Sự kiện do Ban Quản lý Di tích Văn hóa Óc Eo phối hợp cùng Viện Bảo tồn Di tích (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức, đánh dấu bước tiến quan trọng trong hành trình đưa nền văn hóa Óc Eo tiến gần hơn tới danh hiệu Di sản Văn hóa Thế giới do UNESCO công nhận.
Hội tụ trí tuệ quốc tế vì một di sản Việt Nam
Hội thảo quy tụ hơn 40 đại biểu trong nước và quốc tế, bao gồm các chuyên gia hàng đầu đến từ Ấn Độ, Nhật Bản, Pháp, Đức, Malaysia..., cùng đại diện các cơ quan trung ương, Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia, Văn phòng UNESCO tại Việt Nam, các trường đại học, viện nghiên cứu và cơ quan quản lý văn hóa.
Tại hội thảo, các đại biểu đã cùng nhau đánh giá sâu sắc những giá trị lịch sử – văn hoá – kiến trúc – nghệ thuật nổi bật của nền văn hoá Óc Eo, nhằm xây dựng và hoàn thiện bộ hồ sơ đề cử trình UNESCO công nhận Khu di tích Óc Eo – Ba Thê là Di sản Văn hóa Thế giới.
    |
 |
| Tiến sĩ Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, phát biểu tại Hội thảo. |
Tiến sĩ Trương Đắc Chiến, thành viên nhóm tư vấn xây dựng hồ sơ đề cử, cho biết quá trình khai quật tại khu vực Óc Eo – Ba Thê và Nền Chùa đã phát lộ nhiều di tích quan trọng như: Kiến trúc đền tháp cổ; Nền nhà sàn cư trú; Hệ thống giếng nước, hồ nước xây dựng bằng gạch, đá; Đồ gỗ, trang sức thủ công mỹ nghệ từ vàng, đá quý, thủy tinh...
Các dấu tích cho thấy Óc Eo từng là một đô thị – cảng thị phát triển rực rỡ, giữ vai trò trọng yếu trong hệ thống giao thương cổ giữa các vương quốc Đông Nam Á với Nam Á, Tây Nam Á và Đông Bắc Á. Văn hoá Óc Eo cũng được xác định là hình mẫu tiêu biểu cho sự giao thoa giữa yếu tố bản địa và ngoại sinh, đặc biệt là ảnh hưởng từ Phật giáo và Ấn Độ giáo.
Chiến lược đưa Óc Eo vào danh sách Di sản Thế giới
Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương, Hội thảo là bước đi chiến lược để xác lập các luận cứ học thuật cho hồ sơ đề cử, đồng thời là diễn đàn khoa học quan trọng để nâng cao nhận thức và quảng bá sâu rộng giá trị của di sản Óc Eo tới cộng đồng quốc tế.
UBND tỉnh An Giang, cơ quan chủ trì xây dựng hồ sơ, cho biết đến nay địa phương đã hoàn tất giai đoạn 1 trong quy trình xét duyệt 2 giai đoạn của UNESCO. Hội đồng Di tích và Di chỉ Quốc tế (ICOMOS) cũng đã cử chuyên gia đến khảo sát thực địa. Tỉnh An Giang đặt mục tiêu hoàn thiện hồ sơ chính thức và bảo vệ trước UNESCO vào năm 2026.
Hội thảo đã tập trung vào 4 chủ đề học thuật lớn đó là: Bối cảnh tự nhiên và lịch sử cư trú vùng hạ lưu sông Mekong – làm rõ quá trình hình thành văn hoá Óc Eo trong môi trường châu thổ đặc thù; Mô hình xã hội, hệ thống đô thị – thương mại – phân tích cấu trúc quyền lực và vai trò của Óc Eo trong các mạng lưới giao thương khu vực; Tín ngưỡng và biểu hiện văn hóa vật thể – khám phá sự giao thoa giữa yếu tố bản địa và Ấn Độ hoá trong đời sống tâm linh; Giá trị di sản, tiêu chí đề cử và chiến lược bảo tồn – xác lập Giá trị nổi bật Toàn cầu (OUV) theo tiêu chí của UNESCO.
Các chủ đề này đều khẳng định rằng Văn hóa Óc Eo là minh chứng sống động cho sự phát triển của một nền văn minh châu thổ, có khả năng thích nghi – sáng tạo – giao lưu quốc tế sâu rộng, đặc biệt là trong thời kỳ đầu Công nguyên.
|
 |
| Ông Lê Trung Hồ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, phát biểu tại Hội thảo. |
Văn hóa Óc Eo được nhà khảo cổ học người Pháp Louis Malleret phát hiện và định danh vào năm 1944, tại địa điểm Gò Óc Eo (xã Óc Eo, tỉnh An Giang). Hiện toàn tỉnh có hơn 80 di tích thuộc hệ thống Văn hóa Óc Eo, trong đó nổi bật nhất là Di tích khảo cổ Óc Eo – Ba Thê với quy mô bảo tồn khoảng 433,1ha.
Nơi đây từng là một trung tâm đô thị – cảng thị sầm uất của Vương quốc Phù Nam xưa, và đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt từ năm 2012. Ngày 4/1/2022, Di tích Óc Eo – Ba Thê chính thức được UNESCO đưa vào Danh sách dự kiến đề cử Di sản Văn hóa Thế giới.
Với những giá trị độc đáo về khảo cổ, lịch sử, văn hoá, kiến trúc và thương mại, Văn hoá Óc Eo không chỉ đại diện cho một nền văn minh cổ của Việt Nam mà còn góp phần quan trọng vào bức tranh chung của lịch sử nhân loại. Hành trình đưa Óc Eo trở thành Di sản Văn hóa Thế giới là nỗ lực của cả hệ thống chính trị, giới khoa học và cộng đồng quốc tế – cùng chung tay bảo tồn, tôn vinh và lan toả những giá trị văn hoá có tầm vóc toàn cầu từ mảnh đất Nam Bộ.