Đại dịch COVID-19 ghi nhận các ca bệnh đầu tiên cuối tháng 12/2019 tại Vũ Hán, Trung Quốc, sau đó nhanh chóng lây lan và bùng phát tại nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Ngày 30/1/2020, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tuyên bố COVID-19 là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng gây quan ngại quốc tế và đánh giá là đại dịch toàn thế giới ngày 11/3/2020.

Sau hơn 3 năm xảy ra đại dịch, ngày 5/5/2023, WHO xác nhận COVID-19 không còn là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng gây quan ngại quốc tế; thời điểm này thế giới ghi nhận trên 696 triệu trường hợp mắc tại 231 quốc gia, vùng lãnh thổ, trên 6,9 triệu trường hợp tử vong.

leftcenterrightdel
 Toàn cảnh Hội nghị Tổng kết công tác phòng, chống dịch COVID-19.

Tại Việt Nam, từ khi ghi nhận trường hợp mắc đầu tiên (23/1/2020), đến nay, cả nước ghi nhận hơn 11,6 triệu trường hợp mắc, 43.206 trường hợp tử vong. Việt Nam trải qua 2 giai đoạn chống dịch với 4 đợt bùng phát dịch. Giai đoạn 1 từ tháng 1/2020 đến hết tháng 9/2021 với chiến lược không ca bệnh và giai đoạn 2 từ tháng 10/2021 đến nay với chiến lược “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh COVID-19”.

Dịch COVID-19 hiện nay đã được kiểm soát trên phạm vi toàn quốc; số mắc, tử vong giảm sâu; số mắc trung bình tháng giảm 14 lần so với năm 2021 và giảm 82 lần so với năm 2022. Tỷ lệ tử vong do COVID-19 giảm từ 1,86% năm 2021 xuống 0,11% năm 2022 và hiện còn 0,02% trong năm 2023.

Cả nước đã tiêm hơn 266,5 triệu mũi vắc xin phòng COVID-19; tỷ lệ tiêm đủ mũi cơ bản cho người từ 12 tuổi trở lên đạt xấp xỉ 100%, tỷ lệ tiêm mũi 3 cho trẻ từ 12 đến dưới 18 tuổi đạt 69,4%, tỷ lệ tiêm mũi 3 cho người từ 18 tuổi trở lên đạt 82,1%, tỷ lệ tiêm mũi 4 cho người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao đạt 89,6%, tỷ lệ tiêm mũi 1, mũi 2 cho trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi đạt 92,5% và 76,7%. Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ bao phủ vắc xin cao trên thế giới.

leftcenterrightdel
 Xét nghiệm để phát hiện COVID-19 là hình ảnh quen thuộc cách đây hai năm

Ngày 19/10/2023, Bộ Y tế ban hành Quyết định số 3896/QĐ-BYT điều chỉnh bệnh COVID-19 từ bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A sang bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm B, có hiệu lực thi hành từ ngày 20/10/2023; các hoạt động phòng, chống COVID-19 được thực hiện theo quy định đối với bệnh truyền nhiễm nhóm B. Cùng ngày 19/10/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 26/2023/QĐ-TTg sửa đổi Phụ lục quy định thời gian ủ bệnh trung bình và thời gian không phát hiện thêm trường hợp mắc bệnh truyền nhiễm đối với COVID-19 làm căn cứ để công bố hết dịch bệnh truyền nhiễm và hiệu lực thi hành từ ngày 20/10/2023.

leftcenterrightdel
 Giai đoạn đầu phòng chống dịch COVID-19 thật sự khó khăn.

Công tác phòng, chống dịch đã nhận được sự quan tâm đặc biệt và sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước; sự vào cuộc quyết liệt, kịp thời của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương; tinh thần trách nhiệm, nỗ lực không mệt mỏi của các lực lượng tuyến đầu; sự ủng hộ, hỗ trợ của cộng đồng xã hội và bạn bè quốc tế; đặc biệt là sự tin tưởng, đoàn kết và tham gia tích cực của Nhân dân.

Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã hai lần ra Lời kêu gọi đồng bào, đồng chí, chiến sĩ cả nước và đồng bào ta ở nước ngoài đoàn kết cùng chống dịch COVID-19. Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Thường trực Ban Bí thư đã có các Kết luận, Thông báo, Điện, Công điện; Lãnh đạo chủ chốt thường xuyên thảo luận, thống nhất lãnh đạo, chỉ đạo và đề ra những định hướng lớn, các phương châm, đường lối, chiến lược trong phòng, chống dịch.

Đồng hành cùng Chính phủ, Quốc hội đã chủ động, kịp thời đưa ra những quyết sách mạnh mẽ, quyết liệt trong công tác phòng, chống dịch COVID-19; Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành nhiều Nghị quyết, đặc biệt là Nghị quyết số 30/2021/QH15, đây là một sáng kiến lập pháp chưa từng có tiền lệ, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho Chính phủ quyết định một số cơ chế đặc biệt, đặc thù, đặc cách để kịp thời đáp ứng yêu cầu cấp bách trong thực tiễn phòng, chống dịch.

leftcenterrightdel
 Những chuyến vắc xin từ các nước bạn đã cũng cố thêm niềm tin chiến thắng trong đại dịch COVID-19.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị quyết, Chỉ thị, Công điện; Thủ tướng Chính phủ đã giao ban trực tiếp đến cấp cơ sở với tinh thần “chống dịch như chống giặc”; yêu cầu đặt sức khỏe, tính mạng của Nhân dân lên trên hết, trước hết. Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch COVID-19 được thành lập từ sớm đã chỉ đạo quyết liệt công tác phòng, chống dịch; sau đó được kiện toàn do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban cùng sự tham gia của các ban Đảng, Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc để chỉ đạo đồng bộ, tổng thể công tác phòng, chống dịch và các vấn đề về bảo đảm an sinh, an ninh trật tự xã hội, dân vận, huy động và vận động xã hội, sản xuất và lưu thông hàng hóa, tài chính, hậu cần và thông tin truyền thông. Thường trực Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo Quốc gia đã thường xuyên họp với các đơn vị, địa phương.

