Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi)

Quang cảnh phiên làm việc của Quốc hội chiều 15/1 (ảnh: VPQH cung cấp).

Trình bày tóm tắt Báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, tại Kỳ họp thứ 6, các vị Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tiếp tục cho ý kiến đối với dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi). Ngay sau Kỳ họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã chỉ đạo Cơ quan chủ trì thẩm tra, Cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan có liên quan phối hợp chặt chẽ, nghiên cứu kỹ lưỡng, có trách nhiệm để tiếp thu, chỉnh lý, giải trình ý kiến của các ĐBQH... Dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 15 chương và 210 điều (tăng 7 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6).

Khi nào sẽ thực hiện can thiệp sớm?

Về can thiệp sớm TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (Chương IX), tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, UBTVQH đã chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng quy định giao NHNN xem xét, quyết định thực hiện can thiệp sớm khi tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thuộc một hoặc một số trường hợp, trong đó có trường hợp: “Số lỗ lũy kế của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài lớn hơn 15% giá trị của vốn điều lệ, vốn được cấp và quỹ dự trữ ghi trong báo cáo tài chính đã được kiểm toán gần nhất hoặc theo kết luận thanh tra, kiểm toán của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và vi phạm tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu” tại khoản 1 Điều 156.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo (ảnh: VPQH cung cấp).

Có ý kiến đề nghị phải thường xuyên theo dõi, nếu phát hiện TCTD không đáp ứng được những yêu cầu, quy định của NHNN thì phải đề xuất kiểm tra, thanh tra và giám sát, thậm chí là kiểm soát đặc biệt đối với các TCTD này, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, UBTVQH chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng bổ sung giải pháp hạn chế tăng trưởng tín dụng nhằm kiểm soát rủi ro cũng như quy mô của tổ chức tín dụng, tránh tình trạng có TCTD đang yếu kém mà vẫn tăng trưởng và mở rộng hoạt động như thời gian qua, đến khi phát hiện thì đã muộn (quy mô tăng lên rất nhanh do không bị kiểm soát về hoạt động và tăng trưởng tín dụng) khiến cho việc xử lý càng trở nên khó khăn hơn và phải sử dụng nhiều nguồn lực hơn.

Có ý kiến đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát, chỉnh sửa đồng bộ giữa các biện pháp, bảo đảm nguyên tắc tăng cường trách nhiệm của TCTD, cổ đông lớn, thành viên góp vốn, chủ sở hữu TCTD ngay từ sớm, giảm thiểu sự hỗ trợ từ Nhà nước trong giai đoạn này. Có ý kiến đề nghị cần có cơ chế tạo điều kiện cho TCTD khác, các cá nhân, các tổ chức hỗ trợ các TCTD gặp khó khăn sao cho hiệu quả, có ý nghĩa.

UBTVQH cho biết, Chính phủ đề xuất đối với TCTD có lỗ lũy kế lớn hơn 50% giá trị của vốn điều lệ, vốn được cấp và các quỹ dự trữ thì cho phép áp dụng biện pháp hỗ trợ về cơ chế (trích lập dự phòng rủi ro theo năng lực tài chính, thoái lãi dự thu theo lộ trình) và bổ sung 2 biện pháp áp dụng cho quỹ tín dụng nhân dân do nếu chỉ áp dụng biện pháp tự thân từ TCTD mà không có biện pháp hỗ trợ khác thì phương án khắc phục TCTD khó khả thi, không đem lại hiệu quả phục hồi TCTD. Trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, UBTVQH xin tiếp thu theo hướng gắn với thẩm quyền của Chính phủ...

Cần thực hiện kịp thời việc kiểm soát đặc biệt tổ chức tín dụng

Về kiểm soát đặc biệt tổ chức tín dụng (Chương X), có ý kiến cho rằng cần phải thực hiện ngay và kịp thời việc kiểm soát đặc biệt TCTD. Có ý kiến đề nghị quy định đặt ngay vào kiểm soát đặc biệt trường hợp số lũy kế của TCTD lớn hơn 50% vốn điều lệ của TCTD đó. Ý kiến khác cho rằng giao trách nhiệm cho NHNN xác định tại thời điểm áp dụng kiểm soát đặc biệt. Đề nghị quy định rõ trường hợp nào phải kiểm soát đặc biệt và trường hợp NHNN xét thấy TCTD được can thiệp sớm mà không có khả năng phục hồi, thì đưa vào kiểm soát đặc biệt. Có ý kiến đề nghị giao cấp có thẩm quyền là Thủ tướng Chính phủ hoặc NHNN thực hiện những giải pháp đặc biệt ngoài tiền lệ với mục đích bảo đảm an toàn hệ thống.

Các đại biểu tham dự phiên làm việc của Quốc hội chiều 15/1 (ảnh: VPQH cung cấp).

