Phú Thọ: Kết nối nông nghiệp - du lịch để kiến tạo sức bật mới

Nhờ mô hình liên kết “4 nhà” và chuỗi giá trị khép kín, nông dân tăng thu nhập, doanh nghiệp phát triển bền vững, đồng thời từng vùng quê trở thành điểm đến nông nghiệp - du lịch hấp dẫn, hiện đại mà vẫn giàu bản sắc.

Liên kết chuỗi giá trị - “Chìa khóa vàng” cho nông nghiệp

Phú Thọ đang tận dụng liên kết chuỗi giá trị như “chìa khóa vàng” để nâng tầm nông nghiệp địa phương. Nhờ kết nối chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp, hợp tác xã và chính quyền, nông sản được sản xuất bài bản, tiêu thụ ổn định, đồng thời mở ra cơ hội phát triển du lịch nông nghiệp, nâng cao thu nhập và kiến tạo nền nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường về nông sản an toàn, truy xuất được nguồn gốc và đạt chất lượng vượt trội, năm 2014, Hợp tác xã Rau an toàn Vĩnh Phúc ra đời như một bước đi tiên phong của nông nghiệp sạch địa phương.

Tham gia chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ rau an toàn, các hộ thành viên được HTX rau an toàn Vĩnh Phúc cung ứng giống, vật tư, hướng dẫn kỹ thuật trồng rau an toàn và bao tiêu sản phẩm.

Hiện HTX quản lý gần 20ha canh tác, quy hoạch thành 3 vùng sản xuất tập trung tại các xã Tam Dương, Hội Thịnh và Tam Đảo, quy tụ 40 hộ thành viên cùng tham gia sản xuất rau an toàn theo chuỗi khép kín - từ trồng trọt, chăm sóc đến tiêu thụ. Nhờ kiểm soát nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật và áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, sản phẩm của HTX luôn đạt chất lượng ổn định, tạo niềm tin vững chắc cho người tiêu dùng và giúp nông dân yên tâm gắn bó với nghề. Toàn bộ nông sản của các hộ thành viên được HTX thu mua cao hơn giá thị trường 1.000 - 2.000 đồng/kg, đảm bảo đầu ra bền vững. Từ năm 2020 đến nay, HTX đã trở thành đối tác uy tín của nhiều doanh nghiệp, bếp ăn trường học, khu công nghiệp và hệ thống siêu thị Winmart. Mỗi năm, HTX cung ứng 400 - 500 tấn rau, quả an toàn, doanh thu đạt 2 - 2,5 tỉ đồng/năm; thu nhập bình quân của thành viên đạt 5 - 6 triệu đồng/người/tháng, góp phần tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động địa phương và khẳng định vị thế thương hiệu “rau sạch Vĩnh Phúc” trên thị trường.

Theo bà Kiều Thị Huệ - Giám đốc HTX Rau an toàn Vĩnh Phúc, chuỗi liên kết giúp người dân sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hạn chế thuốc bảo vệ thực vật và nâng cao chất lượng sản phẩm nhờ hỗ trợ về bao bì, mã vạch và công nghệ bảo quản hiện đại. Nhờ đó, nông dân đổi mới tư duy, yên tâm gắn bó với ruộng đồng.

Thực hiện tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, nhiều địa phương trong tỉnh đã chuyển đổi cây trồng, vật nuôi theo hướng giá trị cao, phù hợp thổ nhưỡng, hình thành vùng chuyên canh, cánh đồng lớn và chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ nông sản như lúa chất lượng cao, chè xanh, bưởi, rau an toàn, chăn nuôi lợn và nuôi thủy sản tập trung.

Công ty cổ phần Chế biến nông sản Minh Phúc An, xã Tam Đảo liên kết với hàng chục hộ dân trồng ba kích trên địa bàn tỉnh để tạo ra các sản phẩm bản địa có giá trị cao.

Nhiều chuỗi giá trị hiệu quả đã được xây dựng: gà thương phẩm Quảng Yên, gà thịt an toàn Trạm Thản - Dân Chủ, chuối xuất khẩu Tam Nông, bưởi Diễn - ổi liên kết Vineco (Tu Vũ), chế biến nông sản an toàn Làng Dòng, thịt chua Thanh Sơn và thủy sản gắn thương hiệu cá Sông Đà.

