Phải nghiêm trị hành vi “chạy” dự án trong giải ngân vốn đầu tư công

Tập trung khắc phục hậu quả, xử lý sớm 12 dự án yếu kém, thua lỗ 

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng, Thủ tướng đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương bằng các giải pháp cụ thể, với tinh thần trách nhiệm của mình quan tâm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, không để tồn đọng. Đặc biệt, nhấn mạnh việc giải ngân vừa bảo đảm tiến độ nhưng phải bảo đảm chất lượng, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Đồng thời, tập trung khắc phục hậu quả, xử lý sớm 12 dự án yếu kém, thua lỗ.

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong giai đoạn 2016-2020, triển khai các nghị quyết của Quốc hội, trên cơ sở tổng mức vốn 2 triệu tỉ đồng và các nguyên tắc, tiêu chí được Quốc hội thông qua, Chính phủ đã giao kế hoạch trung hạn cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương bằng 90,8% tổng mức vốn được Quốc hội thông qua. Tổng số dự án được giao kế hoạch trung hạn là 11.100 dự án, giảm một nửa so với giai đoạn 2011-2015. Giải ngân bình quân hàng năm đạt khoảng 83,4% kế hoạch giao, năm 2020 đạt tỉ lệ giải ngân cao nhất, hơn 97,46%.

Mục tiêu tổng số dự án đầu tư công từ nguồn ngân sách trung ương của cả nước giai đoạn 2021 - 2025 là khoảng 5.000 dự án.

Đáng nói, hiệu quả đầu tư công từng bước được cải thiện, đầu tư dàn trải, phân tán dần được hạn chế, số lượng dự án mới giảm dần, tập trung đầu tư hoàn thiện các dự án dở dang, tỉ lệ dự án hoàn thành trong giai đoạn đạt 66,2%. Qua đó, góp phần huy động một lượng lớn vốn đầu tư toàn xã hội, đạt khoảng 9,2 triệu tỉ đồng, bằng 33,7% GDP, đạt mục tiêu Quốc hội đề ra và cao hơn giai đoạn trước.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, thực hiện các chỉ đạo của Thủ tướng, qua rà soát, từ 6.447 dự án dự kiến trước đó, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương cắt giảm còn khoảng 5.397 dự án.  Và ngay sau buổi làm việc với các bộ, cơ quan, đánh giá kết quả đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 và dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2026 để báo cáo các cấp có thẩm quyền về nội dung này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương rà soát và số dự án có thể giảm còn khoảng 5.000.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư bổ sung thêm 3 nội dung về quan điểm chỉ đạo với dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm tới. Ngoài ra, Bộ cũng cho biết, tổng mức vốn ngân sách thuộc dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 là 2,87 triệu tỉ đồng, tăng 120 nghìn tỉ đồng so với dự kiến trước đó. Và số vốn tăng thêm này là từ nguồn tiết kiệm chi thường xuyên chuyển sang đầu tư công, không làm tăng tổng chi ngân sách…

Phải thay đổi tư duy về trọng tâm, trọng điểm 

Tại cuộc họp diễn ra mới đây, Thủ tướng chỉ rõ, nguyên nhân chính là do đầu tư dàn trải, manh mún, chia cắt, cộng với thủ tục rườm rà, không phân cấp mạnh, kỷ luật chưa nghiêm, nên giải ngân chậm, hiệu quả đầu tư chưa cao. “Do đó, phải dứt khoát khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún, chia cắt cũng như tâm lý trông chờ, ỷ lại ở trung ương, đồng thời chống tiêu cực, nghiêm cấm “chạy” dự án. Đây là lợi ích của quốc gia, dân tộc” - Thủ tướng nhấn mạnh.

Đặc biệt, trước tình trạng một số tỉnh còn nghèo, quy mô GRDP nhỏ, ngân sách có hạn nhưng dự kiến tới hàng trăm dự án trong 5 năm tới, người đứng đầu Chính phủ cũng chia sẻ, trong những ngày qua, đã trực tiếp trao đổi với lãnh đạo nhiều địa phương về đầu tư công. Khi lãnh đạo một tỉnh miền núi phía Bắc đề xuất ý tưởng đào hầm qua núi để rút ngắn thời gian di chuyển lên trung tâm tỉnh, Thủ tướng hỏi lại thì được biết chỉ rút ngắn được 10 phút nhưng kinh phí đầu tư dự kiến tới 2.500 tỉ đồng. Trong khi đó, một huyện khác của tỉnh có tiềm năng rất lớn về du lịch, chỉ cần đầu tư khoảng vài trăm tỉ đồng để mở rộng đường kết nối là có thể khai thác, phát triển được tiềm năng của cả huyện này. Từ thực tế đó, Thủ tướng cho rằng: “Phải cân nhắc dự án nào hiệu quả nhất trong bối cảnh nguồn lực có hạn. Tổng mức vốn được phân bổ không thay đổi nhưng các địa phương, cơ quan phải thay đổi tư duy về trọng tâm, trọng điểm”…

Từ những phân tích đó, Thủ tướng yêu cầu, vốn đầu tư công phải thực sự đóng vai trò dẫn dắt, là vốn mồi để thu hút tối đa các nguồn lực từ các thành phần kinh tế khác theo phương châm “đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư” để phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng theo phương thức đối tác công tư. Tăng cường kỷ luật, kỷ cương, xác định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu và bảo đảm phối hợp công tác chặt chẽ, kịp thời ở tất cả các cấp, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị.

Cùng với đó, kiên quyết cắt bỏ những dự án chưa thực sự cần thiết, kém hiệu quả; cắt giảm số lượng các dự án khởi công mới, nhất là các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đang có nhiều dự án dự kiến khởi công mới, bảo đảm từng dự án khởi công mới phải có giải trình cụ thể lý do và chịu trách nhiệm toàn diện trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về sự cần thiết, hiệu quả đầu tư và sự tuân thủ các quy định pháp luật. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong quản lý đầu tư công; kiểm soát chặt chẽ mục tiêu, hiệu quả sử dụng các nguồn vốn đầu tư; bảo đảm công khai, minh bạch trong việc huy động, quản lý, sử dụng vốn vay. Thành lập các đoàn công tác để kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm pháp luật, gây thất thoát, lãng phí trong đầu tư công.