Do đó, nói một cách dân dã vừa ngắn gọn vừa dễ hiểu: bảng xếp hạng giáo dục của OECD nói vậy mà thực tế không phải vậy.
 


Về mặt kĩ thuật, tất cả những câu hỏi của PISA rất tương quan với nhau. Dù thi 3 môn nhưng điểm 3 môn rất tương quan với nhau, nên chỉ cần biết một môn là giải thích 75% môn kia.Nói cách khác các môn học chỉ phản ảnh một yếu tố đơn thôi, nếu thiết kế tốt các môn học sẽ ít tương quan với nhau. Điều này có nghĩa gì? Nó có nghĩa là khi PISA xếp hạng giữa các nước chủ yếu là dựa vào yếu tố này, nhưng yếu tố này không đồng đều giữa các nước.

Nói cách khác, thứ hạng của một nước trong bảng xếp hạng có thể thay đổi nếu xem xét đến yếu tố thứ 2 hay thứ 3. Nói cách khác nữa, bảng xếp hạng của PISA không nói gì về sự thông minh của học sinh Việt Nam.

Vì những vấn đề về phương pháp, việc so sánh hay xếp hạng giữa các nền giáo dục có nền tảng văn hoá và triết lí giáo dục khác nhau càng làm cho vấn đề trở nên khó diễn giải. Ở đây, tôi phải mở ngoặc để nói thêm rằng ngoài PISA, còn có nhóm xếp hạng dựa vào chương trình TIMSS (Trends in International Maths and Science Study – Xu hướng học toán và khoa học quốc tế) cũng là một nhóm xếp hạng giáo dục có uy tín.

Nhưng kết quả xếp hạng của PISA và TIMSS không nhất quán với nhau. Chẳng hạn như Phần Lan có năm đứng đầu trong bảng xếp hạng của PISA, nhưng lại đứng hạng trung bình của TIMSS. Rất nhiều trường hợp như thế đã xảy ra trong quá khứ. Chúng ta phải rất thận trọng, không nên quá đặt nặng hay quá tin vào các chương trình đánh giá và xếp hạng như PISA hay TIMSS.

Nói tóm lại, các phân tích trên đây cho phép tôi diễn giải kết quả xếp hạng giáo dục một cách khác với cách hiểu của giới báo chí, và có lẽ cũng khác với cách hiểu của OECD. Rõ ràng, kết quả hai môn toán và khoa học của một nhóm học sinh thiếu tính đại diện cho cả nước thì không thể nào phản ảnh chất lượng giáo dục của Việt Nam.

Trong khoa học xã hội, người ta phân biệt cái gọi là tính hợp lí bề mặt và hợp lí nội tại. Kết quả xếp hạng của OECD về nền giáo dục Việt Nam dựa trên điểm kiểm định trong chương trình PISA nhìn bề ngoài thì có tính hợp lí vì nó được thiết kế một cách có hệ thống và được thu thập dữ liệu đúng qui trình. Nhưng những kết quả bằng con số thống kê đó không phản được cái phần "chất" của nền giáo dục, không biết đến con số hơn 100 ngàn học sinh Việt Nam đang "tị nạn" giáo dục ở nước ngoài, kể cả ở những nước như Úc và Mỹ mà bảng xếp hạng OECD cho là kém hơn Việt Nam.

Chỉ có người ở trong chăn mới biết chăn có rận; con số thống kê của OECD không bao giờ nhận dạng được những bất cập trong nền giáo dục Việt Nam. Do đó, nói một cách dân dã vừa ngắn gọn vừa dễ hiểu: bảng xếp hạng giáo dục của OECD nói vậy mà thực tế không phải vậy.
 

Theo Vietnamnet

.