Theo Cáo trạng của VKSND tối cao, để xảy ra việc khai thác trái phép than tại mỏ than Minh Tiến của Công ty Yên Phước trong thời gian gian dài với số lượng rất lớn, gây thất thoát về tài nguyên, khoáng sản của nhà nước có trách nhiệm của các cá nhân tại Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên trong việc thẩm định, cấp phép khai thác khoáng sản và thanh tra, kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản đối với Công ty Yên Phước. Bên cạnh đó, việc mua bán trái phép vật liệu nổ có trách nhiệm của các cá nhân tại Sở Công thương Thái Nguyên trong việc thẩm định, cấp giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp cho Công ty Yên Phước.

leftcenterrightdel
 Hai cựu Giám đốc Sở bị VKSND tối cao truy tố trong vụ án khai thác mỏ than trái phép ở Thái Nguyên.

Cụ thể, trong Quyết định phê duyệt kế hoạch công tác thanh tra, kiểm tra các năm 2015, 2016, 2017 của Sở Tài nguyên và Môi trường có kiểm tra mỏ than Minh Tiến của Công ty Yên Phước. Tuy nhiên, Sở Tài nguyên và Môi trường không thực hiện thanh tra, kiểm tra mỏ than Minh Tiến theo kế hoạch, mà chỉ tiến hành hoặc tham gia 4 lần thanh tra, kiểm tra đột xuất theo chỉ đạo của UBND tỉnh, theo kiến nghị của người dân và phản ánh trên phương tiện thông tin đại chúng.

Đối với Nguyễn Thế Giang là Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, trực tiếp phụ trách công tác quản lý về khoáng sản và môi trường, là Trưởng đoàn kiểm tra đột xuất việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường và khoáng sản tại Công ty Yên Phước nhưng không trực tiếp tham gia Đoàn kiểm tra đã ký Văn bản số 517/STNMT-BVMT ngày 12/10/2018 gửi Công ty Yên Phước chỉ ghi nội dung kiểm tra việc chấp hành pháp luật về môi trường, không ghi nội dung kiểm tra về khoáng sản; không chỉ đạo, phân công cụ thể nhiệm vụ cho các thành viên trong Đoàn theo quy định tại Điều 53, 55 Luật Thanh tra. Quá trình kiểm tra, Nguyễn Thế Giang chỉ căn cứ vào báo cáo của Công ty Yên Phước xác định Công ty khai thác 5.000 tấn than, để đưa vào kết luận kiểm tra, không chỉ đạo Đoàn kiểm tra đo đạc, giám định sản lượng than thực tế và yêu cầu Công ty Yên Phước cung cấp sổ sách, chứng từ để xác định sản lượng khoáng sản khai thác thực tế theo quy định nên không xác định được sản lượng khoáng sản thực tế Công ty Yên Phước đã khai thác.

Kết quả kiểm tra đã phát hiện Công ty Yên Phước có 3 vi phạm là: Thất lạc mốc giới H; Chưa cung cấp được bản đồ mặt cắt hiện trạng từ khi đi vào hoạt động cho đến thời điểm kiểm tra; Chưa cung cấp đầy đủ các văn bản, tài liệu, sổ sách để xác định sản lượng khoáng sản khai thác trên thực tế, thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản. Theo quy định tại Điều 39, khoản 3 Điều 50 Nghị định 33/2017/NĐ-CP ngày 03/4/2017 của Chính phủ, các vi phạm này phải bị tiền phạt từ 90,5 triệu đến 151 triệu đồng nhưng Nguyễn Thế Giang đã không đưa vào Kết luận kiểm tra số 46/KL-STNMT ngày 26/4/2019.

Ngoài ra, với vai trò là Phó Giám đốc Sở, trực tiếp phụ trách công tác quản lý về khoáng sản và môi trường, Nguyễn Thế Giang không đôn đốc Phòng Khoáng sản thực hiện kiểm tra, thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về lĩnh vực khoáng sản để làm tốt chức năng quản lý nhà nước về khoáng sản nên không phát hiện được Công ty Yên Phước đã khai thác than không đúng với nội dung giấy phép.

