu sát cơ sở, địa bàn, chăm lo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân và đoàn viên, hội viên của tổ chức hội.

Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh chủ trì, báo cáo Ban thường vụ tỉnh, thành ủy theo 1 trong 2 phương án sau:

Phương án 1: Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh chủ trì thống nhất với cơ quan chức năng (các ban Đảng của tỉnh và sở, ngành liên quan) chủ động xây dựng phương án sắp xếp, hợp nhất các tổ chức hội quần chúng có chức năng, nhiệm vụ, đối tượng, tính chất, nội dung hoạt động tương đồng trình Ban Thường vụ tỉnh, thành ủy xem xét, quyết định.

Phương án 2: Hiện nay, Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đang xây dựng Đề án sắp xếp, tinh gọn, hợp nhất tổ chức hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt (hoàn thành trước ngày 31/8/2025). Theo đó, sau 31/8/2025, các tỉnh, thành phố có thể tham khảo Đề án của Trung ương để xây dựng phương án hợp nhất các Hội quần chúng cho phù hợp. 

Ngoài ra, Hướng dẫn cũng quy định về Đại hội và tài chính, tài sản của các Hội. Theo đó, liên quan đến Đại hội, hướng dẫn quy định: Nếu 2025 là năm đến kỳ Đại hội thì lùi thời gian Đại hội sang năm 2026. Nếu còn trên 30 tháng mới đến kỳ Đại hội thì tổ chức Đại hội theo đúng nhiệm kỳ; nếu còn dưới 30 tháng đến kỳ đại hội thì tổ chức Đại hội sau Đại hội MTTQ Việt Nam cùng cấp. Thời điểm Đại hội cụ thể của mỗi tổ chức Hội do Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh xem xét, quyết định. Trường hợp đặc biệt trình xin ý kiến Ban Thường vụ tỉnh, thành ủy quyết định.

Hướng dẫn này có hiệu lực đến khi có quy định khác trong văn bản của cấp có thẩm quyền hoặc văn bản khác thay thế.