Bản án sơ thẩm để lọt người, lọt tội?

(BVPL) - Áp dụng chế tài của Bộ luật hình sự để xử tù người có hành vi vi phạm hành chính (VPHC); nhiều cán bộ quận Kiến An, trong đó có cả Chủ tịch UBND quận này rất thiếu trách nhiệm, gây hậu quả nghiêm trọng, nhưng các cơ quan bảo vệ pháp luật quận này không xem xét toàn diện, triệt để, khách quan... 

 

 

Theo hồ sơ và bản án sơ thẩm số 31/2014/HS-ST ngày 23/6/2014 của TAND quận Kiến An: Năm 1998 Nguyễn Ngọc Luận và Bùi Bá Toàn được UBND phường Đồng Hòa cho thuê đất bãi bồi ven sông để nuôi trồng thủy sản. Do nuôi thuỷ sản không có hiệu quả, từ 6/2010 đến 11/2010 Nguyễn Ngọc Luận và Bùi Bá Toàn đã chuyển nhượng lại cho Bùi Đức Hùng và Đào Vĩnh Chính. Hùng và Chính tiến hành san lấp mặt bằng, làm đường nội bộ, lắp đặt điện nước, chia lô, bán nền cho nhiều hộ dân đến xây nhà để ở.

 

Ngày 21/9/2011 Cơ quan CSĐT-CAQ Kiến An khởi tố vụ án Vi phạm các quy định về sử dụng đất đai theo Điều 173 BLHS. Đến ngày 03/01/2013 khởi tố vụ án Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo Điều 285 BLHS và ra Quyết định nhập vụ án hình sự. Sau hai lần tạm đình chỉ điều tra rồi lại phục hồi điều tra, ngày 23/6/2014 (sau gần 3 năm kể từ ngày khởi tố vụ án) TAND quận Kiến An đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm, tuyên phạt: Bùi Đức Hùng 24 tháng tù giam; Đào Vĩnh Chính 09 tháng tù giam; Bùi Bá Toàn 09 tháng tù treo; Nguyễn Ngọc Luận 06 tháng tù treo về tội “vi phạm các quy định về sử dụng đất đai”; Chu Đức Khói, nguyên Chủ tịch UBND phường Đồng Hoà 09 tháng tù treo; Vũ Văn Nguyên, nguyên Phó chủ tịch UBND phường Đồng Hoà 12 tháng tù giam về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

 

Theo luật sư Trần Quốc Toản và Trần Hồng Lĩnh – Đoàn luật sư thành phố Hải Phòng thì: “không đủ căn cứ pháp luật để truy cứu trách nhiệm hình sự các bị cáo trong vụ án này nói chung và bị cáo Vũ Văn Nguyên nói riêng. Vì, để xử lý một người về tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai theo Điều 173 BLHS phải có đủ hai dấu hiệu, đó là phải có hành vi vi phạm về sử dụng đất đai và đã gây ra hậu quả nghiêm trọng. Đây là hai dấu hiệu bắt buộc... ".

 

Theo bản án sơ thẩm, các bị cáo Bùi Đức Hùng, Đào Vĩnh Chính, Bùi Bá Toàn, Nguyễn Ngọc Luận đã có hành vi vi phạm các quy định về sử dụng đất đai. Tuy nhiên, bản án sơ thẩm không đưa ra được căn cứ pháp luật nào để nói rằng hành vi của các bị cáo đã gây ra hậu quả nghiêm trọng. 

 

Bản án sơ thẩm (trang 10, 11) kết luận: “… Hành vi vi phạm trong lĩnh vực đất đai, đồng thời vi phạm trật tự xây dựng đô thị trên tổng diện tích 3.969,6 m2 … vi phạm Nghị định 105/2009/ NĐ-CP về xử phạt VPHC trong lĩnh vực đất đai và Nghị định 180/2007/NĐ-CP về xử lý vi phạm trật tự xây dựng đô thị …”. Nhưng cấp sơ thẩm lại không xử lý VPHC theo quy định tại hai Nghị định này mà lại “sáng tạo” bằng cách “Áp dụng chế tài của Bộ luật hình sự để xử tù người có hành vi vi phạm hành chính"?!.

 

Bản án sơ thẩm kết luận các bị cáo đã vi phạm các quy định về sử dụng đất đai được quy định tại Điều 8, Điều 12, Điều 13 Nghị định 105/2009/NĐ-CP nhưng lại lờ đi không áp dụng Điều 7 của Nghị định này để xác định mức độ hậu quả. 

 

Bên cạnh sự áp dụng tùy tiện , bất chấp các quy định của pháp luật,  bản án sơ thẩm lại gộp cả số tiền thu lợi bất chính với giá trị các hạng mục công trình kiến trúc, kè ao, san lấp, cây cối, hoa màu và giá trị 26 ngôi nhà của 25 hộ gia đình xây dựng không phép, cùng với kinh phí nếu phải tổ chức tháo dỡ để xác định mức độ hậu quả là không có căn cứ pháp luật, vi phạm nghiêm trọng về tố tụng.

 

 

Quá trình các đối tượng chuyển nhượng, san lấp mặt bằng, làm đường nội bộ, chia lô, bán nền cho các hộ dân tự xây dựng nhà cửa diễn ra ở phường Đồng Hoà nhiều năm, nhưng không được cán bộ địa chính, đô thị của Phường và Quận kịp thời phát hiện, xử lý.

