Kiến nghị Bộ trưởng Bộ Công Thương xử lý, phòng ngừa vi phạm và tội phạm

Kết quả điều tra

Tiền thân của Công ty TNHH Thương mại Vận tải và Du lịch Xuyên Việt Oil (Công ty Xuyên Việt Oil) là Công ty TNHH Xuyên Việt, được Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hồ Chí Minh cấp Giấy chứng nhận kinh doanh lần đầu vào ngày 31/5/2005. Đến năm 2015, Mai Thị Hồng Hạnh mua lại cổ phần công ty này và đăng ký, thay đổi tên công ty thành Công ty TNHH Thương mại Vận tải và Du lịch Xuyên Việt Oil; địa chỉ đăng ký kinh doanh tại: số 465 - 467 Hai Bà Trưng, phường Võ Thị Sáu, quận 3, TP Hồ Chí Minh, nhưng thực tế đặt trụ sở và hoạt động tại: số 69-71-73 Lý Chính Thắng, phường Võ Thị Sáu, quận 3, TP Hồ Chí Minh. Ngành nghề kinh doanh chính: Buôn bán xăng dầu và các sản phẩm có liên quan; vốn điều lệ: Năm 2015 là 50 tỉ đồng, đến ngày 31/12/2021 (đăng ký thay đổi lần thứ 16) tăng lên là 3.000 tỉ đồng. Người đại diện pháp luật, Giám đốc kiêm Chủ tịch Hội đồng thành viên là Mai Thị Hồng Hạnh.

Kết quả điều tra, truy tố đã kết luận về các sai phạm trong vấn đề Giấy phép kinh doanh xuất khẩu,nhập khẩu xăng dầu. Cụ thể là:

Mặc dù Công ty Xuyên Việt Oil không đủ điều kiện để cấp giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu (do không đủ hệ thống đại lý bán lẻ), nên Nguyễn Lộc An, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công thương đã hướng dẫn Mai Thị Hồng Hạnh lập khống hợp đồng đại lý xăng dầu của Công ty Xuyên Việt Oil với các đại lý xăng dầu. Nguyễn Lộc An cùng một số cá nhân tại Vụ Thị trường trong nước không kiểm tra đầy đủ hệ thống đại lý bán lẻ xăng dầu nêu trên, vẫn tham mưu, đề xuất cấp Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu số 09/GPXD-BCT ngày 22/8/2016 cho Công ty Xuyên Việt Oil, thời hạn 5 năm, từ ngày 22/8/2016 đến ngày 22/8/2021. Thông qua việc làm này, Mai Thị Hồng Hạnh đã đưa hối lộ 4 lần, số tiền 921.525.000 đồng cho Nguyễn Lộc An.

Đến năm 2021, Công ty Xuyên Việt Oil vẫn không đủ điều kiện để cấp giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu (do chưa đáp ứng hệ thống cầu cảng chuyên dụng, kho tiếp nhận xăng dầu và hệ thống đại lý bán lẻ), nên Nguyễn Thị Hồng Hạnh tiếp tục lập khống hồ sơ xin cấp phép: lập hợp đồng thuê kho tiếp nhận xăng dầu, lập hợp đồng mua cổ phần của Công ty Đại Đồng Xuân (là Công ty có 30 đại lý bán lẻ xăng dầu, sau khi được cấp giấy phép thì Hạnh hủy hợp đồng mua bán cổ phần này); Hoàng Anh Tuấn cùng một số cá nhân tại Vụ Thị trường trong nước không kiểm tra đầy đủ điều kiện cấp phép nhưng vẫn tham mưu, đề xuất cấp giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu số 55/GPXD BCT ngày 19/11/2021 cho Công ty Xuyên Việt Oil, thời hạn 5 năm, từ ngày 19/11/2021 đến ngày 19/11/2026. Thông qua việc làm này, Đỗ Thắng Hải, nguyên Thứ trưởng Bộ Công thương đã nhận 50.000 USD, Hoàng Anh Tuấn, nguyên Phó Vụ trưởng và Trần Duy Đông, nguyên Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công thương nhận hối lộ 250.000 USD, ngoài ra, riêng Hoàng Anh Tuấn còn nhận hối lộ 2 lần, số tiền 15.000 USD của Mai Thị Hồng Hạnh.

Sau khi được cấp Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu số 09/GPXD ngày 22/8/2016, theo quy định pháp luật, Công ty Xuyên Việt Oil có trách nhiệm trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Tuy nhiên, lợi dụng việc được Nhà nước giao thu hộ, quản lý, sử dụng tiền Quỹ bình ổn giá xăng dầu, Mai Thị Hồng Hạnh, Giám đốc Công ty Xuyên Việt Oil đã vi phạm các quy định của pháp luật về trích lập, quản lý và sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Kết quả điều tra, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can; VKSND tối cao đã truy tố Mai Thị Hồng Hạnh, Nguyễn Thị Như Phương về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí" theo khoản 3 Điều 219 Bộ luật Hình sự về sai phạm trong việc quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu và thuế bảo vệ môi trường.

Đại diện Viện kiểm sát thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử vụ án Xuyên Việt Oil.

