Ngày 12/9, Thanh tra tỉnh Đắk Nông cho biết, đơn vị vừa hoàn tất kết luận thanh tra toàn diện về việc cho thuê đất và giải quyết tranh chấp đất đai giữa Công ty TNHH TM-ĐT Long Sơn với người dân tại Tiểu khu 1535. Để xảy ra sai phạm tại dự án này, không chỉ Công ty Long Sơn mà nhiều sở, ban ngành phải chịu trách nhiệm liên đới.
Doanh nghiệp lập dự án không chính xác về năng lực
Theo kết luận thanh tra, để phát triển kinh tế, xã hội ở vùng sâu, vùng xa, sử dụng có hiệu quả đất đai, tài nguyên rừng vào tháng 2/2008, UBND tỉnh Đắk Nông cho Công ty TNHH TM-ĐT Long Sơn (Công ty Long Sơn) thuê quyền sử dụng đất và thuê rừng trên diện tích 1.079 ha đất tại Tiểu khu 1535 (xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông) để thực hiện dự án sản xuất nông lâm nghiệp. Cho đến ngày 28/1/2011, UBND tỉnh Đắk Nông mới có quyết định cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Công ty này.
    |
 |
| Khu vực tranh chấp đất đai giữa Công ty Long Sơn và người dân, sau đó xảy ra vụ việc đặc biệt nghiêm trọng. |
Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra (năm 2017), diện tích Công ty Long Sơn được giao quản lý bảo vệ rừng theo Quyết định số 241/QĐ-UBND ngày 1/2/2008 là 507,7 ha đã bị mất 100%. Trong đó, từ tháng 10/2008 trở về trước bị mất 319,3 ha, còn lại 188,4 ha bị mất từ tháng 11/2008 đến tháng 10/2013.
Báo cáo của Công an huyện Tuy Đức cho thấy, trên diện tích Công ty Long Sơn thuê để thực hiện dự án (1.079 ha) có 229 hộ lấn chiếm, diện tích 724,29 ha. Từ năm 2008 đến nay, tại dự án Công ty Long Sơn đã xảy ra 7 vụ án (gây thương tích 4 vụ, giết người 1 vụ, chống người thi hành công vụ 1 vụ, hủy hoại tài sản 1 vụ). Trong đó, vụ án giết người làm 3 người chết, làm 13 người bị thương xảy ra vào ngày 23/10/2016 đã được tòa án các cấp xét xử.
Để xảy ra tình trạng trên, theo Thanh tra tỉnh, Công ty Long Sơn đã lập dự án không chính xác về năng lực điều hành, tổ chức lao động, tài chính. Cụ thể, không có cán bộ kỹ thuật có trình độ chuyên môn trong lĩnh vực quản lý bảo vệ rừng và quản lý điều hành dự án. Lập dự án tổng mức đầu tư không đúng với thực tế tài chính của Công ty. Thiếu năng lực, trách nhiệm trong triển khai dự án để xảy ra tình trạng phá rừng, lấn chiếm, sang nhượng đất rừng trái phép.
Khi thực hiện dự án, Công ty để mất 183 ha rừng còn lại, sử dụng diện tích 231/265 ha đất bị hủy hoại sai quy hoạch được phê duyệt và sai mục đích sử dụng đất. Xây dựng văn phòng, nhà kho trên diện tích đất không có cơ sở hạ tầng, chưa chuyển đổi mục đích sử dụng.
Tháng 4/2016, UBND tỉnh Đắk Nông đã ban hành quyết định thu hồi của Công ty Long Sơn 825 ha (sau đó điều chỉnh diện tích thu hồi là 751 ha). Thế nhưng, Công ty Long Sơn tự ý tổ chức thực hiện giải phóng mặt bằng không đúng chức năng, không đúng thẩm quyền để triển khai thực hiện dự án với diện tích thu hồi dẫn đến xung đột với người dân, đỉnh điểm là vụ nổ súng khiến 3 người chết, 13 người bị thương.