Đối với Nguyễn Thanh Tuấn là Giám đốc Sở Tài Nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên nhưng không chỉ đạo các bộ phận chức năng tăng cường thực hiện kiểm tra, thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về lĩnh vực khoáng sản tại Công ty Yên Phước nên không phát hiện được Công ty Yên Phước khai thác than không đúng với sản lượng ghi trên giấy phép. Mặt khác, tại thời điểm chuyển nhượng, Công ty Kim Sơn và Công ty Yên Phước chưa đủ điều kiện được chuyển nhượng và cấp giấy phép khai thác cho Công ty Yên Phước theo quy định, nhưng với vai trò là Phó Giám đốc Sở, Nguyễn Thanh Tuấn đã tham mưu, ký tờ trình về việc chuyển nhượng quyền khai thác khoáng sản mỏ than Minh Tiến, trình UBND tỉnh Thái Nguyên. Sau này, với vai trò là Giám đốc Sở, Nguyễn Thanh Tuấn không chỉ đạo tăng cường thực hiện kiểm tra, thanh tra toàn bộ hoạt động khai thác khoáng sản tại Công ty Yên Phước…

Như vậy, hành vi không thực hiện đúng nhiệm vụ được giao của Nguyễn Thanh Tuấn, Nguyễn Thế Giang, Cao Sỹ Linh, Lại Trung Hiếu dẫn đến không phát hiện được và để kéo dài việc khai thác than quá công suất, sản lượng được cấp phép, gây hậu quả Công ty Yên Phước khai thác trái phép hơn 2,7 triệu tấn than và khoảng sản, gồm hơn 335.694 m3 bã sàng và hơn 90.566m3 đá đen; trong đó đã tiêu thụ, gây thiệt hại cho nhà nước hơn 1,18 triệu tấn than, hơn 335.694m3 bã sàng và hơn 90.566m3 đá đen, giá trị  trên 174 tỉ đồng.

Đối với hành vi “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” trong việc cấp giấy phép vật liệu nổ công nghiệp cho Công ty Yên Phước. Theo Cáo trạng, ngày 28/6/2011, Công ty Kim Sơn được UBND tỉnh Thái Nguyên cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 1610/GP-UBND, theo đó, Công ty Kim Sơn được phép khai thác mỏ than Minh Tiến với công suất khai thác 8.500 tấn/năm, trữ lượng 136.256 tấn.

Đến năm 2014, Công ty Kim Sơn chuyển nhượng mỏ than Minh Tiến cho Công ty Yên Phước. UBND tỉnh Thái Nguyên cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 1091/GP-UBND ngày 02/6/2014 cho Công ty Yên Phước, khai thác than bằng phương pháp lộ thiên và hầm lò tại mỏ than Minh Tiến, công suất 8.500 tấn/năm, trữ lượng 136.256 tấn.

Ngày 01/01/2015, Công ty Yên Phước ra Quyết định số 001/QĐ-CTYP, phê duyệt thiết kế kỹ thuật thi công dự án khai thác mỏ than Minh Tiến với công suất là 81.600 tấn/năm, trữ lượng khai thác là 1.480.468 tấn than nguyên khai (gấp 10 lần so với số lượng trên giấy phép khai thác khoáng sản), khối lượng đất đá phải khoan mìn nổ là 34.000m3, khối lượng vật liệu nổ sử dụng là 11.560kg (vượt 10 lần công suất mỏ được cấp phép và vượt 8.500 kg thuốc nổ so với thiết kế ban đầu được phê duyệt tại Văn bản số 59/SCT-ATMT ngày 29/01/2011 của Sở Công thương).

Quá trình điều tra, Nguyễn Ngô Quyết- nguyên Giám đốc Sở Công thương tỉnh Thái Nguyên và Đỗ Huy Cương, Nguyễn Văn Phong đã khai nhận: Việc thẩm định, tham mưu và ký ban hành Giấy phép sử dụng vật liệu nổ công nghiệp số 19/2018/GP-SCT ngày 09/10/2018 với khối lượng 12.856 kg/năm là vượt 9.796 kg/năm so với khối lượng sử dụng khai thác theo thiết kế cơ sở đã được Sở Công thương phê duyệt tại Văn bản số 59/SCT-ATMT ngày 29/01/2011.

Việc thực hiện thủ tục cấp phép như trên là tạo điều kiện cho doanh nghiệp có vật liệu nổ công nghiệp để sử dụng khai thác than. Ngoài ra, Nguyễn Ngô Quyết khai, năm 2020, Quyết đã nhận 100 triệu đồng từ Châu Thị Mỹ Linh (thông qua Ngụy Quang Thuyên) để tổ chức Đại hội Liên đoàn bóng bàn tỉnh Thái Nguyên do Quyết làm Chủ tịch Liên đoàn…Hành vi của các bị can đã gây thiệt hại đến chế độ quản lý nhà nước về vật liệu nổ công nghiệp, phạm vào tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” quy định tại khoản 1 Điều 356 Bộ luật hình sự.

Nguyễn Anh