VKSND tối cao truy tố 33 bị can đã thu lợi hơn 375 tỉ đồng trong vụ khai thác than trái phép

Khai thác hơn 3,1 triệu tấn than, thu lợi hơn 375 tỉ đồng

Theo cáo trạng của VKSND tối cao, Công ty Cổ phần Yên Phước do Châu Thị Mỹ Linh là Tổng Giám đốc được UBND tỉnh Thái Nguyên cấp Giấy chứng nhận đầu tư ngày 09/5/2014 và Giấy phép khai thác khoáng sản số 1091/GP-UBND ngày 02/6/2014. Nội dung cấp phép khai thác than trong khu vực 59 ha được xác định bởi các điểm khép góc theo tọa độ cho phép; trữ lượng: Trữ lượng địa chất tính tiền để cấp quyền khai thác là 151.396 tấn (Khu A là 24.707 tấn, Khu B là 126.688 tấn), trữ lượng khai thác là 136.256 tấn; công suất khai thác 8.500 tấn/năm; thời hạn khai thác kể từ ngày ký đến hết ngày 28/6/2031.

Vụ khai thác trái phép tại mỏ than Minh Tiến đã giúp các bị can thu lợi hơn 375 tỉ đồng.

Tháng 6/2018, Công ty Yên Phước bắt đầu khai thác than lộ thiên tại Khu B mỏ than Minh Tiến. Từ tháng 7/2018 đến tháng 3/2019, thông qua giới thiệu của Đàm Hương Huệ, Công ty Đông Bắc Hải Dương, được Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Hải Dương cấp Giấy Chứng nhận đăng ký kinh doanh lần đầu năm 2017; đăng ký thay đổi lần thứ 6 ngày 11/11/2019, vốn điều lệ 20 tỉ đồng. Người đại diện theo pháp luật của Công ty là Hà Anh Tuấn - Giám đốc (từ tháng 6/2017 đến tháng 8/2019) từ ngày 30/8/2019 là Bùi Mạnh Cường là Giám đốc, Ngô Đăng Hải, Phạm Văn Thu là Phó Giám đốc đã mua của Công ty Yên Phước 25.554,47 tấn than và bã sàng với tổng số tiền 19.246.406.200 đồng.

Cụ thể, tháng 3/2019, Công ty Đông Bắc Hải Dương và Châu Thị Mỹ Linh thỏa thuận việc khai thác than tại mỏ than Minh Tiến như sau: Công ty Đông Bắc Hải Dương mua toàn bộ số than Công ty Yên Phước đã khai thác còn tồn tại mỏ với giá 9,95 tỉ đồng; mua toàn bộ máy móc, thiết bị khai thác, vận chuyển than hiện có của Công ty Yên Phước với giá 15 tỉ đồng và Công ty Đông Bắc Hải Dương trực tiếp khai thác than tại mỏ với công suất tối thiểu 400.000 tấn than/năm (gấp hơn 47 lần trữ lượng được cấp phép). Công ty Đông Bắc Hải Dương tự đầu tư phương tiện, nhân công khai thác, chế biến, vận chuyển, tiêu thụ than nhưng phải trả lợi nhuận cho Công ty Yên Phước theo tấn sản phẩm khai thác: 150.000 đồng/tấn than, 90.000 đồng/tấn bã sàng, 50.000 đồng/m³ đá đen. Châu Thị Mỹ Linh giao cho Ngụy Quang Thuyên quản lý toàn bộ hoạt động mỏ than Minh Tiến và chỉ đạo Thuyên cùng các nhân viên theo dõi số lượng sản phẩm than vận chuyển ra khỏi mỏ để tổng hợp số tiền phải thanh toán của Công ty Đông Bắc Hải Dương và lập hồ sơ, chứng từ hợp thức việc nộp thuế, phí khai thác tài nguyên với cơ quan chức năng để che giấu việc khai thác trái phép khối lượng khoáng sản gấp nhiều lần tổng trữ lượng được cấp phép.

