Bất thường trong thu hồi và chuyển đổi mục đích sử dụng đất

Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đã có Kết luận số 2650/KL-BTNMT ngày 24/5/2018 về việc chấp hành pháp luật liên quan đến tài nguyên đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Tại Kết luận của Bộ TN&MT đã chỉ ra những điểm bất thường trong thu hồi và chuyển đổi mục đích sử đụng đất tại các dự án khác trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.

Cụ thể, tại dự án xây dựng nhà khách tỉnh Bắc Giang (45 Hùng Vương, phường Ngô Quyền). Ngày 19/4/2017, UBND tỉnh Bắc Giang ban hành Quyết định số 211/QĐ UBND về việc thu hồi 17.588m2 đất nhà khách tỉnh Bắc Giang, chuyển mục đích sử dụng đất và giao đất, cho thuê đất để Công ty cổ phần Đại Hoàng Sơn thực hiện dự án xây dựng khu nhà khách tỉnh Bắc Giang theo hình thức Hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT).

Theo đó, giao đất (không thu tiền sử dụng đất) diện tích 5.261m2 để xây dựng nhà khách tỉnh Bắc Giang, giao đất ở có thu tiền sử dụng đất 4.938m2 để xây dựng nhà ở kết hợp kinh doanh; cho thuê 1.630m2 đất thương mại, dịch vụ để xây dựng trung tâm tổ chức sự kiện và biểu diễn nghệ thuật (thời hạn cho thuê 50 năm, nộp tiền một lần); giao đất không thu tiền sử dụng đất diện tích 5.759m2 đất để xây dựng hạ tầng kỹ thuật.

Kết quả kiểm tra của Bộ TN&MT cho thấy, khu đất để xây dựng trung tâm tổ chức sự kiện và biểu diễn nghệ thuật có diện tích 5.108,16m2, UBND tỉnh Bắc Giang cho Công ty cổ phần Đại Hoàng Sơn thuê 1.630m2 đất, diện tích còn lại là 3.388,16m2 đất được sử dụng để xây dựng các công trình phụ trợ phục vụ khu trung tâm, nhưng không thực hiện cho thuê. Điều này là không phù hợp với quy định tại Khoản 1 và Khoản 3 Điều 153 Luật Đất đai năm 2013.

Tại dự án đầu tư xây dựng sân golf, dịch vụ Yên Dũng (xã Tiền Phong, xã Yên Lư, huyện Yên Dũng), UBND huyện Yên Dũng đã ban hành quyết định thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng (GPMB) khoảng 84.000m2 đất hồ Đồng Cốc, hồ Bờ Tân do UBND xã Tiền Phong quản lý, sử dụng với số tiền là 3.816.291.720 đồng (Công ty cổ phần QNK Bắc Giang đã ứng trước số tiền này để thanh toán cho người sử dụng đất).

Tuy nhiên, đến ngày 29/6/2016, UBND tỉnh Bắc Giang ban hành Quyết định số 376/QĐ-UBND giao diện tích 84.000m2 đất hồ Đồng Cốc, hồ Bờ Tân nêu trên cho UBND huyện Yên Dũng quản lý. Theo Bộ TN&MT, điều này là chưa phù hợp với quy định tại điểm a Khoản 2 Điều 68 Luật Đất đai 2013.

Nhiều sai phạm làm giảm nguồn thu cho ngân sách nhà nước

Tại dự án đầu tư xây dựng Sân tập golf Bắc Giang (công viên Hoàng Hoa Thám, phường Hoàng Văn Thụ, TP Bắc Giang), Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã có văn bản số 2138/UBND-QLĐt ngày 5/11/2015 chấp thuận cho ông Nguyễn Hữu Hải mượn đất để xây dựng Sân tập Golf là chưa phù hợp với quy định tại Điều 17 Luật Đất đai năm 2013; Chủ tich UBND tỉnh Bắc Giang chấp thuận cho ông Nguyễn Hữu Phải thực hiện đầu tư xây dựng Sân tập Gofl Bắc Giang trên điện tích đất xây dựng công trình nhà thi đấu đa năng, bể bơi, đường đi bộ, cây xanh cảnh quan là không phù hợp với quy định của pháp luật; Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bắc Giang chấp thuận cho ông Phải thực hiện dự án sân golf với thời gian hoạt động của Dự án là 48 năm trên diện tích 17.472m2 là chưa phù hợp.