Vi phạm của các cá nhân có thẩm quyền của Bộ Công thương

Thực tế, Vụ Thị trường trong nước biết Công ty Xuyên Việt Oil không mở tài khoản định danh “Quỹ bình ổn giá” mà mở 3 tài khoản tiền gửi thông thường tại một số ngân hàng thương mại không có cơ sở để gửi sao kê các giao dịch liên quan đến tài khoản tiền gửi "Quỹ bình ổn giá" đến Vụ Thị trường trong nước. Bên cạnh đó, qua theo dõi, kiểm tra còn phát hiện Công ty Xuyên Việt Oil không kết chuyển đầy đủ Quỹ bình ổn giá xăng dầu cuối kỳ của tháng liền kề trước đó vào tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu; không có lần nào yêu cầu Công ty Xuyên Việt Oil báo cáo đột xuất việc trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu.

Mặt khác, khi Hoàng Anh Tuấn, nguyên Phó Vụ trưởng đi kiểm tra thực tế các điều kiện để cấp lại giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu cho Công ty Xuyên Việt Oil đã phát hiện công ty không trích lập, kết chuyển đầy đủ Quỹ bình ổn giá xăng dầu, nhưng do Hoàng Anh Tuấn đã nhận 15.000 USD vào các ngày 17/6/2021, ngày 12/11/2021 để bỏ qua sai phạm. Việc làm trên của Hoàng Anh Tuấn và các cá nhân khác ở Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công thương đã không kịp thời ngăn chặn hành vi làm trái quy định pháp luật của Mai Thị Hồng Hạnh và Nguyễn Thị Như Phương, dẫn đến gây thất thoát tài sản của Nhà nước số tiền 219.043.995.108 đồng. Hành vi của Hoàng Anh Tuấn đã bị VKSND tối cao truy tố về tội "Nhận hối lộ" theo khoản 4 Điều 354 Bộ luật Hình sự.

Để xảy ra những vi phạm và tội phạm nêu trên, ngoài một số cán bộ của Bộ Công thương vì vụ lợi, đã có hành vi phạm tội và bị khởi tố; còn có vi phạm, thiếu sót trong công tác quản lý nhà nước của một số cá nhân thuộc Bộ Công thương. Trong đó: Khi thẩm định để cấp 2 Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu theo Nghị định 83/2014/NĐ-CP ngày 3/9/2014 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, các cá nhân có thẩm quyền tại Bộ Công thương không tuân thủ các điều kiện bắt buộc đối với thương nhân kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu của Công ty Xuyên Việt Oil (chưa đủ điều kiện hệ thống cầu cảng chuyên dụng, kho tiếp nhận xăng dầu và hệ thống đại lý bán lẻ) đã nhận hối lộ và hướng dẫn cho doanh nghiệp hoàn thiện khống các hồ sơ để đủ điều kiện cấp giấy phép. Sai phạm này liên quan đến trách nhiệm của các cá nhân Đỗ Thắng Hải, Trần Duy Đông, Nguyễn Lộc An, Hoàng Anh Tuấn đã bị VKSND tối cao truy tố về tội "Nhận hối lộ" theo khoản 3, khoản 4 Điều 354 Bộ luật Hình sự.

Bị cáo Trần Duy Đông và Đỗ Thắng Hải tại phiên tòa.

Kiến nghị phòng ngừa vi phạm và tội phạm

Để phòng ngừa vi phạm, VKSND tối cao kiến nghị Bộ trưởng Bộ Công thương 4 nội dung sau:

Một là, tổ chức quán triệt, kiểm điểm, rút kinh nghiệm đối với các cá nhân khác có liên quan (ngoài các cá nhân đã bị khởi tố) trong việc tham mưu, đề xuất cấp Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu số 09/GPXD-BCT ngày 22/8/2016 và Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu số 55/GPXD-BCT ngày 19/11/2021 cho Công ty Xuyên Việt Oil; rà soát hồ sơ cấp giấy phép làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu cho các doanh nghiệp trên toàn quốc để phát hiện sai sót (nếu có), từ đó, hoàn thiện các hồ sơ theo các điều kiện cấp giấy phép kinh doanh xăng dầu theo quy định.

Hai là, bổ sung quy định định kỳ kiểm tra các điều kiện đối với doanh nghiệp đã được giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu/giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu.

Ba là, rà soát lại toàn bộ tài khoản định danh "Quỹ bình ổn giá" của các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trên toàn quốc; phối hợp với Bộ Tài chính (Cục Quản lý giá), Ngân hàng nhà nước để yêu cầu các ngân hàng thương mại có tài khoản Quỹ bình ổn giá xăng dầu gửi đầy đủ sao kê giao dịch tài khoản Quỹ bình ổn giá đến Bộ Công thương (Vụ Thị trường trong nước) theo quy định.

Bốn là, phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu cơ chế quản lý Quỹ bình ổn giá xăng dầu để bảo đảm việc trích lập, sử dụng không gây thất thoát cho Nhà nước; không giao cho thương nhân đầu mối quản lý, sử dụng như hiện nay.