Trên cơ sở ý kiến của ĐBQH và đề xuất của Chính phủ, UBTVQH xin tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng giao thẩm quyền cho NHNN xem xét, quyết định đặt TCTD vào kiểm soát đặc biệt khi thuộc một trong các trường hợp:

“a) TCTD được can thiệp sớm không có phương án khắc phục gửi NHNN hoặc không điều chỉnh phương án khắc phục theo yêu cầu bằng văn bản của NHNN;

b) Trong thời hạn thực hiện phương án khắc phục, TCTD được can thiệp sớm không có khả năng thực hiện phương án khắc phục;

c) Hết thời hạn thực hiện phương án khắc phục mà TCTD không khắc phục được tình trạng cần can thiệp sớm;

d) Bị rút tiền hàng loạt và có nguy cơ gây mất an toàn hệ thống TCTD;

e) Tỷ lệ an toàn vốn của TCTD thấp hơn 04% trong thời gian 06 tháng liên tục;

d) TCTD bị giải thể không có khả năng thanh toán đầy đủ các khoản nợ trong quá trình thanh lý tài sản”.

Đồng thời, để có cơ sở xử lý các tình huống đặc biệt có thể phát sinh, kế thừa Luật Các TCTD hiện hành, dự thảo Luật quy định: “Trường hợp nhằm bảo đảm an toàn hệ thống TCTD, trật tự, an toàn xã hội khi xử lý TCTD được kiểm soát đặc biệt, Chính phủ quyết định việc áp dụng biện pháp đặc biệt trên cơ sở đề xuất của NHNN và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất”.

Xử lý trường hợp tổ chức tín dụng bị rút tiền hàng loạt

Về xử lý trường hợp TCTD bị rút tiền hàng loạt, vay, cho vay đặc biệt (Chương XI), có ý kiến đề nghị chỉnh lý như sau: TCTD được vay NHNN để chi trả cho người gửi tiền, để thực hiện phương án chuyển giao bắt buộc; các TCTD được vay đặc biệt các TCTD khác theo quy định của pháp luật; ngân hàng hợp tác xã được cho vay đặc biệt đối với quỹ tín dụng nhân dân. Có ý kiến cho rằng, nên quy định cho phép TCTD vay đặc biệt bảo hiểm tiền gửi, giúp giảm bớt gánh nặng của ngân sách nhà nước. Tiếp thu ý kiến của ĐBQH và trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, để bảo đảm tính thống nhất của quy định trong dự thảo Luật, UBTVQH chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng:

Các đại biểu tham dự phiên làm việc của Quốc hội chiều 15/1 (ảnh: VPQH cung cấp).

+ Chỉnh lý khoản 3 Điều 191 như sau: “Ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô được vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước; vay đặc biệt từ tổ chức bảo hiểm tiền gửi theo quy định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi; vay đặc biệt từ TCTD khác” để phù hợp với các TCTD có nhận tiền gửi cá nhân bị rút tiền hàng loạt.

+ Chỉnh lý khoản 1 Điều 192 như sau: “Tổ chức tín dụng được vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng khác trong trường hợp sau đây: a) Để chi trả tiền gửi cho người gửi tiền theo quy định tại Điều 191 của Luật này; b) Để thực hiện phương án phục hồi, phương án chuyển giao bắt buộc.” bảo đảm phù hợp với quy định tại Điều 171 (cho phép công ty tài chính được vay đặc biệt để thực hiện phương án phục hồi, Điều 182 (cho phép ngân hàng thương mại được chuyển giao bắt buộc vay đặc biệt để thực hiện phương án chuyển giao bắt buộc) và Điều191 của dự thảo Luật (cho phép một số loại hình tổ chức tín dụng được vay đặc biệt trong trường hợp bị rút tiền hàng loạt).

Các đại biểu tham dự phiên làm việc của Quốc hội chiều 15/1 (ảnh: VPQH cung cấp).

+ Chỉnh lý khoản 2 và khoản 3 Điều 192 như sau:

“2. Ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô được vay đặc biệt từ tổ chức bảo hiểm tiền gửi theo quy định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi.

3. Ngân hàng hợp tác xã chỉ cho vay đặc biệt đối với quỹ tín dụng nhân dân theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước”.

Có ý kiến thống nhất với quy định về việc các khoản cho vay đặc biệt đều phải có tài sản bảo đảm. Thủ tướng Chính phủ quyết định cho vay đặc biệt đối với trường hợp có lãi suất là 0%/năm. Ý kiến khác đề nghị bổ sung quy định về việc cho vay đặc biệt đối với trường hợp không có tài sản bảo đảm và thẩm quyền quyết định trong từng trường hợp cụ thể.

Về vấn đề này, UBTVQH cho biết: Luật Các TCTD hiện hành quy định Thủ tướng Chính phủ quyết định cho vay đặc biệt của NHNN với lãi suất ưu đãi đến mức 0% đối với TCTD được kiểm soát đặc biệt. Bên cạnh đó, các trường hợp đề nghị vay đặc biệt có lãi suất 0%/năm, không có tài sản bảo đảm là các trường hợp đặc biệt, quan trọng cần phải có sự phối hợp của các cơ quan liên quan (như Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư...). NHNN vừa có vai trò của ngân hàng trung ương, vừa là thành viên Chính phủ, vì vậy việc NHNN đề xuất để Thủ tướng Chính phủ quyết định việc cho vay không có tài sản bảo đảm và/hoặc cho vay có lãi suất 0% là cần thiết và hợp lý.

Vũ Diên Hồng