Thực hiện thỏa thuận, Châu Thị Mỹ Linh, đại diện Công ty Yên Phước và Hà Anh Tuấn, đại diện Công ty Đông Bắc Hải Dương ký Hợp đồng số 001/2019/HĐDV/ĐBHD-YP ngày 04/3/2019, trong đó Công ty Yên Phước đồng ý cho Công ty Đông Bắc Hải Dương khai thác, chế biến than tại mỏ than Minh Tiến thuộc các xã Minh Tiến, Na Mao và Phú Cường, huyện Đại Từ, Thái Nguyên; giá thành khai khác 450.000 đồng/tấn than thành phẩm; khối lượng khai thác ít nhất 400.000 tấn/năm; hợp đồng có hiệu lực 5 năm kể từ ngày ký kết.

Hậu quả, trong thời gian 39 tháng, kể từ thời điểm bắt đầu khai thác (từ tháng 6/2018 đến ngày 18/8/2021), các bị can đã khai thác tổng khối lượng 3.188.534,78 tấn than và khoáng sản đi kèm. Tổng sản lượng khai thác thực tế gấp 23,4 lần tổng sản lượng được cấp phép của thời hạn 18 năm; vượt quá tổng sản lượng khai thác cấp phép là  hơn 3 triệu tấn; vượt quá trữ lượng tính theo công suất khai thác năm (27.625 tấn) là hơn 3,16 triệu. Đáng nói, công suất khai thác gấp trên 115 lần công suất được cấp phép tính thời gian 39 tháng khai thác…Căn cứ vào giá trị thanh toán giữa Công ty Yên Phước với nhóm thành viên góp vốn Công ty Đông Bắc Hải Dương, xác định giá trị số khoáng sản khai thác trái phép đã tiêu thụ là hơn 174 tỉ đồng. Kết quả điều tra xác định, tổng số tiền thu lợi của cả 2 nhóm Công ty Yên Phước và Công ty Đông Bắc Hải Dương là trên 375 tỉ đồng.

Lập hợp đồng khống, che giấu hoạt động khai thác than trái phép

Đặc biệt, để che giấu hoạt động khai thác than trái phép, Châu Thị Mỹ Linh và Công ty Đông Bắc Hải Dương đã tạo lập khống các hợp đồng, tài liệu. Các hợp đồng này nhằm hợp thức cho việc Công ty Yên Phước và Công ty Đông Bắc Hải Dương chỉ khai thác khối lượng than mà Công ty Yên Phước được phép khai thác (8.500 tấn than/năm); là căn cứ để Công ty Yên Phước xuất hóa đơn bán số than được phép khai thác cho Công ty Đông Bắc Hải Dương năm 2019; và để Công ty Yên Phước kê khai, báo cáo với các cơ quan chức năng theo đúng số lượng than được phép khai thác.

Từ các tài liệu lập khống để hợp thức hóa, Công ty Yên Phước báo cáo UBND tỉnh Thái Nguyên, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên: Từ tháng 6/2018 đến ngày 31/7/2020, khai thác tổng số 18.695 tấn than và 173.494 m³ xít than. Để vận chuyển than từ bãi khai thác về các bãi tập kết than tại Thái Nguyên, Công ty Đông Bắc Hải Dương đã thuê 2 cá nhân vận chuyển từ mỏ than Minh Tiến (Thái Nguyên) đi tiêu thụ hoặc vận chuyển về bãi tập kết của Công ty Đông Bắc Hải Dương.

Công ty Yên Phước đã nộp vào ngân sách Nhà nước số tiền hơn 11, 7 tỉ đồng, gồm: Tiền cấp quyền khai thác khoáng sản  hơn 2,8 tỉ đồng; tiền thuế bảo vệ môi trường trên 435 triệu đồng; tiền thuế tài nguyên hơn 1,7 tỉ đồng; tiền thuê đất  là hơn 4,8 tỉ đồng; tiền ký quỹ phục hồi môi trường là trên 1,6 tỉ đồng; phí bảo về môi trường hơn 177 triệu đồng; thuế sử dụng đất phi nông nghiệp hơn 12,8 triệu đồng; thuế khác 25,6 triệu đồng. Như vậy, số tiền Châu Thị Mỹ Linh đã thu được từ việc khai thác trái phép tại mỏ than Minh Tiến là  hơn151,7 tỉ đồng.