leftcenterrightdel
Công viên Hoàng Hoa Thám là công viên trung tâm của tỉnh Bắc Giang. (Ảnh: Cổng thông tin điện tử tỉnh Bắc Giang). 

Tại dự án xây dựng, quản lý và khai thác khu vui chơi giải trí kết hợp dịch vụ tổng hợp tại phường Hoàng Văn Thụ (công viên Hoàng Hoa Thám). Năm 2008, Công ty TNHH xây dựng Hải Âu thuê 43.792m2 đất tại Công viên trung tâm TP. Bắc Giang (nay là công viên Hoàng Hoa Thám) để thực hiện dự án xây dựng, quản lý và khai thác khu vui chơi giải trí kết hợp dịch vụ tổng hợp tại phường Hoàng Văn Thụ.

Ngày 5/10/2012, UBND tỉnh Bắc Giang ban hành Quyết định số 329/QĐ-UBND và Quyết định số 526/QĐ-UBND ngày 25/9/2013 thu hồi tổng diện tích 26.343m2 của Công ty TNHH xây dựng Hải Âu (diện tích còn lại Công ty quản lý, sử dụng sau thu hồi là 17.449m2). Đến năm 2015, UBND tỉnh Bắc Giang cho phép thành lập 5 dự án riêng biệt (trong đó có 4 dự án cùng một chủ đầu tư là HTX đầu tư xây dựng, quản lý và khai thác chợ Hải An).

leftcenterrightdel
Sai phạm trong quản lý đất đai tại Bắc Giang làm giảm nguồn thu cho ngân sách nhà nước 

Kết quả kiểm tra của Bộ TN&MT cho thấy, lô đất với diện tích 17.499m2 nêu trên theo bảng giá đất năm 2015 – 2019 có giá trị trên 10 tỉ đồng khi tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được áp dụng theo quy định tại Điểm a Khoản 4 Điều 4 Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ (xác định giá đất cụ thể theo các phương pháp so sánh trực tiếp, chiết trừ, thu nhập, thặng dư) sẽ làm tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Thế nhưng UBND tỉnh Bắc Giang cho phép tách lô đất nêu trên thành 5 thửa đất để thực hiện 5 dự án đầu tư (các thửa đất sẽ có giá trị dưới 10 tỉ đồng), khi tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được tính theo quy định tại Điểm a Khoản 5 Điều 4 Nghị định 46/2014 của Chính phủ (xác định theo bảng giá đất do UBND tỉnh ban hành) sẽ làm giảm nguồn thu ngân sách nhà nước.

Sai phạm cấp phép, quản lý khai khoáng

Đoàn thanh tra của Bộ TN&MT đã tiến hành kiểm tra trình tự thủ tục cấp phép 44/152 hồ sơ cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản có hiệu lực, kiểm tra tại 24 tổ chức hoạt động khai thác khoáng sản, kiểm tra 7 tổ chức sản xuất gạch tuynel và lò vòng.

Qua thanh tra cho thấy, UBND tỉnh Bắc Giang chưa hoàn thành việc khoanh định khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khai thác khoáng sản theo quy định. Đồng thời, tỉnh chưa lập và ban hành quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản.