Một số mô hình đã ứng dụng công nghệ cao như phun thuốc bằng thiết bị bay không người lái, sản xuất lúa J02 quy mô 100 ha tại Phùng Nguyên…

Tiêu biểu, HTX Rau an toàn Tứ Xã (Phùng Nguyên) là địa chỉ tin cậy với sản phẩm đạt chuẩn VietGAP, OCOP 2021. Giám đốc Nguyễn Văn Nghĩa cho biết: “Chúng tôi luôn đặt an toàn thực phẩm lên hàng đầu, tuân thủ nghiêm quy trình VietGAP để xây dựng thương hiệu và phát triển bền vững.”

Ngày càng nhiều nông dân Phú Thọ mạnh dạn chuyển đổi từ sản xuất truyền thống sang phương thức canh tác thân thiện với môi trường, hướng tới nông nghiệp xanh và bền vững. Phú Thọ từng được Bộ Tài nguyên và Môi trường đánh giá là một trong những địa phương sử dụng ít thuốc bảo vệ thực vật nhất cả nước, cho thấy tư duy sản xuất của người nông dân đang thay đổi tích cực.

Công ty cổ phần Chăn nuôi và Chế biến sữa Vĩnh Thịnh, xã Vĩnh Phú liên kết sản xuất tiêu thụ sản phẩm sữa bò cho hơn 20 hộ dân trên địa bàn.

Theo ông Nguyễn Trường Giang, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, nông dân nay đã biết làm kinh tế nông nghiệp theo nhu cầu thị trường, tập trung vào chất lượng và giá trị. Nhờ đó, nông sản Phú Thọ đã có mặt tại nhiều siêu thị, trung tâm thương mại lớn, khẳng định vị thế cạnh tranh với các vùng sản xuất mạnh trên cả nước.

Nhận thấy tầm quan trọng của liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, tỉnh Phú Thọ đã chủ động thúc đẩy phát triển các chuỗi kết nối bền vững, tạo điều kiện để doanh nghiệp và hợp tác xã cùng đồng hành bao tiêu sản phẩm cho người nông dân. Tỉnh cũng ban hành nhiều chính sách ưu tiên phát triển nông nghiệp xanh, sạch, tuần hoàn, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và bảo vệ môi trường. Trước khi hợp nhất, cả ba tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc và Hòa Bình đều đã triển khai cơ chế hỗ trợ liên kết sản xuất và tiêu thụ, mở ra cơ hội khai phá tiềm năng nông nghiệp địa phương. Giai đoạn 2019-2024, 34 dự án liên kết với tổng kinh phí hơn 44,7 tỉ đồng đã được phê duyệt, đánh dấu bước tiến mạnh mẽ trong phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Chính sách khuyến khích liên kết sản xuất đã tạo nên nhiều mô hình hiệu quả, mang lại giá trị kinh tế rõ nét. Tại các huyện Hạ Hòa (cũ), Lâm Thao (cũ), Thanh Thủy (cũ) và Thanh Ba (cũ), các dự án chăn nuôi bò thịt, thỏ thương phẩm, trồng chè búp tím và sản xuất gà thương phẩm mang lại doanh thu từ 7 đến 22 tỉ đồng mỗi năm, với thu nhập bình quân 6 - 9 triệu đồng/người/tháng. Đặc biệt, bưởi Đoan Hùng, một trong những sản phẩm chủ lực của tỉnh, khi tham gia chuỗi liên kết đã đạt giá trị hàng hóa 30 tỉ đồng/năm, thu nhập người lao động 7 - 8 triệu đồng/tháng. Tương tự, Dự án liên kết sản xuất tiêu thụ chuối huyện Hạ Hòa (cũ) cho sản lượng hàng hóa 17 tỉ đồng/năm, thu nhập 7 - 10 triệu đồng/người/tháng.

Tại khu vực Vĩnh Phúc (cũ), mô hình liên kết sản xuất rau an toàn và các loại cây trồng như su su, mướp hương, bí đao cũng cho lợi nhuận cao, với sản lượng đạt 90-120 tấn/ha/năm. Những con số này khẳng định liên kết chuỗi giá trị là “chìa khóa vàng” giúp ngành nông nghiệp phát triển bền vững, giảm thiểu rủi ro “được mùa, mất giá” và đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng cao về sản phẩm an toàn, chất lượng.

Doanh nghiệp ngày càng mạnh dạn đầu tư công nghệ bảo quản, chế biến, nâng cao giá trị nông sản địa phương. Người nông dân cũng chuyển đổi tư duy, từ sản xuất nhỏ lẻ sang hàng hóa gắn thị trường, tạo việc làm và tăng thu nhập cho khu vực nông thôn.