Những sai phạm của Công ty Long Sơn là nghiêm trọng, trách nhiệm thuộc về người đại diện theo pháp luật là ông Nguyễn Văn Thành (năm 2007 đến tháng 10/2013), bà Nguyễn Thị Hồng Tươi (từ tháng 11/2013 đến nay).
Đối với hành vi sử dụng đất không đúng quy hoạch, sử dụng đất rừng trồng cao su, tiêu, cây ăn trái sai mục đích trên diện tích rừng bị hủy hoại 231 ha, Thanh tra tỉnh đề nghị chuyển hồ sơ sang Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Đắk Nông để khởi tố, điều tra các cá nhân là người đại diện theo pháp luật của Công ty Long Sơn từ năm 2008 đến nay.
Nhiều sở, ban ngành liên đới chịu trách nhiệm
Cùng với Công ty Long Sơn, Thanh tra tỉnh cũng chỉ ra nhiều vi phạm của các sở, ban ngành. Trong đó, Sở NN&PTNT trong giai đoạn lập dự án, mặc dù xác định người dân lấn chiếm đất, đang canh tác nhưng chủ trương thỏa thuận giữa chính quyền, doanh nghiệp với người dân về việc hỗ trợ để người dân trả lại đất chưa cụ thể, chưa có ràng buộc trách nhiệm về mức hỗ trợ. Dự án lập với diện tích trên 1.000 ha trong khi nguồn lực tài chính, công cụ phương tiện thực hiện dự án không khả thi, Sở vẫn ban hành thẩm định dự án. Sau khi bàn giao đất, rừng ngoài thực địa có sự thay đổi, Sở không có biện pháp xử lý, rừng bị mất nhưng không tham mưu cho UBND tỉnh xử lý đến cùng.
Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã buông lỏng quản lý nhà nước, thiếu kiểm tra, giám sát việc thi hành pháp luật về quản lý bảo vệ rừng. Sở Kế hoạch Đầu tư đã thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh về việc đánh giá năng lực tài chính của Công ty Long Sơn nhưng còn chủ quan. Qua thẩm tra hồ sơ, ngay từ đầu Công ty Long Sơn không đảm bảo năng lực tài chính về nguồn vốn tự có để thực hiện giai đoạn kiến thiết cơ bản nhưng Sở Kế hoạch Đầu tư vẫn kết luận đơn vị này có năng lực và đề nghị tỉnh cấp giấy chứng nhận đầu tư.
Đối với Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Nông, việc thẩm định nhu cầu sử dụng đất, điều kiện cho thuê đất, thuê rừng chưa chặt chẽ. Tham mưu cho UBND tỉnh ban hành quyết định cho doanh nghiệp thuê đất, thuê rừng khi chưa giải quyết dứt điểm diện tích bị lấn chiếm. Khi có quyết định cho thuê đất đến khi ký hợp đồng cho thuê đất, hiện trạng sử dụng đất có nhiều biến động nhưng không kiểm tra, theo dõi để tham mưu cho UBND tỉnh điều chỉnh diện tích cho thuê.
Ngoài ra, Thanh tra tỉnh cũng chỉ ra các sai phạm của Văn phòng UBND tỉnh Đắk Nông, UBND xã Quảng Trực, UBND xã Quảng Tín (huyện Đắk R’lấp) và UBND huyện Tuy Đức...
Như Báo BVPL đã thông tin trước đó, vào ngày 23/10/2016, hơn 30 cán bộ, bảo vệ của Công ty Long Sơn chia thành 2 nhóm vào san ủi, phá hủy cây điều, cà phê của các hộ dân. Nên hai bên xảy ra mâu thuẫn quyết liệt, ngay sau đó ông Đặng Văn Hiến cùng ông Ninh Viết Bình dùng súng bắn nhiều phát về nhóm người của Công ty Long Sơn. Hậu quả: Làm 3 người chết, 13 người bị thương. Mới đây, tại trụ sở TAND tỉnh Đắk Nông, TAND Cấp cao tại TP HCM đã mở phiên tòa phúc thẩm xét xử vụ án giết người, che giấu tội phạm, hủy hoại tài sản xảy ra tại huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông và đã tuyên phạt bị cáo Đặng Văn Hiến tử hình.
Nguyễn Chính