 

8 tháng sau, ngày 11/3/2011 Đội Thanh tra xây dựng độc lập (TTXDĐL)quận Kiến An (gồm các ông Đỗ Văn Tuấn, Bùi Duy Mạnh, Đào Đình Chính) mới lập Biên bản VPHC và ngừng thi công công trình vi phạm trật tự xây dựng đối với ông Đào Vĩnh Khải và bà Bùi Thị Thường, khi 2 công trình đang xây tường tầng 2. Cũng tại thời điểm này, việc san lấp mặt bằng, làm đường nội bộ, chia lô bán nền đã xong, nhưng Đội TTXDĐL chỉ lập Biên bản VPHC và ngừng thi công đối với hai công trình nhà ở trên và không lập biên bản, không xử lý gì với hành vi vi phạm của hàng chục đối tượng khác (?!).  

 

Ngày 17/3/2011 ông Trần Văn Quý - Chủ tịch UBND quận Kiến An, ký ban hành hai Quyết định xử phạt VPHC đối với ông Đào Vĩnh Khải và bà Bùi Thị Thường, đều bằng hình thức phạt tiền: 10.000.000 đồng... 

 

Sau khi ký 2 Quyết định  xử phạt VPHC nói trên, Chủ tịch quận và các cơ quan chức năng của quận Kiến An lại không theo dõi, chỉ đạo và tổ chức cưỡng chế thi hành Quyết định, không tổ chức cưỡng chế tháo dỡ công trình vi phạm. Đây rõ ràng là những hành vi rất thiếu trách nhiệm của Chủ tịch Quận và các cán bộ công chức Đội TTXDĐL, không chặn đứng ngay các vi phạm nên diễn biến ngày càng phức tạp, các hộ dân tiếp tục mua đi bán lại và xây dựng không phép đến thời điểm tháng 9/2011 có 26 ngôi nhà của 25 hộ đã xây xong và đưa gia đình đến ở.

 

Đối với 2 cán bộ địa chính – đô thị phường Đồng Hòa là Hoàng Ngọc Lâm và Đặng Quang Mạnh, trực tiếp làm công tác quản lý đất đai tại địa phương nhưng đã để cho tình trạng vi phạm các quy định về sử dụng đất đai và trật tự xây dựng đô thị xảy ra diễn biến phức tạp, công khai từ tháng 7/2010 đến tháng 9/2011, không có biện pháp xử lý kịp thời, cũng không báo cáo lãnh đạo UBND phường. Đến nay, 26 ngôi nhà xây dựng không phép đã tồn tại được 3 năm, không hiểu sao Chủ tịch UBND quận Kiến An không ra Quyết định xử phạt VPHC buộc phá dỡ công trình vi phạm (?!).

 

Ngoài ra, có nhiều tài liệu cho thấy, Đỗ Văn Tuấn và Đặng Quang Mạnh đã có hành vi bao che, dung túng cho các vi phạm quy định về sử dụng đất đai và trật tự đô thị tiếp tục tái diễn ngày càng phức tạp.

Trong khi đó, bản án sơ thẩm lại cho rằng, bị cáo Vũ Văn Nguyên (nguyên là phó Chủ tịch UBND phường Đồng Hòa) có hành vi thiếu trách nhiệm, nhưng lại không viện dẫn được vi phạm quy định tại văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) nào.

 

Trong khi đó, với vai trò phó Chủ tịch giúp việc cho Chủ tịch, khi được ông Hoàng Ngọc Lâm và ông Đặng Quang Mạnh là cán bộ địa chính đô thị báo cáo,  ông Nguyên đã cho mời ông Toàn và ông Hùng đến trụ sở UBND phường lập biên bản làm việc, xác định vi phạm và yêu cầu ngừng việc san lấp, chia lô, xây dựng nhà trái phép, sau đó báo cáo Chủ tịch UBND Phường ra Quyết định đình chỉ thi công số 25 ngày 20/7/2011. Như vậy là ông Nguyên đã làm hết trách nhiệm theo đúng bổn phận của mình, còn việc báo cáo cấp trên, việc ra Quyết định cưỡng chế thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của Chủ tịch UBND Phường và Chủ tịch UBND Quận.

 

Theo Luật sư Trần Hồng Lĩnh, nếu có đủ căn cứ pháp luật để xử lý hình sự đối với vụ việc này, thì bị can đầu vụ phải khởi tố trước tiên là 2 cán bộ, công chức trực tiếp làm công tác địa chính, xây dựng phường Đồng Hòa và 3 cán bộ Đội TTXDĐL, Đội trưởng Đội TTXDĐL của Quận, tiếp theo là Trưởng phòng TN&MT, Trưởng phòng quản lý đô thị, Chủ tịch UBND phường Đồng Hòa và Chủ tịch UBND quận Kiến An. 

 

Theo nhiều luật sư cho rằng, HĐXX tòa án phúc thẩm Hải Phòng cần phải hủy án sơ thẩm, đình chỉ vụ án hình sự, trả hồ sơ cho cấp sơ thẩm để xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý và sử dụng đất đai.