Vướng mắc phát sinh từ công bố hợp quy đối với sản phẩm hàng hóa

Các đại biếu đã nêu ra nhiều kiến nghị nhằm hoàn thiện các chính sách pháp luật.

Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia, đại diện các hiệp hội đã nêu ý kiến làm rõ những vướng mắc phát sinh trong thực tiễn công bố hợp quy đối với sản phẩm hàng hóa; đồng thời, đưa ra các đề xuất góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật liên quan.

Cụ thể, TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam chia sẻ về một số bất cập, tồn tại của Dự thảo Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật và Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Theo ông Nguyễn Xuân Dương, đây là những luật (gốc) có phạm vi ảnh hưởng, tác động rất rộng, chi phối toàn bộ điều kiện sản xuất, kinh doanh đảm bảo chất lượng và an toàn sản phẩm, hàng hóa Việt Nam.

Do đó, việc thiết kế cách thức tiếp cận và phương thức kiểm soát chất lượng, an toàn sản phẩm, hàng hóa trên phạm vi quốc gia nhằm nhất thể hóa và nâng cao chất lượng, an toàn sản phẩm, hàng hóa thương hiệu Việt Nam.

Ông Nguyễn Xuân Dương- Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam đã nêu về một số bất cập, tồn tại của các dự thảo luật đối với hoạt động sản xuất kinh doanh.

Ông cho rằng, 2 luật này  phải có: Tính khoa học cao; Tính quy phạm và đại diện cao; Hạn chế thấp nhất vấn đề, để các luật, quy phạm pháp luật chuyên ngành lạm dụng làm mất đi tính nhất thể hóa, gây ra những phiền hà không đáng có cho người dân, doanh nghiệp.

Muốn vậy, nhà nước, cơ quan chủ trì xây dựng phải xác định, đây là công việc rất quan trọng, có ảnh hưởng quyết định đến sức sản xuất, sức cạnh tranh, giá trị thương hiệu của sản phẩm, hàng hóa Việt Nam. Đồng thời, phải khảo sát, nghiên cứu thật kỹ những tồn tại, bất cập hiện nay trong thực tế sản xuất của các ngành, lĩnh vực và những yêu cầu đòi hỏi nâng tầm chất lượng, thương hiệu sản phẩm, hàng hóa Việt Nam trong thời kỳ tới của phát triển và hội nhập.

Về Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, ông Dương chia sẻ, hiện nay, dự thảo luật đang chia các sản phẩm thành 3 nhóm: rủi ro thấp, rủi ro trung bình và rủi ro cao. Cách tiếp cận này là phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế và xu hướng chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Tuy nhiên, chúng ta lại thiết kế 3 nhóm này để đưa ra 3 chế độ công bố hợp quy, điều này thực chất chỉ là "bình mới rượu cũ".

Từ những phân tích đó, ông đề xuất, cần sửa đổi Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, trong đó, thay vì công bố hợp quy, quy định là hàng hoá sản xuất kinh doanh đưa vào thị trường phải được công bố tiêu chuẩn áp dụng và quy chuẩn áp dụng. Việc phân 3 nhóm theo nguy cơ rủi ro thấp, rủi ro trung bình và rủi ro cao để nhà nước thiết kế chế độ kiểm tra phù hợp, để người dân lựa chọn những cách kiểm soát phù hợp.

Còn theo ông Nguyễn Như Tiệp, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng và phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nên phân loại cấp độ rủi ro. Bởi, biện pháp quản lý dựa trên rủi ro nên xây dựng/rà soát, ban hành tiêu chuẩn, văn bản pháp quy kỹ thuật dựa trên tham khảo chuẩn mực quốc tế, quy định của các đối tác thương mại và hồ sơ đánh giá rủi ro theo nhóm sản phẩm/lĩnh vực.

Bên cạnh đó, cần phổ biến, giáo dục nâng cao nhận thức và hiểu biết cho các bên về rủi ro và biện pháp phòng ngừa, khống chế rủi ro tương ứng với từng nhóm sản phẩm/lĩnh vực. Xây dựng chính sách và đào tạo/tập huấn nhằm hỗ trợ tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh thiết lập và vận hành hệ thống đảm bảo chất lượng, an toàn dựa trên nhận diện và kiểm soát, phòng ngừa, khống chế rủi ro tương ứng với từng nhóm sản phẩm/lĩnh vực. Hậu kiểm: giám sát/kiểm tra/thanh tra (bao gồm cả lấy mẫu kiểm nghiệm) trong sản xuất, nhập khẩu và lưu thông trên thị trường với tần suất được xác định bởi cấp độ rủi ro của sản phẩm và lịch sử tuân thủ của nhà sản xuất kinh doanh nhằm phát hiện, xử lý nghiêm như: phạt tiền, đình chỉ sản xuất kinh doanh, truy tố hình sự... đủ sức răn đe theo quy định.

TS. Nguyễn Tri Ngọc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam thì cho rằng, phải giảm các thủ tục hành chính để có cơ hội phát triển kinh tế. Đồng thời, phải thay đổi phương thức quản lý, đó là quản lý nhà nước phải được tăng cường, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Ông nhấn mạnh việc phải bỏ chứng nhận hợp quy.

Chung quan điểm về việc không công bố hợp quy sản phẩm, TS. Nguyễn Thị Hương, Chủ tịch Hội thú y Việt Nam đưa ra dẫn chứng việc vaccine thú ý của Việt Nam cũng xuất khẩu đi rất nhiều nước, nhưng không nước nào yêu cầu là các sản phẩm đó phải công bố hợp quy. Do đó, bà Hương cho rằng, không công bố hợp quy không ảnh hưởng đến uy tín của sản phẩm xuất khẩu.