 Tuy nhiên, việc phát triển chuỗi liên kết còn chậm so với tiềm năng do nhiều doanh nghiệp, HTX quy mô nhỏ, hạn chế nguồn lực và gặp khó khăn trong thủ tục, hỗ trợ đầu tư còn thấp. Thêm vào đó, thời tiết, dịch bệnh và giá vật tư tăng cao cùng giá đầu ra giảm đã ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và duy trì chuỗi liên kết.

Sau sáp nhập, Phú Thọ sở hữu hơn 9.300 km² đất nông - lâm nghiệp, tạo lợi thế lớn để phát triển các vùng sản xuất nông sản hàng hóa quy mô, góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.

Tận dụng thế mạnh từng vùng, tỉnh Phú Thọ mới cần hướng tới mục tiêu hình thành hệ sinh thái nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) liên kết ba địa phương - từ giống, sản xuất, chế biến, logistics đến thị trường. Hệ thống này không chỉ gia tăng giá trị trên mỗi ha canh tác mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, bền vững và toàn diện. Trước mắt, tỉnh cần cơ chế đặc thù và chính sách đột phá: hỗ trợ quy mô vùng, cải cách hành chính, ưu đãi tín dụng, tạo quỹ đất, thu hút đầu tư theo mô hình liên kết “4 nhà”. Đồng thời, tái quy hoạch và tích tụ ruộng đất, mở rộng vùng chuyên canh 500 -1.000 ha, ưu tiên khu vực đã có mã số vùng trồng, gắn sản xuất với công nghệ cao.

Phú Thọ cũng cần đầu tư mạnh cho hạ tầng và chuyển đổi số: hệ thống tưới tự động, nhà kính năng lượng tái tạo, kho lạnh, trung tâm logistics, nền tảng số quản lý sâu bệnh, truy xuất nguồn gốc và thương mại điện tử. Song song, phát triển nguồn nhân lực số, liên kết các trường, viện trong và ngoài nước để đào tạo kỹ thuật cao và tư duy sản xuất hiện đại.

Tỉnh nên hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã về vốn, công nghệ, thương hiệu và kết nối chuỗi giá trị khép kín; đẩy mạnh chế biến, đóng gói, truy xuất nguồn gốc; xây dựng thương hiệu “Phú Thọ mới - VietGAP/CNC”, mở rộng thị trường qua siêu thị, online và xuất khẩu.

Nếu biết phát huy lợi thế từng vùng và xây dựng hệ sinh thái đồng bộ từ chính sách đến sản xuất - chế biến - tiêu thụ, Phú Thọ mới hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu nông nghiệp công nghệ cao của cả nước - nơi hội tụ nông nghiệp xanh, sáng tạo và hiện đại.

Trong thời gian tới, tỉnh sẽ đẩy mạnh tuyên truyền chính sách liên kết, nhân rộng mô hình hiệu quả, khuyến khích doanh nghiệp, HTX và nông dân tham gia chuỗi giá trị. Đồng thời, thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ và thu hút đầu tư xây dựng chuỗi liên kết khép kín, hướng tới nền nông nghiệp hiện đại, bền vững.

Mô hình du lịch sinh thái của HTX Đại Lải (phường Xuân Hòa) thu hút đông đảo du khách đến tham quan, trải nghiệm, trong đó có cả du khách quốc tế.

Khai mở tiềm năng từ liên kết nông nghiệp - du lịch

Phú Thọ sở hữu cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp cùng di sản văn hóa phong phú, mở ra tiềm năng lớn cho du lịch nông nghiệp, nông thôn. Đây không chỉ giúp đa dạng hóa sản phẩm du lịch, tạo sinh kế bền vững cho người dân mà còn nâng tầm giá trị nông sản và thúc đẩy xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, để khai thác “mỏ vàng” này hiệu quả, cần những giải pháp đồng bộ, chiến lược và lâu dài. Xuất phát từ 7 thành viên, sau 7 năm, HTX Đại Lải (phường Xuân Hòa) đã phát triển lên 16 thành viên với hơn 40ha cây ăn quả, rau an toàn, thủy sản và du lịch sinh thái, tạo diện mạo mới cho khu vực hồ Đại Lải và mở hướng phát triển bền vững cho nông thôn.

HTX còn tiên phong kết hợp du lịch trải nghiệm với nhiều hoạt động hấp dẫn như trồng rau, thu hoạch nông sản, chèo thuyền kayak, câu cá và khám phá văn hóa Sán Dìu. Mỗi tháng thu hút 300 - 500 lượt khách, mùa cao điểm hàng trăm lượt, trong đó có cả du khách quốc tế. Doanh thu tăng, tạo việc làm ổn định với thu nhập 7 - 8 triệu đồng/người/tháng.

