Huyện Than Uyên, một huyện đa dân tộc với sự hiện diện của 10 dân tộc anh em, đang tích cực triển khai các chương trình nhằm xóa bỏ hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu và xây dựng nếp sống văn minh, hiện đại. Với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và sự chung tay của người dân, huyện Than Uyên đang từng bước gặt hái được những thành công đáng kể trên con đường phát triển bền vững.
    |
 |
| Từ các chính sách đầu tư đặc thù của Nhà nước, đời sống của đồng bào DTTS đã có bước khởi sắc. Ảnh minh họa |
Sự đa dạng văn hóa của Than Uyên thể hiện rõ nét qua trang phục, ngôn ngữ, kiến trúc nhà ở, phong tục tập quán, nghệ thuật dân gian, và các nghề thủ công truyền thống độc đáo của từng dân tộc. Tuy nhiên, sự phát triển của xã hội cũng đặt ra những thách thức đối với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống này. Một số giá trị văn hóa đang có nguy cơ mai một, trong khi đó, một số hủ tục lạc hậu vẫn tồn tại và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của địa phương. Những hủ tục này bao gồm thách cưới cao, tổ chức đám tang kéo dài nhiều ngày, tảo hôn, v.v…
Ông Nguyễn Văn Thăng, Chủ tịch UBND huyện Than Uyên, nhấn mạnh sự tập trung lãnh đạo, chỉ đạo của cả hệ thống chính trị trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc. Hàng năm, huyện đều duy trì các chương trình văn hóa như Chào năm mới, lễ hội Xòe Chiêng và Lùng Tùng, phục dựng và duy trì 4 lễ hội truyền thống đặc sắc của các dân tộc Thái, Khơ Mú, và Mông. Việc duy trì 2 chợ phiên và chợ đêm cũng góp phần gìn giữ và quảng bá văn hóa địa phương. Để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, huyện đã thành lập 4 Ban Vận động Bảo tồn bản sắc văn hóa của các dân tộc Thái, Mông, Dao, và Khơ Mú. Thành công nổi bật là việc huyện Than Uyên được vinh danh bởi Kỷ lục Việt Nam với danh hiệu “Địa phương tổ chức Tết Độc lập gắn với thường xuyên, liên tục trong nhiều năm nhất”.
|
 |
| Nỗ lực xóa bỏ hủ tục trong tổ chức đám tang. Ảnh minh họa báo Quân đội nhân dân |
Một trong những thành công tiêu biểu của huyện Than Uyên trong việc xóa bỏ hủ tục là việc triển khai hiệu quả “Nếp sống văn hóa mới” trong cộng đồng dân tộc Mông. Năm 2017, huyện xây dựng nội dung cam kết “Nếp sống văn hóa mới trong đồng bào dân tộc Mông” và triển khai thí điểm tại 5 bản xã Phúc Than. Sau một năm, mô hình này đã nhận được sự đồng thuận cao từ người dân và được nhân rộng ra toàn bộ 21 bản người Mông trên địa bàn vào năm 2018. Kết quả đạt được rất đáng khích lệ: trên 98% người dân đến trạm y tế khám chữa bệnh; tỷ lệ sinh con thứ 3 và học sinh bỏ học giảm dần; lễ cưới được tổ chức tiết kiệm, rút ngắn thời gian; đám tang không quá 2 ngày; và 100% các bản không còn hộ dân sử dụng vũ khí, vật liệu nổ.
|
 |
| Bảo tồn và phát huy giá trị các trò chơi, lễ hội dân gian truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số. Ảnh: Internet |
Anh Sùng A Vàng, Trưởng bản Hua Than (xã Mường Than), chia sẻ: “Từ khi bà con thực hiện theo nội dung cam kết ‘Nếp sống văn hóa mới’, nhận thức của người dân đã thay đổi đáng kể. Chúng tôi sống và làm việc theo pháp luật, đoàn kết giúp đỡ nhau, không di cư tự do, tang lễ chỉ tổ chức trong 1-2 ngày, hạn chế thách cưới và ăn uống linh đình.”
Để tiếp tục công tác xóa bỏ hủ tục, huyện Than Uyên đã cụ thể hóa mục tiêu, nhiệm vụ của Nghị quyết số 15-NQ/TU (ngày 22/12/2023) của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Lai Châu về xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh giai đoạn 2024-2030, và Kế hoạch số 2958/KH-UBND (ngày 29/7/2024) của UBND tỉnh Lai Châu. Huyện đang tập trung xây dựng kế hoạch và chỉ đạo việc rà soát các hủ tục lạc hậu của 4 dân tộc Kinh, Thái, Dao, và Khơ Mú tại 110 bản. Các xã, thị trấn được giao nhiệm vụ rà soát tại từng bản, khu dân cư.
|
 |
| Người dân đã biết phát triển kinh tế từ chăn nuôi, trồng trọt để xóa đói, giảm nghèo. Ảnh minh họa |
Quá trình rà soát tập trung vào việc tuyên truyền, phân tích làm rõ các hủ tục lạc hậu để người dân cùng bàn bạc, thống nhất những hủ tục cần xóa bỏ và những giá trị văn hóa cần giữ gìn, phát huy. Qua rà soát, đã xác định được 42 hủ tục lạc hậu, bao gồm 14 hủ tục trong hôn nhân, gia đình; 15 hủ tục trong tang ma; và 13 hủ tục trong đời sống, sinh hoạt, lễ hội. Đây là cơ sở để huyện xây dựng các mô hình xóa bỏ hủ tục và nhân rộng trong thời gian tới.
Với những giải pháp cụ thể, sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, và sự đồng thuận của người dân, huyện Than Uyên đang trên đà xóa bỏ dần các hủ tục lạc hậu, nâng cao chất lượng cuộc sống, đổi mới tư duy, và hướng tới một tương lai phát triển bền vững, giàu đẹp. Sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống và xây dựng nếp sống văn minh hiện đại là chìa khóa thành công cho sự phát triển của huyện Than Uyên trong tương lai.