Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng nêu rõ: Công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, toàn diện, đi vào chiều sâu, với quyết tâm chính trị rất cao, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, có bước tiến mạnh, đột phá lớn, đạt nhiều kết quả rất quan trọng. Từng bước hoàn thiện cơ chế phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để "không thể", "không dám", "không muốn" và "không cần" tham nhũng, tiêu cực.

Lần đầu tiên toàn quốc hoàn thành việc bố trí 100% Bí thư Tỉnh uỷ, Thành uỷ trực thuộc Trung ương, Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra cấp xã không phải là người địa phương; 50% Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra cấp tỉnh không phải là người địa phương và bảo đảm thực hiện hoàn thành việc bố trí Chủ nhiệm  Ủy ban kiểm tra cấp tỉnh không phải là người địa phương từ đầu nhiệm kỳ 2025 - 2030; xây dựng phương án bố trí nhân sự Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố, Chánh Thanh tra tỉnh, thành phố không phải người địa phương trước và ngay sau Đại hội XIV của Đảng. 

Chủ trương này thể hiện bước tiến quan trọng trong cải cách công tác cán bộ, giúp kiểm soát quyền lực chặt chẽ hơn - một trong những giải pháp trọng tâm của phòng, chống tham nhũng; góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện.

Chỉ đạo quyết liệt, bài bản, đi vào chiều sâu

Đồng chí Nguyễn Ngọc Tiến, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Nội chính Tỉnh ủy Thanh Hoá nhấn mạnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy luôn xem công tác phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực (PCTNLPTC) là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên, gắn kết chặt chẽ với công tác xây dựng bộ máy cơ quan Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị trong tỉnh trong sạch, vững mạnh. 

Nhiệm kỳ 2020-2025, công tác PCTNLPTC đã được Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, bài bản, đi vào chiều sâu và đạt được nhiều kết quả rất quan trọng, để lại dấu ấn tốt, tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, được cán bộ, đảng viên và Nhân dân đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao. 

leftcenterrightdel
Đồng chí Nguyễn Ngọc Tiến, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Nội chính Tỉnh ủy Thanh Hoá. 

Đặc biệt, thời gian gần đây, công tác phát hiện, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng được đẩy mạnh; nhiều vụ án tham nhũng lớn, phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng bị phát hiện, xử lý; tiến độ điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng được đẩy nhanh; công tác giám sát, kiểm soát quyền lực PCTNLPTC được tăng cường; tham nhũng, lãng phí, tiêu cực từng bước được kiềm chế, góp phần xây dựng chính quyền liêm chính, phục vụ Nhân dân, giữ vững ổn định chính trị, tạo điều kiện để phát triển kinh tế - xã hội. 

Trong bối cảnh công cuộc cải cách tư pháp và phòng chống tham nhũng, tiêu cực ngày càng quyết liệt, nhiệm kỳ qua, cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hoá đã điều tra, khởi tố, xử lý 97 vụ, 186 bị can về tham nhũng và các vụ án khác có liên quan đến cán bộ, đảng viên. Ban Chỉ đạo PCTNLPTC tỉnh (Ban Chỉ đạo) đã đưa 25 vụ án tham nhũng lớn, có tính chất phức tạp, dư luận xã hội quan tâm vào diện để chỉ đạo, thao dõi. Nhiều vụ án được xử lý nghiêm minh, đúng người, đúng tội và kịp thời đã có tác dụng răn đe, giáo dục, phòng ngừa, được dư luận đồng tình đánh giá cao. 

Công tác khắc phục thiệt hại, thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ việc, vụ án tham nhũng được Ban Chỉ đạo quan tâm chỉ đạo quyết liệt. Các cơ quan chức năng đã thu hồi trên 126,4 tỷ đồng từ các vụ án tham nhũng; có những vụ việc, vụ án thu hồi 100% tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt ngay trong giai đoạn xử lý nguồn tin tội phạm và điều tra; như: Vụ án Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ xảy ra ở xã Quảng Chính, huyện Quảng Xương (cũ); vụ án Vi phạm các quy định về quản lý tài sản, gây thất thoát lãng phí xảy ra tại dự án Hạc Thành Tower… 

leftcenterrightdel
 Hình ảnh tại phiên toà xét xử sơ thẩm các bị cáo liên quan vụ án Hạc Thành Toơer.

Ngoài việc xử lý hình sự các cấp ủy, tổ chức đảng đã xử lý trên 400 cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức có hành vi tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, vi phạm những điều đảng viên không được làm... 

Trên cơ sở tham mưu của Ban Nội chính Tỉnh ủy, Tỉnh uỷ đã chỉ đạo các ngành xác minh làm rõ 53 đơn tố cáo tham nhũng, tiêu cực liên quan đến cán bộ, đảng viên thuộc thẩm quyền quản lý, trong đó đã kỷ luật 25 người, chuyển 12 vụ việc sang Cơ quan điều tra để xem xét xử lý theo quy định, qua đó giúp chấn chỉnh kịp thời các trường hợp sai phạm, tạo niềm tin đối với Nhân dân trong công tác đấu tranh PCTNLPTC, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. 