Quá trình kiểm tra 11 tổ chức, hộ kinh doanh bãi ven sông chứa cát, sỏi thể hiện, UBND tỉnh Bắc Giang chưa chỉ đạo các sở, ngành, UBND cấp huyện tập trung kiểm tra, giám sát hoạt động kinh doanh của các tổ chức, hộ gia đình theo quy định của tỉnh, để xảy ra nhiều sai phạm trong thời gian dài mà không được khắc phục, cụ thể: Xây dựng bến, bãi tập trung chuyển vật liệu xây dựng không có giấy phép xây dựng; lấn chiếm đất đai, hành lang bảo vệ đê; kinh doanh cát, sỏi không rõ nguồn gốc, không có chứng từ, hóa đơn mua bán, là đầu mối tiêu thụ cho các đối tượng khai thác cát, sỏi trái phép trên địa bàn tỉnh.

UBND tỉnh Bắc Giang còn ban hành 25/44 quyết định cấp phép khai thác, gia hạn khai thác khoáng sản chưa đúng theo mẫu của Bộ TN&MT. Đồng thời, tỉnh ban hành 19/44 giấy phép khai thác khoáng sản chưa theo đúng mẫu quy định của Bộ TN&MT

Ngoài ra, UBND tỉnh Bắc Giang còn ban hành 19/44 giấy phép khai thác khoáng sản không có phụ lục số 03, 04; không thể hiện đăng ký Nhà nước khu vực khai thác khoáng sản trực tiếp vào phía dưới của giấy phép mà làm bằng văn bản riêng, tách rời giấy phép hoặc không có là không đúng quy định.

Hàng loạt vi phạm khác bị phát hiện: 6 tổ chức khai thác không đúng với thiết kế mỏ đã được phê duyệt; 12 tổ chức khai thác không lập báo cáo định kỳ hoạt động khai thác khoáng sản; 13 tổ chức khai thác khoáng sản không lập báo cáo thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản, bản đồ hiện trạng, mặt cắt hiện trạng khai thác mỏ hoặc có lập nhưng thông tin, số liệu sai với quy định về tiêu chuẩn, trình độ chuyên môn.

2 tổ chức khai thác khoáng sản chưa ký hợp đồng thuê đất. 12 tổ chức khai thác khoáng sản chưa nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản hoặc có nộp nhưng chưa đúng quy đinh. 6 tổ chức khai thác khoáng sản chưa thực hiện việc giám sát môi trường theo quy định. Chưa hết, 10 tổ chức khai thác khoáng sản chưa ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường hoặc đã ký nhưng chưa đúng quy đinh.

Về những sai phạm của các tổ chức sản xuất gạch tuynel, gạch lò vòng, 8 tổ chức không có mỏ đất sét để làm nguyên liệu phục vụ nhà máy gạch. 8 tổ chức tự thu mua nguyên liệu đất sét ở bên ngoài hoặc xin tận thu nạo vét hồ thủy lợi, hồ nuôi trồng thủy sản trên địa bàn đưa về nhà máy sản xuất gạch… Điển hình cho những vi phạm trên là: Nhà máy Gạch Tuynel Hà Nội của Công ty Cổ phần Vật liệu xây dựng Hà Nội (MIKADO); Nhà máy Gạch Tuynel Hiệp Hòa của Công ty Cổ phần Gốm xây dựng Hiệp Hòa.

Thanh tra còn phát hiện, UBND tỉnh Bắc Giang đã giao đất để thực hiện 5 dự án xây dựng khu đô thị mới và khu dân cư mà không thông qua hình thức đấu giá đất, không phù hợp với quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 118 Luật Đất đai 2013. Các dự án giao đất không thông qua đấu giá đất bao gồm: dự án số 1 thuộc khu dân cư Lạc Phú, xã Nham Sơn, huyện Yên Dũng; dự án khu đô thị mới tiểu khu 2,3 thị trấn Neo, huyện Yên Dũng; dự án khu đô thị mới Bách Việt Lake Garden; dự án khu đô thị Đồng Cửa 2; dự án đầu tư khu số 1 thuộc khu dân cư mới Yên Thế.

Hoàng Thanh