Các nguyên tắc, biện pháp chống dịch được kế thừa, đúc kết kinh nghiệm thực tiễn trên cơ sở thực tế tình hình dịch từ “ngăn chặn - phát hiện - cách ly - khoanh vùng - dập dịch và điều trị hiệu quả” và được bổ sung, hình thành công thức: “5K + vắc xin, thuốc đặc hiệu + biện pháp điều trị + công nghệ + ý thức của Nhân dân + các biện pháp khác” với các trụ cột: xét nghiệm, cách ly, điều trị; kết hợp hài hòa giữa phòng ngự và tấn công; sau đó chuyển hướng thực hiện “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19” và thực hiện “đa mục tiêu” vừa phòng, chống dịch, vừa phát triển kinh tế - xã hội; điều chỉnh thành “2K (khẩu trang, khử khuẩn) + vắc-xin + thuốc + điều trị + công nghệ + ý thức người dân và các biện pháp khác”.

Chính phủ và Ban Chỉ đạo Quốc gia đã có nhiều quyết định kịp thời, đáp ứng linh hoạt, hiệu quả để chủ động ứng phó với những diễn biến bất ngờ của dịch COVID-19, nhất là Nghị quyết số 128/NQ-CP ngày 11/10/2021 quy định tạm thời thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19, đánh dấu bước chuyển hướng chiến lược quan trọng, từ chiến lược không có ca bệnh sang thích ứng an toàn, linh hoạt vừa kiểm soát dịch vừa phục hồi, phát triển kinh tế và bắt đầu thực hiện quản lý bền vững nguy cơ. Nổi bật là thành công của Chiến lược vắc xin với sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đặc biệt là ngoại giao vắc xin để có vắc xin tiêm chủng miễn phí cho Nhân dân và chỉ đạo thành lập quỹ vắc xin, tổ chức thành công chiến dịch tiêm chủng lớn nhất tại Việt Nam.

Các bộ, ngành, địa phương đã kiện toàn Ban Chỉ đạo và thành lập Trung tâm chỉ huy phòng, chống dịch các cấp. Các địa phương đã khẩn trương, tích cực chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác phòng, chống dịch trên địa bàn; đã chủ động, linh hoạt bám sát tình hình và áp dụng các biện pháp phù hợp theo thẩm quyền. Nhiều mô hình hay, cách làm tốt, các chương trình, phong trào đạt được nhiều kết quả tích cực như: Tổ COVID-19 cộng đồng, Trạm Y tế lưu động, “Tháp 3 tầng” phân tầng điều trị, Hỗ trợ tư vấn từ xa, Xét nghiệm sàng lọc cho lái xe luồng xanh, Tiếng loa Biên phòng và một số chương trình, phong trào tại cộng đồng như: “Gian hàng 0 đồng”, chương trình “Đi chợ thay - Đi chợ giúp dân”, “Chuyến xe nghĩa tình”, “ATM gạo”, “ATM oxy”, “xe cứu thương miễn phí”, “quán cơm thiện nguyện”...

Kết quả đạt được trong phòng, chống dịch COVID-19 đã góp phần quan trọng và tạo thuận lợi cho kinh tế - xã hội phục hồi, khởi sắc trên hầu hết các lĩnh vực. Kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn được đảm bảo, tăng trưởng đang ở mức cao; tăng trưởng GDP năm 2022 đạt 8,02% (cao nhất trong vòng 12 năm), quý III năm 2023 đạt 5,33% và tính chung 9 tháng năm 2023 đạt 4,24%, ở mức khá cao so với khu vực, thế giới. Sản xuất nông nghiệp, công nghiệp tiếp tục phục hồi và phát triển. An sinh xã hội được quan tâm; đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được cải thiện. Trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; quốc phòng, an ninh được giữ vững; đối ngoại và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh, nâng cao vai trò, vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Việt Nam được dự báo sẽ phục hồi nhanh trong thời gian tới; giá trị thương hiệu quốc gia Việt Nam đạt 431 tỷ USD, tăng 1 bậc lên thứ 32/100 thương hiệu quốc gia mạnh trên thế giới.

Thắng lợi đại dịch COVID-19 là thắng lợi của Nhân dân, dưới sự lãnh đạo kịp thời của Đảng Cộng sản Việt Nam, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, trực tiếp là Tổng Bí thư; sự chỉ đạo mạnh mẽ của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo Quốc gia; sự đồng hành của Chủ tịch nước, Quốc hội, sự phối hợp của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ, thống nhất của chính quyền các cấp; tinh thần trách nhiệm, sự nỗ lực, cố gắng của các lực lượng tuyến đầu, y tế, công an, quân đội; đặc biệt là sự ủng hộ, tin tưởng, tích cực tham gia của các tầng lớp Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp và sự giúp đỡ, hỗ trợ của bạn bè quốc tế.

Hoài Thu