Cùng với HTX Đại Lải, Phú Thọ xuất hiện ngày càng nhiều mô hình kết hợp nông nghiệp và du lịch sinh thái. Nhiều trang trại, vùng chuyên canh như bưởi Đoan Hùng, chè Long Cốc, cam Cao Phong, nho Hạ Đen trở thành điểm tham quan, nơi du khách trải nghiệm trực tiếp sản xuất và thưởng thức đặc sản, tạo thêm nguồn thu cho nông dân.

Điển hình là anh Lưu Văn Hải (Bình Tuyền) với gần 2ha nho Hạ Đen, nho sữa, đón 4.000-5.000 lượt khách mỗi vụ, vừa bán nông sản vừa quảng bá văn hóa địa phương. Ngoài ra, các sản phẩm OCOP và làng nghề truyền thống như mì gạo Hùng Lô, thịt chua Thanh Sơn, dệt thổ cẩm Hòa Bình, gốm Hương Canh, rèn Lý Nhân… cũng được đưa vào tour du lịch. Du khách không chỉ khám phá văn hóa làng nghề mà còn trải nghiệm “một ngày làm nông dân”, cảm nhận giá trị lao động và tinh hoa nghề truyền thống vùng Đất Tổ.

Mặc dù Phú Thọ sở hữu tài nguyên phong phú, du lịch nông nghiệp, nông thôn vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Nhiều mô hình tự phát, quy mô nhỏ, thiếu đầu tư đồng bộ, sản phẩm trùng lặp và chưa có định hướng dài hạn. Du lịch chưa gắn kết hiệu quả giữa sản phẩm OCOP, văn hóa địa phương và tài nguyên thiên nhiên để tạo điểm đến cộng đồng, sinh thái và trải nghiệm nông nghiệp.

Nguồn lực đầu tư hạn chế, kỹ năng phục vụ chưa chuyên nghiệp và liên kết với doanh nghiệp lữ hành còn yếu khiến lượng khách thấp, chi tiêu hạn chế. Hành lang pháp lý cho du lịch nông thôn cũng chưa hoàn thiện, đặc biệt về quy hoạch và chuyển đổi mục đích sử dụng đất, gây khó khăn cho đầu tư bền vững.

Du khách thích thú trải nghiệm hái nho và thưởng thức trái ngọt ngay tại vườn nho của anh Lưu Văn Hải, xã Bình Tuyền.

Để du lịch nông nghiệp Phú Thọ phát triển bền vững và xứng tầm, tỉnh đang tập trung nâng cấp các điểm du lịch gắn với xây dựng nông thôn mới. Trọng tâm là tạo ra những sản phẩm du lịch độc đáo, đa dạng, mang đậm bản sắc vùng miền, giàu trải nghiệm và giá trị gia tăng, phù hợp với nhu cầu của từng nhóm du khách và xu hướng thị trường.

Song song đó, tỉnh nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, hướng dẫn viên và người dân, xây dựng tài liệu hướng dẫn phát triển du lịch nông nghiệp - nông thôn. Hoạt động xúc tiến, quảng bá được đẩy mạnh, gắn với lợi thế nông sản, văn hóa và sinh thái địa phương, đồng thời xây dựng thương hiệu điểm đến và triển khai các mô hình du lịch xanh, có trách nhiệm và bền vững. Tỉnh cũng khuyến khích phát triển kinh tế trang trại công nghệ cao, kết hợp chuỗi giá trị sản xuất với du lịch trải nghiệm, du lịch học đường và sinh thái, mang đến những trải nghiệm chân thực và khác biệt cho du khách.

Du lịch nông nghiệp không chỉ là hướng phát triển kinh tế mà còn là sợi dây kết nối con người với thiên nhiên và văn hóa bản địa. Mỗi cánh đồng, đồi chè, vườn cây hay làng nghề đều có thể trở thành điểm đến độc đáo, góp phần làm phong phú bức tranh du lịch Đất Tổ.

Để khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên này, ngoài nỗ lực đồng bộ từ các ngành chức năng, cần sự chủ động, sáng tạo của từng cá nhân và doanh nghiệp trong việc đa dạng hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ theo hướng chuyên nghiệp và hấp dẫn. Chỉ khi tạo được sức hút riêng, mang đến trải nghiệm chân thực và trọn vẹn, du lịch nông nghiệp Phú Thọ mới phát triển bền vững, đồng thời lan tỏa giá trị văn hóa đặc sắc của vùng Đất Tổ.