Lấy quan điểm “phòng hơn chống”

Theo đồng chí Nguyễn Ngọc Tiến,  Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ban Chỉ đạo tỉnh Thanh Hoá luôn xác định công tác PCTNLPTC lấy phòng ngừa là chính, là cơ bản, lâu dài nên đã thường xuyên triển khai đồng bộ các giải pháp phòng ngừa tham nhũng, lãng phí, tiêu cực như: Nâng cao hiệu quả xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền của địa phương để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, không để lợi dụng cơ chế để TNLPTC; tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nhất là giáo dục liêm chính để hình thành văn hóa “không TNTC” trong cán bộ, đảng viên; nâng cao hiệu quả kiểm soát tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp; đẩy mạnh cơ chế công khai, minh bạch, tạo điều kiện để các cơ quan chức năng, các tổ chức liên quan và Nhân dân, báo chí tham gia giám sát các hoạt động của các cơ quan, đơn vị, nhất là người đứng đầu; đẩy mạnh cải cách hành chính, phân cấp, phân quyền. 

Một cơ chế phòng ngừa mà Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ban Chỉ đạo tỉnh cũng rất quan tâm là tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát từ sớm, từ xa để kịp thời phát hiện những hạn chế, thiếu sót, bất cập chưa đến mức sai phạm hoặc vi phạm pháp luật; qua đó kiến nghị, cảnh tỉnh, phòng ngừa.  

Trong công tác đấu tranh phát hiện và xử lý TNLPTC được Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ban Chỉ đạo tỉnh luôn xem đây là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách vì trong bối cảnh hiện nay, nếu không cương quyết đấu tranh xử lý TNLPTC sẽ dẫn đến tình trạng “nhờn luật”, kỷ cương, phép nước bị coi thường; phát hiện và xử lý TNTC tốt cũng nhằm để răn đe và có tác dụng phòng ngừa. 

Nhiệm kỳ qua, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Ban Chỉ đạo tỉnh đã chỉ đạo đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát tập trung vào những lĩnh vực dễ phát sinh TNLPTC như: Quản lý đất đai, tài nguyên, khoáng sản, đầu tư công; đấu thầu, đấu giá, quản lý dự án đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước... 

 “Cực chẳng đã mới xử lý hình sự”

Từ thực tiễn công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá thời gian qua, đồng chí Nguyễn Ngọc Tiến cho rằng, phải sử dụng đồng bộ, hiệu quả cơ chế phối hợp từ công tác thanh tra, kiểm toán, kiểm tra, giám sát của các cơ quan chức năng; công tác kiểm tra nội bộ trong từng ngành, cơ quan, đơn vị; việc xử lý phản ánh, tố cáo về TNLPTC của các cơ quan có thẩm quyền…để phát hiện TNLPTC. Khi phát hiện TNLPTC phải xử lý nghiêm minh, đồng bộ các biện pháp kinh tế, tổ chức, hành chính; “cực chẳng đã mới xử lý hình sự”, chú trọng thu hồi tài sản trong các vụ việc, vụ án hình sự. 

leftcenterrightdel
 Dự án Công viên Quảng trường trung tâm huyện Yên Định khiến nhiều cựu lãnh đạo huyện Yên Định (cũ) vướng vào vòng lao lý.

Trong công tác phòng, chống TNLPTC hiện nay, Đảng và Nhà nước ta luôn quán triệt nguyên tắc: xử lý nghiêm minh nhưng nhân văn, đồng thời tránh tình trạng sợ trách nhiệm, né tránh, không dám làm trong đội ngũ cán bộ, lãnh đạo. Mục tiêu trọng tâm của công tác phòng, chống TNLPTC không phải là trừng phạt nhiều người, mà là thu hồi tối đa tài sản thất thoát, ngăn ngừa tái phạm và củng cố kỷ cương. 

Theo đó, cần ưu tiên áp dụng các biện pháp xử lý về kinh tế – dân sự trước. Đặc biệt, đối với những trường hợp vi phạm có gây thiệt hại nhưng không tham nhũng, đồng thời chủ động khắc phục hậu quả thì có thể xử lý hành chính và xem xét miễn trách nhiệm hình sự nhằm khuyến khích tinh thần sửa sai, hợp tác.

Do đó, trong quá trình thực thi nhiệm vụ, các cơ quan chức năng cần tạo điều kiện để người vi phạm có cơ hội sửa sai, khuyến khích họ chủ động “chuộc lỗi”, tích cực hợp tác, cung cấp thông tin phục vụ công tác thu hồi tài sản. Những cá nhân có thái độ thiện chí, hợp tác tốt sẽ được hưởng chính sách khoan hồng của Nhà nước. Thực tế cho thấy, nhiều vụ việc đã được giải quyết nhanh gọn bằng các biện pháp hành chính, dân sự, vừa tránh kéo dài, tốn kém, vừa góp phần củng cố môi trường liêm chính, minh bạch trong xã hội. 

Tuy nhiên, cần khẳng định rõ rằng, không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự không đồng nghĩa với việc bỏ lọt tội phạm. Trong những trường hợp người vi phạm thiếu hợp tác, không khắc phục hậu quả, hoặc có hành vi nghiêm trọng, cố ý chiếm đoạt, gây thiệt hại lớn, thậm chí bao che, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi, thì nhất thiết phải xử lý hình sự nhằm bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật và củng cố niềm tin của nhân dân.

Đinh Huê