Đối với Công ty Đông Bắc Hải Dương, căn cứ tài liệu điều tra, xác định: Từ tháng 5/2019 đến tháng 8/2021, Công ty đã bán than khai thác trái phép tại mỏ than Minh Tiến cho 3 nhóm khách hàng tại Thái Nguyên, trị giá 386,6 tỉ đồng. Như vậy, theo tài liệu điều tra đến nay xác định, số tiền nhóm thành viên góp vốn của Công ty Đông Bắc Hải Dương đã thu lời bất chính từ việc khai thác trái phép tại mỏ than Minh Tiến là trên 213,5 tỉ đồng…

Cáo trạng cũng nêu rõ, hành vi của Châu Thị Mỹ Linh, Ngụy Quang Thuyên và các thành viên góp vốn của Công ty Đông Bắc Hải Dương gồm: Bùi Hữu Thanh, Bùi Hữu Giang, Hà Anh Tuấn, Ngô Đăng Hải, Phạm Văn Thu cùng đồng phạm đã làm trái với Giấy phép khai thác khoáng sản về công suất, sản lượng khai thác than tại mỏ than Minh Tiến, vi phạm Điều 8, Điều 55 Luật khoáng sản về các điều cấm và quyền, nghĩa vụ khai thác, vi phạm Khoản 1 Điều 43 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ về việc lập sổ sách, chứng từ, tài liệu về việc khai thác, mua bán khoáng sản.

Đối với bị can Châu Thị Mỹ Linh là người chủ mưu đã thực hiện hành vi chỉ đạo Ngụy Quang Thuyên khai thác; thỏa thuận, thống nhất, ký hợp đồng dịch vụ, chuyển nhượng trái pháp luật để Công ty Đông Bắc Hải Dương khai thác trái phép than tại mỏ than Minh Tiến tổng khối lượng hơn 3,18 triệu tấn than và khoáng sản đi kèm, gấp 23,4 lần tổng sản lượng được cấp phép của thời hạn 18 năm; vượt quá tổng sản lượng khai thác cấp phép là hơn 3 triệu tấn, vượt quá trữ lượng tính theo công suất khai thác năm (27.625 tấn) là  hơn 3,16 triệu tấn, gấp hơn 115 lần công suất được cấp phép tính thời gian 39 tháng khai thác; đã tiêu thụ 1,18 triệu tấn than, hơn 330.714 m³ bã sàng và hơn 95.545m³ đá đen, với tổng trị giá trên 174 tỉ đồng và số than còn lại là 1,5 triệu tấn, chưa kịp tiêu thụ thì bị phát hiện, thu giữ; thu lợi bất chính số tiền hơn 151 tỉ đồng; chỉ đạo nhân viên hợp thức hồ sơ, tài liệu, hóa đơn, chứng từ với các Cơ quan chức năng để che giấu hành vi khai thác than trái phép cùng khoáng sản đi kèm; phạm vào tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên” quy định tại điểm a, b khoản 2 Điều 227 Bộ luật hình sự.

Ngoài ra, bị can cũng đã đồng ý với việc bán trái phép 2.976 kg thuốc nổ và 10.920 kíp cho Đỗ Văn Vĩnh và Lương Văn Tiến để khai thác trái phép tại Khu A, thu lợi bất chính số tiền do bán vật liệu nổ công nghiệp và bán than khai thác trái phép là 2,1 tỉ đồng, phạm vào tội “Mua bán trái phép vật liệu nổ” quy định tại điểm a khoản 4 Điều 305 Bộ luật hình sự...